مهدی گلچین عارفی، مترجم «گذری بر معماری متقدم مسلمانان» نوشته کرسول، کتاب برگزیده سی‌و‌سومین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، اظهار کرد: «گذری بر معماری متقدم مسلمان» به شرح آثار معماری می‌پردازد که از سه قرن نخست تاریخ اسلام برجا مانده‌اند. این بناها از اهمیت بسیاری برخوردارند؛ به‌گونه‌ای که پژوهشگران بسیاری در پی آن بودند که بررسی کنند ریشه‌های پیدایش این معماری از کجا بوده و در گام‌های نخستین خود چه مسیری را پیموده است.

وی افزود: آرچیباد کرسول نویسنده این کتاب، حدود 50 سال از عمرش را صرف یافتن آثار دوره نخست معماری اسلامی کرد. وی در دوره‌ای کار خود را شروع کرد که حتی فهرستی از بناها نیز در دسترس نبود. بنابراین با جست‌وجو در متون و سرزمین‌های کهن اسلامی مانند شام، ایران، افریقه و مصر، بناها را با تلاش خود پیدا و نقشه آنها را ترسیم کرد. عکس‌های بسیار مناسب و درجه یکی نیز از بناها گرفت تا بتواند این مجموعه را فراهم کند.

گلچین عارفی ادامه داد: کتابی که با تلاش‌های کرسول به دست ما رسید، شامل فهرست مبسوط و مفصلی از آثار معماری سه قرن نخست است. اگر کسی می‌‌خواهد از این نکته آگاهی حاصل کند که گام‌های نخست معماری اسلامی چه بود، با مراجعه به این کتاب می‌تواند پاسخ کاملی برای این پرسش خود پیدا کند. همچنین مطالعه این کتاب برای تمام پژوهشگران عالم هنر و معماری جهان اسلام ضروری است.

این مترجم در ادامه با اشاره به این نکته که کتاب «گذری بر معماری متقدم مسلمانان» به عنوان یک منبع درسی در اکثر نظام‌های آکادمیک دنیا معرفی شده است، گفت: با وجود این، این کتاب در طی سال‌ها مورد بی‌توجهی مترجمان فارسی قرار گرفته و در نتیجه مخاطب ایرانی از مطالعه آن محروم بود. این کتاب حتی در حوالی سال‌ 90 میلادی و پس از درگذشت کرسول، توسط جیمز ویلسون آلن با پژوهش‌های باستان‌شناختی تازه، به‌روز شده بود، اما کماکان رنگ ترجمه فارسی به خود ندید، تا اینکه من و ناشر تشخیص دادیم که رساندن هرچه زودتر این کتاب به دست پژوهشگران معماری ایرانی، اولویت ویژه دارد.

وی درباره روند ترجمه کتاب نیز اشاره کرد: ترجمه این کتاب بسیار مشکل بود و چیزی در حدود چهار سال طول کشید. کتاب متن دشواری دارد و نویسنده در آن مدام به آثار معماری پیش از اسلام ارجاع داده است. کرسول به این ویژگی شهرت دارد که بسیار تیزبینانه و موشکافانه مسائل را بررسی می‌کند؛ و برای این که فرضیه خود را اثبات کند، شواهد مختلفی می‌آورد. ویراستار انگلیسی این کتاب جیمز آلن نیز یکی از پژوهشگران مهم هنر و معماری اسلامی در دانشگاه آکسفورد است. وی در جریان ترجمه کتاب بود و از حاصل کار نیز رضایت کامل داشت.

گلچین عارفی همچنین نظر خود درباره جایزه کتاب سال را به این شرح بیان کرد: این جایزه از چند منظر بسیار مهم است. نخست اینکه عرصه‌ای برای معرفی هرچه بیشتر کتاب‌هاست. در مواقعی ممکن است با همه تلاشی که نویسنده، مترجم و یا ناشر به خرج می‌دهند، کتاب دیده نشود و این بدترین اتفاقی است که ممکن است برای یک کتاب رخ دهد. جایزه کتاب سال اگر به بهترین نحو ممکن برگزار شود، باعث دیده شدن هرچه بیشتر کتاب‌ها شده و اهل فن می‌توانند از میان خیل گسترده آثار، کتاب‌های با کیفیت‌تر را پیدا کنند.

این مترجم ادامه داد: همچنین جایزه کتاب سال یک وجه تشویقی هم دارد که مولفان و مترجمان به آن نیاز دارند. فراموش نکنیم که فضای نشر در ایران فضای متمولی نیست. به هر حال این دیده شدن و این تشویق نقطه امیدی برای آنهاست. شما درنظر بگیرید که کتاب مهمی مثل کتاب کرسول به دلیل آنکه کار دشواری است و به زمان زیادی برای ترجمه نیاز دارد، تا سال‌ها رنگ انتشار به زبان فارسی به خود نمی‌بیند. به هر حال مترجم برای برگردان این کتاب باید کار شبانه‌روزی انجام دهد که در این صورت گذران زندگی‌اش در مدت زمان ترجمه، به مشکل می‌افتد. جوایزی مانند کتاب سال از این لحاظ، به اهالی قلم انگیزه بیشتری برای ادامه کار می‌دهد.

از دیگر ترجمه‌های گلچین عارفی می‌توان به «معماری و آبادانی بیابان: بناهایی برای زیستن در فلات ایران» نوشته الیزابت بیزلی و مایکل هارورسن و «نخستین کتیبه‌ها در معماری دوران اسلامی ایران زمین» نوشته شیلا بلر اشاره کرد.

«گذری بر معماری متقدم سلمانان» نوشته کیل آرچیبالد کمرون کرسول، ویراسته جیمز ویلسون آلن و ترجمه مهدی گلچین عارفی در سال گذشته (1393) با شمارگان هزار و 500 نسخه، 432 صفحه و بهای 45 هزار تومان از سوی موسسه تالیف، ترجمه و نشر آثار هنری ‌(متن) فرهنگستان هنر روانه کتابفروشی‌ها شده است.

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این کتاب به نشانی زیر مراجعه کنید: