عالیه شکربیگی، استادیار رشته جامعه‌شناسی،‌ مولف و مترجم آثار جامعه‌شناسی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) با بیان اینکه عادت به مطالعه باید در فرایند جامعه‌پذیری افراد اتفاق بیفتد، گفت: عادت به مطالعه باید توسط نهادهای فرهنگی و آموزشی و مهم‌تر از آن خانواده در افراد نهادینه شود در غیر این صورت شاهد این خواهیم بود که هر ساله با برگزاری نمایشگاه کتاب مردم تنها برای تفریح به این مکان می‌آیند و گاهی با وجود خرید کتاب‌های زیاد هم طی سال به مطالعه و خواندن روی نمی‌آورند.
 
وی ادامه داد: این در حالی است که در کشورهای دیگر مردم از کوچکترین فرصت خود برای خواندن استفاده می‌کنند به گونه‌ای که در وسایل حمل و نقل عمومی مانند اتوبوس و قطار هر زمانی که افراد فرصت فراغت داشته باشند کتابی همراه خود دارند که آن را مطالعه می‌کنند، در واقع در این کشورها عادت به مطالعه مانند غذاخوردن، آب نوشیدن و... رفتاری شخصی است و افراد کوچکترین فرصت را برای مطالعه از دست نمی‌دهند اما در جامعه ما متاسفانه درصد بسیار بالایی از مردم عادت به مطالعه ندارند و این به ضعف نظام‌های آموزشی، خانواده و رسانه برمی‌گردد که نتوانستند عادت مطالعه را ترویج و گسترش دهند و کارکردهای خود را به درستی به ثمر برسانند.
 
شکربیگی افزود: هرساله در نمایشگاه کتاب شاهد حضور بخش گسترده‌ای از مردم از اقشار مختلف هستیم که بسیاری از آنها از شهرستان‌ها به تهران می‌آیند اما با وجود خرید زیاد کتاب هم از سوی مردم ارتباط قوی‌ و مستمری بین مخاطبان با کتاب شکل نمی‌گیرد و کتاب با اینکه بهترین دوست انسان دانسته شده اما این جمله در حد یک شعار باقی می‌ماند و در جامعه ما نهادینه نشده است.
 
این جامعه‌شناس کشورمان با اشاره به اینکه خرید کتاب و کتابخوانی گاهی به منزله عملی تزیینی انجام می‌شود، اظهار کرد: برخی عادت مدرن کتاب و کتابخانه خریدن را به عنوان ابزاری برای زیبایی خانه می‌بینند در صورتی که باید ببینیم محتوای کتاب چیست و کتابی که خریداری کرده و برای آن هزینه صرف می‌کنیم به چه میزان به افزایش آگاهی ما کمک می‌کند.
 
به گفته شکربیگی، در حال حاضر جهان به سمت دانایی و آگاهی حرکت می‌کند و جامعه‌ای موفق است که دانایی را به عنوان عادت خود قرار دهد و در این بین باید دید که چه شاخصه‌هایی عادت به دانایی را تقویت می‌کند.
 
وی در همین باره توضیح داد: کتابخوانی یکی از شاخصه‌هایی است که عادت به دانایی را تقویت می‌کند و امروز برای اینکه جامعه کتابخوان داشته باشیم باید در نظام آموزشی خود بازنگری کنیم. در کشورهای دیگر والدین در کنار فرزند می‌نشینند و با فرزندشان کتاب می‌خوانند تا بتوانند از این طریق کودک را به کتاب خواندن علاقه‌مند کنند و عادت به مطالعه را در کودک تقویت کنند.

استادیار رشته جامعه‌شناسی اظهار کرد: پس از خانواده نیز نهادهای آموزشی در مقاطع مختلف تحصیلی از دوران ابتدایی تا دبیرستان کودک را در راستای تقویت بیشتر کتابخوانی هدایت می‌کنند. این در حالی است که ما در ایران تمامی مراحل را نادیده می‌گیریم و بعد توقع داریم که وقتی فرزندمان به دانشگاه رفت در کنار تحصیل کتاب‌های غیردرسی هم مطالعه کند.

وی تاکید کرد: فردی که در دوران کودکی‌ کتابخوانی در درونش نهادینه نشده در دانشگاه نیز تحصیل را ابزاری برای کسب مدرک و ارتقای ثروت می‌داند و نه ابزاری برای کسب آگاهی و دانایی؛ بنابراین برای اینکه بتوانیم این چرخه معیوب را اصلاح کنیم باید در نظام آموزشی بازنگری دوباره کنیم.
 
شکربیگی تاکید کرد: همان‌گونه که گفتم باید فرایند جامعه‌پذیری در افراد از طریق نهادهای آموزشی و خانواده اصلاح شود و رسانه ملی نیز برنامه‌هایی را تهیه و تنظیم کند که مردم را به سوی کسب دانایی و آگاهی سوق دهد. امروز رسانه ملی هزینه‌های کلانی را صرف ساخت سریال‌هایی می‌کنند که نمی‌تواند مردم را در مسیر درستی هدایت کنند.

وی ادامه داد: در ایام نوروز شاهد پخش سریال‌های کره‌ای هستیم که تنها خشونت و پرخاشگری را القا می‌کنند و نمی‌توانند مفاهیمی را به مخاطب القا کنند که به ارتقای سطح سواد آن‌ها بینجامد. در چنین وضعیتی که رسانه ملی هزینه‌ها را به درستی برای هدایت مردم در کسب آگاهی و دانایی صرف می‌کند طبیعتا نباید انتظار داشته باشیم که فرزندانمان خرید کتاب و مطالعه در اولویت‌شان باشد.
 
این جامعه‌شناس در ادامه با بیان اینکه هدف از خرید کتاب نشان دادن راه درست در زندگی‌ است افزود: ما کتاب می‌خوانیم تا آگاهی و دانایی کسب کنیم و مهارت‌های عملی برای زندگی بیاموزیم امروز آمار خودکشی جوانان و کودکان افزایش یافته و یکی از دلایل آن این است که نتوانسته‌ایم مهارت‌های چگونه زندگی کردن را به فرزندانمام بیاموزیم.

شکربیگی در ادامه گفت: اگر کودکان عادت به مطالعه درون‌شان ترویج و تقویت شود آن وقت خودشان مسیر درست زندگی را پیدا می‌کنند و منتظر ما نمی‌مانند. پس در اینجا مسئولیت نهادهای اجتماعی و فرهنگی بسیار مهم است و اگر این نهادها از سر ناآگاهی کم‌کاری می‌کنند مساله دیگری است اما اگر آگاهانه دست به چنین اقداماتی می‌زنند می‌توان گفت که جنایت می‌کنند.
 
وی یادآور شد: وقتی نهادهای آموزشی و فرهنگی رسالت خود را برای افزایش دانایی و آگاهی در مردم انجام دهند افراد خودشان به مرحله‌ای می‌رسند که می‌توانند در زندگی‌شان بازنگری کنند در غیر این صورت اگر به گذشته برگردند و از زندگی خود احساس رضایت نکنند به پوچی رسیده و دست به خودکشی می‌زنند.