به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) نخستین چاپ کتاب «نور و فناوریهای مبتنی بر آن» در 6 فصل به قلم مشترک عبدالحسن بصیره، آزیتا سیدفدایی و اسفندیار معتمدی از سوی انتشارات دانش‌نگار منتشر شد.
«آموزش سال جهانی نور»، «ابن‌هیثم»، «تاریخچه نورشناخت»، «نور و فناوریهای مبتنی بر انرژی خورشیدی و بیناب موجهای الکترومغناطیسی»، «نور و بینایی» و «آموزش نور» عنوان‌های 6 فصل کتاب هستند.
نویسندگان در نخستین فصل کتاب درباره دلایل نامگذاری سال 2015 به‌نام ابن‌هیثم آورده‌اند: «اکتشاف‌های مربوط به نور و فناوریهای مبتنی بر آن در تمام زمینه‌های زندگی انسان‌ها همچون کشاورزی، پزشکی، ارتباطات، هنر و فرهنگ و حتی فعالیت‌های تفریحی و سرگرمی، نور را به عاملی کلیدی برای توسعه پایدار تبدیل کرده است تا جایی که میتوان قرن 21 را قرن «نور» نامید. امروزه نور و فوتونیک تمامی ابعاد زندگی بشر از گوشی‌های هوشمند، لپ‌تاپ‌ها، اینترنت تا ابزار‌های پزشکی مبتنی بر نور را دربرمی‌گیرد.»
در ادامه این فصل درباره برخی اهداف سال جهانی نور آمده است: «بهبود درک عموم از چگونگی ارتباط فناوریهای نوری با زندگی انسان‌ها و محوریت این فناوری‌ها برای توسعه آینده جهان، ایجاد شرایط آموزشی و علمی لازم برای جوانان و طرح مسائل مربوط به نور، به‌خصوص در کشورهای در حال توسعه و اقتصاد‌های نو‌ظهور، تمرکز بر اکتشاف‌های قرن 19 و 20 که محوریت اصلی نور در دانش بشری را نشان داده است. شناساندن اهمیت تحقیقات، هم در دانش‌بنیادی و هم در کاربرد نور و ترویج مشاغل در این زمینه، ترویج اهمیت فناوری نور در توسعه پایدار و بهبود کیفیت زندگی در کشورهای در حال توسعه، شناساندن و توضیح پیوند نزدیک بین نور و هنر و فرهنگ و افزایش نقش فناوری نوری به‌منظور حفظ میراث فرهنگی و تاکید بر اهداف دستاورد‌ها در آینده و پس از به پایان رسیدن سال جهانی نور.»
در فصل دوم در معرفی مختصری از کتاب «المناظر» می‌خوانیم: «موضوع کتاب «المناظر» رفتار نور، چشم و پدیده‌های مربوط به بینایی و شامل هفت مقاله به‌ترتیب زیر است: مقاله اول: درباره چشم و ساختمان و خواص نور و چگونگی بینایی و عواملی است که سبب دیدن اجسام میشود. مقاله دوم: در بسط و تفصیل صور ادراکی که از طریق چشم درک می‌شوند؛ به‌عبارت دیگر شرح چگونگی درک تصویر‌هایی است که با چشم تشخیص داده می‌شوند. مقاله سوم: خطا‌های دید و ادراک و تاثیر این خطاها در معرفت بشری و چگونگی خطا‌های مشابه. مقاله چهارم: درباره بازتاب نور و قانون‌های بازتابش است. در این مقاله به توصیف ابزاری از جنس مس می‌پردازد که برای اندازه‌گیری بازتاب از آینه تخت، کروی، استوانه‌ای سهموی و هذلولی محدب و مقعر به‌کار می‌رود. مقاله پنجم: این مقاله دنباله مقاله چهارم است. مقاله ششم: این مقاله به خطا‌های دید که از بازتاب ناشی میشود، می‌پردازد. مقاله هفتم: درباره شکست نور است. در این‌جا به اندازه‌گیری درباره شکست نور از هوا به آب، از هوا به شیشه و از شیشه به آب در سطح‌های تخت و کروی می‌پردازد.»
از جمله مباحث سومین فصل کتاب میتوان به «تاریخچه نورشناخت» اشاره کرد. «نورشناخت» شاخه‌ای از فیزیک است که به مطالعه ماهیت و پدیده‌های مربوط به تولید، انتشار و آشکار‌سازی تابش‌‌های الکترومغناطیسی در گستره‌ای از بیناب پرتو‌های گاما و ایکس تا ناحیه پرتو‌های رادیوئی می‌پردازد.
«نور، زندگی است» عنوان سرفصلی در چهارمین فصل کتاب است. در این‌باره می‌خوانیم: «رابطه بین نور و زندگی را سا‌ده‌تر از این نمی‌توان بیان کرد. مدت‌ها طول کشید تا بشر اولیه بیاموزد از شعله‌های آتش مشعلی که برای گرم کردن افروخته می‌تواند برای روشنایی نیز استفاده کند. سیر تکاملی ابراز روشنایی بشر از چوب و علف خشک تا چراغ روغنی و شمع و چراغ نفتی و سرانجام لامپ الکتریکی را میتوان به‌نوعی سیر تکامل تمدن بشر نامید.»
«رابطه بین نور و بینایی» موضوعی است که در پنجمین فصل کتاب تشریح شده است. بینایی حسی است که چشم و مغز در آن نقش دارند. پردازش سیگنال‌های دریافت شده از چشم در مغز صورت می‌گیرد. در شبکیه چشم دو نوع سلول گیرنده میلهای و مخروطی وجود دارد که اطلاعات را جمع‌آوری می‌کنند. سلول‌های مخروطی می‌توانند طول موجهای مختلف نور را از هم تمیز داده و بنابراین امکان دیدن رنگ‌ها را به‌وجود می‌آوردند؛ در حالی‌که سلول‌های میلهای با حساسیت بیشتر فقط امکان دیدن سیاه و سفید را فراهم می‌کنند. این میله‌ها و مخروط‌ها به تارهای عصبی که اطلاعات را به مغز منتقل می‌کنند، متصل هستند.
درباره «آموزش نور در کتابهای درسی ایران» در آخرین فصل کتاب آمده است: «افزایش حجم روز‌افزون دانش و علم بشر در مورد نور و فناوریهای مبتنی بر نور، برنامه‌ریزان آموزش را به جایگاه تصمیم‌گیرنده‌هایی کلیدی برای تحولات جهانی تبدیل کرده است. جا ماندن از برنامه‌های آموزشی نوین، نه تنها رشد نبوغ را در جوانان متوقف می‌کند، بلکه از درک علم روز نیز عاجز مانده و اندک‌اندک نیاز به مفسرینی برای توضیح علم روز خواهیم داشت. به‌عنوان‌مثال، اگر آموزش نور با نگرش میان‌رشته‌ای و زیست‌محیطی و توام باشد، مخترعان به ابداع فناوریهای توسعه مبتنی بر پایداری همت خواهند گماشت و مسئولین آینده جامعه برای وصول به توسعه پایدار برنامه‌ریزی خواهند کرد.»
نخستین چاپ کتاب «نور و فناوریهای مبتنی بر آن» با شمارگان 500 نسخه در 248 صفحه به بهای 15 هزار تومان از سوی انتشارات دانش‌نگار به بازار نشر عرضه شده است.
سه‌شنبه ۴ اسفند ۱۳۹۴ - ۰۹:۰۰
نظر شما