دکتر ایرج سام دلیری به خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، گفت: «تاثیر اندیشه‌های خیامی بر حافظ» به قلم من، چندی پیش از سوی انتشارات ناسنگ منتشر شد. در این کتاب به بررسی نشانه‌‌های تفکرات مختص به خیام در غزلیات حافظ پرداخته‌ام.
وی افزود: «جبرگرایی»، «دم را غنیمت شمردن»، «باده باوری»، «استحاله در طبیعت»، «لذت» و «ناپایداری جهان» 6 مساله مهم و مرکزی در تفکر خیام است. سابقه برخی از این مسائل به پیش از اسلام و معتقدان به آیین زروانی بازمی‌گردد، اما همه این موارد به دلیل آنکه در 176 رباعی منسوب به خیام تبلور کامل یافته به نام تفکرات خیامی شناخته می‌شود.
سام دلیری ادامه داد: همچنین این 6 مساله وقتی در یکجا با هم جمع شوند، معرف «ایرانیت» هستند. پس از خیام هیچکدام از شاعران با وجود تمام تلاش‌شان نتوانستند این 6 مولفه را یکجا در اشعار خود گردآوردند، تا اینکه حافظ در قرن هشت توانست از همه این مولفه‌ها در غزلیات خود بهره ببرد. در واقع حافظ یکی از بهترین استقبال‌کنندگان خیام در مضامین اشعارش است.
این محقق و مدرس ادبیات همچنین در پاسخ به این سوال که «آیا مولفه استحاله در طبیعت به معنای تناسخ است یا خیر؟» گفت: خیر، معنای تناسخ نمی‌دهد. بیشتر احترام به طبیعت از آن مستفاد می‌شود. خیام اعتقاد دارد که انسان می‌میرد و تبدیل به خاک می‌شود. از آن خاک سبزه‌ای می‌روید که به باور خیام نباید روی آن خاک پا گذاشت و به آن بی‌احترامی کرد. رباعی مربوطه چنین است: «هر سبزه که برکنار جویی رسته است/ گویی ز لب فرشته‌خویی رسته است/ پا بر سر سبزه تا به خواری ننهی/کان سبزه ز خاک لاله رویی رسته است.»
«تاثیر اندیشه‌های خیامی بر حافظ» نوشته دکتر ایرج سام دلیری با شمارگان هزار نسخه، 225 صفحه و بهای 15 هزار تومان از سوی نشر ناسنگ منتشر شده است.
چهارشنبه ۲۱ بهمن ۱۳۹۴ - ۱۱:۰۷
نظر شما