دکتر طاهر نیکنام، پژوهشگر برتر سال 94 و عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شیراز در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) درباره وضعیت انتشار کتاب «پژوهش‌محور» در کشور اظهار کرد: دو نوع کتاب آموزشی و پژوهشی در عرصه دانشگاهی وجود دارد. بیشتر کتاب‌های مقطع کارشناسی‌‌ارشد باید با محتوایی پژوهشی تولید شوند، اما به‌عنوان یک عضو هیات علمی، کتابی با چنین محتوایی ندیدم. بیشتر کتاب‌های موجود در بازار نشر دانشگاهی کشور، آموزش‌محور هستند.
وی افزود: کتاب‌هایی که با عنوان پژوهش‌محور در بازار نشر دانشگاهی موجود است، بیشتر نتیجه جمع‌آوری چند مقاله یا گزارش علمی است. کتاب پژوهش‌محور باید به‌صورت همکاری جمعی چند نویسنده پژوهشگر یا به دعوت ناشر از متخصصان تولید شود. به‌نظر می‌رسد در وضعیت موجود چندان به تولید کتاب پژوهشی در کشور اهمیت داده نمی‌شود. کتاب «پژوهش‌محور» به معنای دقیق‌تر کتابی با محتوای جدید است.
ضرورت روزآمدی در کتاب‌های پژوهش‌محور
نیکنام در ادامه در تعریف کتاب تالیفی گفت: زمانی می‌توان به کتابی عنوان تالیفی اطلاق کرد که ما‌حصل یک عمر فعالیت علمی یک پژوهشگر باشد. به‌نظر می‌رسد کتاب پژوهش‌محور عمر چندانی در عرصه علمی کشورمان ندارد و برای کاربردی بودن نیازمند افزایش سرعت در روزآمدی است.
نویسنده کتاب «بهره‌برداری از سیستم‌های توزیع انرژی الکتریکی» ادامه داد: در برخی حوزه‌های مهندسی که پیشرفت‌‌های قابل ملاحظه‌‌ای داشته‌ایم و محتوای خوبی تولید شده نیز نمی‌توان بیش از دو سال به جدید بودن آن‌‌ها تکیه کرد. بنابراین برای ارائه آخرین نتایج تحقیقات بیش از کتاب به تولید مقاله توجه میشود.
وی درباره دلایل تمایل بیشتر پژوهشگران توانمند در عرصه تولید محتوای مکتوب به تولید مقاله بیش از کتاب اظهار کرد: فرایند چاپ کتاب در مقایسه با مقاله طولانی‌تر است. از سوی دیگر فرد دانشگاهی که موضوعات قابل عرضه‌ای در عرصه علم دارد، برای تولید مقاله نیازی به صرف هزینه ندارد، در صورتی‌که تولید کتاب از زمان تالیف تا انتشار و توزیع، هزینه‌هایی را برای نویسنده در پی دارد.
ظرفیت تولید کتاب «پژوهش‌محور» در کشور وجود دارد
این پژوهشگر حوزه مهندسی برق افزود: علاوه بر تحمیل بار مالی، در مقایسه با تولید مقاله فرایند بررسی کتاب نیز طولانی است و موجب از بین رفتن تازگی محتوای آن میشود. به‌نظر می‌رسد که ناشران با کوتاه کردن فرایند بررسی می‌توانند در افزایش تولید کتاب‌های پژوهش‌محور موثر‌تر عمل کنند.
نیکنام گفت: با وجود موانع اقتصادی و غیراقتصادی اعم از صرف زمان و به‌کارگیری نیروی انسانی، به‌طور قطع ظرفیت تولید کتاب «پژوهش‌محور» در کشور وجود دارد. گاهی برای توجیه تمایل اندک برای تولید کتاب «پژوهش‌محور» رتبه‌بندی نظام ارتقاء دانشگاهی مطرح میشود که چندان قابل اعتنا نیست، چراکه گرایش بیشتر دانشگاهیان به تولید مقاله در مقایسه با کتاب، مشخص نبودن تفاوت‌ها و نقاط اشتراک انواع کتاب از منظر‌های تالیفی، گرد‌آوری، تصنیف و تدوین است.
تلاش برای ایجاد انگیزه‌های مادی و معنوی در پژوهشگران
وی با اشاره به آثار نامطلوب مشخص نبودن معیار‌های تعریف انواع کتاب ادامه داد: وقتی تعریف انواع کتاب مشخص نیست، شاهد سلیقه‌‌ورزی از سوی بررسان خواهیم بود، بنابراین در این شرایط تالیف کتاب «پژوهش‌محور» کار دشواری است. از بین رفتن علاقه مولف توانمند و پژوهشگر و تولید بیشتر کتاب‌های «آموزش‌محور» از دیگر نتایج این اعمال سلیقه‌‌هاست.
نویسنده کتاب «بهره‌برداری از سیستم‌های قدرت» در تشریح عوامل تقویت‌کننده زمینه‌‌ساز برای تولید کتاب «پژوهش‌محور» اظهار کرد: تلاش برای ایجاد انگیزه‌های مادی و معنوی می‌تواند در فرایند تولید کتاب پژوهش‌محور موثر باشد. به‌عنوان شخصی که 9 سال در دانشگاه صنعتی شیراز فعالیت می‌کنم، تمایل چندانی به تولید کتاب ندارم هرچند که صاحب ایده‌های قابل توجهی نیز در زمینه تخصصی‌ام یعنی «بهسازی» هستم. سیاست‌‌های موجود در هر دو بخش خصوصی و دولتی در این زمینه موثر است.
مروری بر پرونده
پژوهشگر برتر سال 94 کشور، ضمن اشاره به موانع تولید کتاب‌های پژوهش‌محور گفت: دولت می‌تواند سفارش‌دهنده کتاب‌های پژوهش‌محور به پژوهشگران و مراکز پژوهشی و از سوی دیگر تضمین‌کننده فروش آن‌‌ها باشد. گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار ایبنا با دکتر سیدمسعود هوشمند را اینجـــــــــا بخوانید.
قاسم حسینیسالکده، معاون پژوهشی پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران، ضمن ارزیابی وضعیت تولید کتاب‌های پژوهش‌محور گفت: براساس استاندارد جهانی، کتاب‌های تخصصی به‌صورت تقسیم‌بندی بخش‌های یک کتاب بین متخصصان شاخههای مختلف و با حضور جدی یک ادیتور تولید میشود. گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار ایبنا با دکتر قاسم حسینیسالکده را اینجـــــــــا بخوانید.
پژوهشگر برتر سال 94 و استادتمام دانشگاه علوم پزشکی بوشهر، ضمن اشاره به نقش کتاب پژوهش‌محور در قرار گرفتن به‌عنوان مرجعیت علمی گفت: تولید کتاب‌های پژوهش‌محور را باید منوط به پیش‌قدمی نخبگان و بستر‌سازی بخش دولتی دانست. گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار ایبنا با دکتر مجید اسدی را اینجـــــــــا بخوانید.
پژوهشگر برتر سال 94 کشور با اشاره به ضرورت تمرکز در فعالیت‌های پژوهشی گفت: دانشگاه‌ها با نیازسنجی و شناسایی کمبود‌ها تولید کتاب را به پژوهشگران سفارش دهند. گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار ایبنا با دکتر حسین حسین‌زاده را اینجـــــــــــا بخوانید.
پژوهشگر برتر سال 1394 کشورر با اشاره به بهبود شرایط برای تولید کتاب پژوهش‌محور در برخی شاخههای دانشگاهی گفت: به‌نظر می‌رسد نبود فرهنگ «کار جمعی» از مهم‌تـرین دلایل بی‌توجهی به تألیف کتاب‌های پژوهش‌محور است. گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار ایبنا با دکتر مهرداد فوج‌لعلی را اینجـــــــــــا بخوانید.
پژوهشگر برتر سال 94 کشور، ضمن اشاره به اهمیت شناسایی پایان‌نامه‌های برتر دانشگاهی با هدف تولید کتاب پژوهش‌محور گفت: در مقایسه میزان تاثیر‌گذاری بخش خصوصی و دولتی در تولید کتاب پژوهش‌محور، بخش دولتی از اهمیت بیشتری برخوردار است، چراکه بعید به‌نظر می‌رسد بخش خصوصی تمایل چندانی برای این‌گونه سرمایه‌گذاری‌ها داشته باشد. گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار ایبنا با دکتر کامران قائدی را اینجـــــــــــا بخوانید.
شنبه ۱۰ بهمن ۱۳۹۴ - ۱۲:۰۰
نظر شما