خبرگزاری کتاب ایران ـ  فلج اطفال نوعی بیماری حاد ویروسی است که دستگاه گوارش و در بعضی مواقع دستگاه عصبی مرکزی را درگیر می‌کند. ایران در مسیر ریشه‌کنی این بیماری در سال‌های گذشته موفقیت‌های زیادی به دست آورده است. به مناسبت 26 فروردین‌ماه با دکتر احسان مقدس، مصحح و مترجم متنون کهن طب سنتی گفت‌گویی صورت گرفته است.
   
دکتر احسان مقدس، نویسنده و مصحح حوزه طب سنتی درباره فلج اطفال در کتاب‌های طب سنتی به خبرنگار ایبنا گفت: رازی در فصل 24 رساله «تدبیر الصبیان» درباره فلج اطفال مباحثی را مطرح کرده است. در صورتی که انتساب این کتاب به رازی صحت داشته باشد می‌توان ادعا کرد که رازی نخستین دانشمند مسلمان است که درباره پزشکی کودکان به تولید محتوای مکتوب اقدام کرده است. رازی در ارائه مطالبی درباره بیماری‌های دیگر کودکان مانند سرخک، آبله و حصبه نیز پیشگام بوده است.   
 
وی با اشاره به بخشی از فصل 24 رساله «تدبیر الصبیان» افزود: رازی درباره فلج اطفال معتقد است که «فلجی می‌تواند در بخشی از بدن کودک یا تمام بدن وی باشد و از راه رفتن و یا هر حرکت باز دارد. اما علت آن (فلج اطفال) رطوبتی لطیف است.» بنابراین رازی نشان می‌دهد که با فلج اطفال آشنا بوده است.
 
مقدس ادامه داد: این تشخیص رازی ناشی از دیدگاه بقراطی است که موجب فلج عصب می‌شود، از سوی دیگر در آن دوران با ویروس آشنایی نداشتند؛ بنابراین وقتی علت بیماری صحیح تشخیص داده نمی‌شود فرایند درمان نیز با مشکل مواجه می‌شود. رازی معتقد است که اگر فلجی کودک مادرزادی نباشد درمان در بهبود تغذیه مادر یا دایه‌ای است که به کودک شیر می‌دهد.    
 
این فعال حوزه طب سنتی گفت: رازی در کتاب خود توصیه می‌کند برای درمان فلجی کودک مادر یا دایه شیرده از نوشیدنی‌های گیاهان گزنده یعنی گیاهان تند و تیز استفاده کند چراکه این گیاهان موجب تحریک اعصاب کودک می‌‌شود.
 
وی با اشاره به اعتقادات مرسوم در طب کهن اظهار کرد: در طب قدیم معتقد بودند برای درمان کودک باید به سراغ دایه رفت که البته اعتقاد اشتباهی است. هرچند که برخی از بیماری‌ها از طریق شیر به کودک منتقل می‌شود اما در موارد معدودی این اتفاق رخ می‌دهد.
 
مقدس افزود: رازی در بخشی از رساله خود به معجونی از جالینوس برای درمان تشنج اشاره می‌کند این دانشمند بین فلج اطفال و تشنج تفاوتی قائل نبوده است؛ البته این ادعا رد شده است. رازی برای درمان فلج اطفال از این معجون نام برده است.
 
مدیر مسئول انتشارات نیلوبرگ درباره دیگر آثار دانشمندان مسلمان در حوزه پزشکی اطفال ادامه داد: در فصل 9 کتاب «علاج‌الطفال» طبری نیز درباره فلج اطفال با عنوان شل شدن اندام‌ها مباحثی تشریح شده است. طبری معتقد است که اگر این شل شدن اندام‌ها ارثی باشد هیچ درمانی ندارد و اگر ارثی نباشد به‌طور قطع از تغذیه نا‌سالم مادر یا دایه شیر‌ده ایجاد شده است؛ به عبارت دیگر طبری معتقد است آثار منفی و فصولات غذاهای ناسالم از طریق شیر به کودک منتقل شده و موجب فلجی شده است. طبری البته به عامل رطوبت نیز اشاره می‌کند.
 
وی با مقایسه دو دیدگاه رازی و طبری درباره فلج اطفال گفت: رازی واضح‌تر از طبری درباره فلج اطفال در کتاب خود بحث کرده است، چراکه رازی 313 هجری قمری و پیش از طبری زندگی می‌کرده است.
 
مقدس افزود: براساس مستندات مستشرقان، رازی نخستین دانشمندی است که در حوزه پزشکی کودکان به تالیف کتاب اقدام  کرده است. متن عربی رساله «تدبیر الصبیان» مفقود شده و در سال 1971 این رساله از زبان ایتالیایی از سوی ساموئل رِد بِل به انگلیسی ترجمه و در نشریه بیماری‌های کودکان آمریکا منتشر می شود؛ در واقع این رساله در گذشته از زبان عربی به لاتین و سپس به ایتالیایی ترجمه شده بود.
 
این مصحح متون طب کهن ادامه داد: مترجم دیگری به نام محمود حاج قاسم بعد از ترجمه این رساله به انگلیسی به ترجمه عربی آن اقدام می‌کند این ترجمه در سال 1979 در روز جهانی کودک در بغداد منتشر می‌شود. بسیاری انتساب رساله «تدبیر الصبیان» را به رازی صحیح نمی‌دانند.