به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، كتاب «میرزا کوچک خان و استعمار ستیزی» به قلم دکتر محمدامیر شیخ‌نوری، محقق گروه تاریخ و تمدن پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه منتشر شد.

کتاب با اتکا به اسناد و شواهد تاریخی و منابع تحقیقاتی، گوشه‌هایی از تاریخ معاصر ایران را به تصویر می‌کشد و جلوه‌هایی از مجاهدت مردی مبارز که خیال آزادی وطن از ظلم و جور داخلی و رهایی از غارت و چپاول استعمار خارجی را در سر داشت، برای نسل امروز ایران اسلامی نمایان می‌کند.

این کتاب از چهار بخش تشکیل شده است. «ایران در جنگ جهانی اول»، «ارتباط با نهضت جنگل»، «درباره شوروی و نهضت جنگل» و «سیاست‌های انگلیس» بخش‌های مختلف کتاب را تشکیل می‌دهند.

در بخش نخست با عنوان «ایران در جنگ جهانی اول»، هم از اوضاع کلی ایران و هم از گیلان در جنبش مشروطه و جنگ جهانی اول و در نهایت، از انقلاب اکتبر 1917 روسیه بحث شده است. در این بخش توضیح داده شده که قدرت‌های استعماری، با وجود اعلام بی‌طرفی ایران، آن را به اشغال خود درمی‌آوردند و مملکت را به تاراج می‌بردند. چنان‌که سوخت جنگ جهانی اول با ابعاد مختلف آن، از نفت ایران تأمین شد، بدون پرداخت یک ریال.

بخش دوم در «ارتباط با نهضت جنگل» است که به چه نحوی تشکیل شد و خاستگاه اجتماعی و انگیزه‌های رهبران چه بوده است. این نهضت، یک نهضت ایرانی ـ اسلامی بود و تمام مراحل آن شرح داده شده است. در پایان این بخش، به جنگ جهانی اول و میرزا کوچک‌خان پرداخته و به بلشویک‌ها و انگلیس هم اشاره‌ای شده است.

بخش سوم «درباره شوروی و نهضت جنگل» است. در ابتدای این فصل، روابط بازرگانی ایران و روسیه توضیح داده شده است. در زمانی که کلا منطقه شمال ایران پر از کالاهای روسی بود و از طرف دیگر، روس‌ها تشویق به خرید زمین‌های گیلان و مازندران از طرف دولت خود می‌شدند.

در بخش چهارم، یعنی آخرین بخش، به «سیاست‌های انگلیس» پرداخته شده است که به کودتای 3 اسفند 1299 و روی کار آوردن رضاخان منجر شد. وی با پشتیبانی انگلیس و روسیه موفق شد قیام کوچک‌خان را نابود کند و یک منطقه امن برای انگلیس فراهم آورد تا انگلستان بتواند با خیال راحت به غارت نفت ایران ادامه دهد.

شیخ نوری در بخشی از مقدمه کتاب خود، چنین می‌نویسد: «به موجب گزارش رسمی كارگزاران رشت و انزلی، از 27 ذيقعده‌ 1327 هجری قمری تا آخر ذيحجه‌ 1328 هجری قمری تعداد دو هزار و يكصد تن قزاق و سالدات روسی، با تجهيزات جنگی، به گيلان وارد شدند. نكراسف، قونسول روس در رشت كه افسری خشن و مغرور بود، در هر فرصتی ضمن اجرای سياست مداخله‌جويانه‌ دولت متبوعش، سفاكی و خبث باطنی خاصی را آشكار می‌ساخت. دستور روزانه‌ قونسول اين بود كه قزاقان روس، با قيافه‌هاي غضب‌آلود و خشمناك، سوار براسب‌های قوی هيكل، چهار نعل، بدون هيچ‌گونه ضرورت نظامی، در خيابان‌ها و بازارها بتازند و همچون فاتحينی كه به كشوری مغلوب دست يافته‌اند، سرودخوانان از مقابل مردم عبور كنند.

با توجه به اين وضعيت است كه ميرزا كوچك‌خان با استفاده از شرایط جنگ‌ جهانی اول و گرفتار شدن دول اروپايی با يكديگر قيام هفت ساله خود را شروع کرد و در طول مبارزات هفت ساله خویش توانست با تكيه بر نيروي ملت و به عنوان يك نيروي مستقل ملی و مذهبی در مقابل نفوذ خارجي و وابستگان داخلی بیايستد.» به تعبیری؛ فقر و بيكاری و مهم‌تر از همه فقدان امنيت و تجاوز قوی بر ضعيف كه به جامعه ايران عموما و به جماعت گيلانی خصوصا تحميل شده بود و وجود اغتشاش در سراسر كشور بر اثر دسائس بی‌انقطاع همسايه جنوبی (انگليس) و تعديات بی‌پروای همسايه شمالی، جنگلی‌ها را بر آن داشت كه مانند سران مليون چنين بيانديشند كه چنان‌چه با امكانات موجوده كسب قدرت كنند خواهند توانست نه تنها تعدی و جور را منكوب و هم‌وطنانشان را از مواجهه با ناراحتی‌ها نجات بخشند بلكه در تاريخ آزادی كشور نيز نقش قهرمانانه‌ای به عهده بگيرند.

 كتاب «میرزا کوچک خان و استعمار ستیزی» به قلم شیخ‌نوری از سوی انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با قیمت 36 هزار تومان منتشر و در اختيار مخاطبان قرار گرفته است.