به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) نشست تخصصی «بررسی ادبیات روسی» امروز پنجشنبه (16 اردیبهشت‌) با حضور شهرام همت‌زاده، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی، مریم شفقتی  عضو هیئت علمی دانشگاه طباطبایی، جان‌الله کریمی مطهرا، عضو هیات علمی دانشگاه تهران و آنا گالوییوا در سرای اهل قلم بخش بین‌الملل بیست و نهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.

کریمی مطهرا در ابتدای این نشست با بیان اینکه ارتباطات سیاسی، تجاری و دیپلماتیک بین ایران و روسیه از سابقه قدیمی برخوردار است، گفت: با توجه به این ارتباطات و موقعیت جغرافیایی روسیه مطالعه و بررسی این ارتباطات مهم است. بر اساس تحقیقات دانشمندان روسی اشیای زینتی مربوط به کشورهای اسلامی و نیز ایران در روسیه یافت شده است.

وی ادامه داد: این موضوع نشان می‌دهد ایرانیان از دوران قدیم با روسیه ارتباط داشتند. پس از اینکه دولت واحد روسیه در قرن 9 میلادی شکل گرفت، راه‌های تجاری موجب ارتباط بیشتر بین ایران و روسیه شد.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران افزود: ایرانشناسان روسی اذعان دارند روسیه در دوران کیف (از قرن 10 تا 13 میلادی) و روسیه دوران مسکو (از قرن 14 تا 18 میلادی) بیشترین ازتباطات روسیه با کشورهای شرقی از جمله ایران بوده است.

این استاد دانشگاه در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به یکی از قدیمی‌ترین آثار روسی اظهار کرد: در بسیاری از آثار روسی کلمات فارسی مشاهده می‌شود و در بسیاری از آثار فارسی نیز کلمات روسی را می‌بینیم و این موضوع نشان‌دهنده این است که ارتباطات بین ایران و روسیه قدمت طولانی دارد.
 
قرن 17 میلادی و ترجمه آثار ادبی فارسی در روسیه
کریمی مطهرا در  ادامه با بیان اینکه ترجمه آثار ادبی فارسی در روسیه به قرن 17 میلادی برمی‌گردد، افزود: در این دوره تلاش برای معرفی ادبیات فارسی در روسیه دیده می‌شود. در دوره پطر کبیر ارتباطات بین ایران و روسیه وجود داشت و آثار ادبی ما در این دوره ترجمه شده است.

به گفته وی، چندی پیش نیز موسسه خانه کتاب «شاهنامه کاترین» را چاپ کرده که تاریخ تدوین آن به قبل از سال 1793 میلادی برمی‌گردد. ماموریت اصلی مولف به عنوان ایلچی مرتضی قلی خانه قاجار به دربار امپراطور روسیه، محتوای «شاهنامه کاترین» را تشکیل می‌دهد.
 
این استاد دانشگاه در بخش دیگری از این نشست با بیان اینکه سابقه روابط ایران و روسیه در دوران جدید به دوره پطر کبیر برمی‌گردد، گفت: در قرن 18 میلادی برای نخستین بار در دوره پطر اول قرآن به زبان روسی ترجمه می‌شود و دوباره در قرن 18 میلادی ترجمه قرآن از زبان فرانسه به روسی برمی‌گردد.

وی یادآور شد: همچنین در زمان کاترین دوم قرآن به زبان اصلی به صورت نفیس چاپ می‌شود تا در اختیار مهمانان مسلمان پادشاه قرار گیرد. برخی از آثار مذهبی ما نیز به زبان روسی ترجمه شده است.

کریمی مطهرا تاکید کرد: ترجمه روسی آثار ادبی فارسی موجب شده تا بسیاری از بن‌مایه‌های آثار روسی با بهره‌گیری از اندیشه و حکمت مشرق زمین باشد. یکی از مترجمان معروف دیوان حافظ در روسیه با نام «فت» درست در نقطه مقابل تولستوی به لحاظ سلوک اخلاقی قرار دارد.

این استاد دانشگاه با اشاره به الهام‌گیری پوشکین شاعر روسی از سعدی گفت: بوستان سعدی یکی از آثاری است که در قرن 18 به زبان روسی ترجمه شده است و در اشعار پوشکین 15 بار اسم سعدی آمده است، حتی یک بیت از سعدی در 7 کتاب مختلف پوشکین بیان شده است.

وی همچنین اضافه کرد: علاوه براین می‌توان نمادهایی چون سرو و گل سرخ را که از نمادهای شعر ایرانی است در اشعار شاعران روسی مشاهده کرد. پوشکین همچنین از قصه‌های قرآن 9 شعر سروده است که به خاطر همین اشعار و کتاب‌هایش تبعید شده است.

«شب‌های سفید» چه می‌گوید؟
همت‌زاده نیز در بخش دیگری از این نشست توضیحاتی را درباره کتاب «شب‌های سفید» داستایوفسکی ارائه کرد و گفت: این کتاب قابل مقایسه با آثار دیگری چون جنایات و مکافات و یا برادران کارامازوف نیست. در این کتاب نویسنده خودش قهرمان اصلی داستان را روایت می‌کند. داستان این کتاب در چهار شب و یک روز اتفاق می‌افتد که در شب نخست با اوج همراه است، اما در شب دوم فرودی مشاهده می‌شود و دوباره مخاطب در شب‌های سوم و چهارم شاهد اوج داستان است به گونه‌ای که نمی‌تواند کتاب را زمین بگذارد!

«مربای روسی» داستان زندگی روس‌هاست
شفقتی نیز در بخش دیگری از این نشست از چاپ ترجمه نمایشنامه «مربای روسی» خبر داد و گفت: این کتاب نمایشنامه‌ای در دوره معاصر است و آن را دنباله باغ آلبالوی چخوف دانستند. نویسنده در این کتاب احساس خود را از قهرمان‌های چخوف در دوره معاصر بیان می‌کند.

وی مقدمه خود را بر این کتاب قرائت کرد و افزود: کتاب «مربای روسی» در سال 2010 منتشر شد و در برگیرنده سه داستان کوتاه است. این کتاب درام کمدی است و از داشتن یکی زندگی ایده‌آل سخن می‌گوید.این اثر با استقبال روس‌ها مواجه شد و بسیاری از منتقدان روسی آن را دنباله باغ آلبالو و سه خواهر دانسته‌اند.

شفقتی ادامه داد: «مربای روسی» داستان زندگی روس‌هاست و هر یک از شخصیت‌های این نمایشنامه گنجینه‌ای از علوم به‌ویژه علوم انسانی هستند اما این علوم به کارشان نمی‌آید. در خانه پدری که شخصیت‌های داستان حضور دارند کسی کار نمی‌کند و با وجود اینکه برق شهرک قطع می‌شود و خانه پدری در معرض ویرانی قرار می‌گیرد باز هم کسی تلاشی برای تغییر نمی‌کند. این خانه نمادی از جامعه روسیه است.

گالوییوا، عضو اتحادیه بین‌المللی ادبیات زبان روسی نیز طی سخنانی گفت: کلام شعر در دیواره زبان زندانی شده است و اگر بخواهیم معنای شعر را دریابیم راهی نداریم جز اینکه از مترجم برای ترجمه شعر کمک بگیریم و یا اینکه خودمان زبان کشور مقصد را بیاموزیم.

وی ادامه داد: ادبیات فارسی بسیار زیباست و نویسندگان برتر روس کوشیده‌اند تا آثار ادبی فارسی را به روسی ترجمه کنند.

وی همچنین توضیحاتی را درباره انتشارات متبوع خود ارائه کرد و گفت: وظیفه این انتشارات کمک به افرادی است که می‌خواهند زبان روسی را یاد بگیرند و وارد این دنیا شوند.

گالوییوا در بخش پایانی سخنانش عنوان کرد: ما بسیار علاقه‌مند هستیم که با کتاب‌های آموزشی خود بتوانیم به مردم کشورهای مختلف از جمله ایران کمک کنیم که زبان روسی را یاد بگیرند.

در بخش پایانی این نشست شعری از ایوان بونین با عنوان «امت پیامبر» توسط گالوییوا قرائت شد که حاوی نصایح بونین به مردم مشرق زمین است.