بخش اول مباحث فلسفی ـ نظری و شامل 8 مقاله است. بخش دوم به مباحث تربیتی ـ کارکردی میپردازد و از 5 مقاله تشکیل شده و آخرین بخش مباحث اجرایی ـ عملکردی نام گرفته است و شامل 5 مقاله است.
در مقاله اول با عنوان «ریشههای فرهنگی مباحث کتابداری و اطلاعرسانی» بیان میشود که بسیاری از مفاهیم موجود در حوزه کتابداری و اطلاعرسانی، مفاهیمی انسانی است و با ذات نیاز بشر به دریافت اطلاعات و دانش عجین است و بیش از آنکه محصول دیدگاه شرقی یا غربی باشد، انسانی و اسلامی است.
در مقاله دوم نویسنده با نقادی مقاله «نقاط ضعف را میتوان بدل به قوت نمود» نوشته «الین» و «آستروم» کوشیده است ضمن بیان نقطهنظرات آنان، به مشکلات دهگانه مطرح شده توسط آنان پاسخ دهد.
مقاله سوم با عنوان «تجربهگرایی، خردگرایی و اثباتگرایی در کتابداری و اطلاعرسانی» از «بیرگر یورلند» است که توسط نویسنده ترجمه شده است. مؤلف مدعی است که بحث درباره نظریههای معرفتشناسی و بررسی تأثیر آنها کار کوچکی نیست. در عین حال، در خلال بحثها مشخص میشود که تجربهگرایی و اثباتگرایی هنوز در کتابداری و اطلاعرسانی جریانی پرنفوذ است.
مقاله چهارم «تأثیر جهانبینی بر طبقهبندی علوم و تأثیر آن دو بر معرفتشناسی انسان» نام دارد و در آن نویسنده مدعی است جهانبینی به معنی نوع نگاه انسان به جهان، بر روش طبقهبندی دانش بشری تأثیر میگذارد و در آن میتوان نوعی وحدت و کثرت را مشاهده کرد.
مقاله پنجم با عنوان «خلاقیت، آرامش و کتابخانه» بیان میکند که خلاقیت حاصل نیازمندی انسان به ایجاد پدیده و یا فرایند جدید و میل او به ایجاد آرامش و آسایش بیشتر است. بیقراری در همه ابعاد آن، چه مثبت و چه منفی، راهحلهایی را میطلبد.
مقاله ششم با عنوان «هستیشناسی و هستینگاری در علم اطلاعات و دانششناسی» به تفاوتهای هستیشناسی و هستینگاریِ مورد استفاده در این حوزه علمی میپردازد و نویسنده بحث میکند که هستیشناسی مربوط به حوزه فلسفه است و هستینگاری در اینجا مناسبتر به مقصود است.
مقاله هفتم که «مبانی معرفتی آیندهپژوهی» نام دارد آیندهخواهی، آیندهبینی، آیندهنگری و آیندهپژوهی را لازمه زندگی میداند. مقاله هشتم با عنوان «مبانی معرفتی علمسنجی» به اهمیت علمسنجی و رابطه آن با حوزههای علمی دیگر میپردازد و بیان میکند که اهمیت هر علم بسته به میزان نیاز انسان به آن علم است.
مقاله نهم با عنوان «نظریه اخلاقی در قرآن» نشان میدهد که قرآن حاوی نظریات فراوان در حوزههای مختلف انسانی و بهویژه اخلاق است ولی بسیاری از محققان به دلایل گوناگون به کشف آن نپرداختهاند.
در مقاله دهم با عنوان «اثر یا پدیدآورنده اثر» نویسنده ضمن بیان ضرورت ارتباط انسانها با یکدیگر، به اهمیت و تفاوت اثرگذاری بین اثر (گفتار یا نوشتار) و یا پدیدآورنده اثر (گوینده و راوی) برای برقراری ارتباط بین انسانها اشاره میکند.
مقاله یازدهم با عنوان «اخلاق حرفهای با اشاره به اخلاق اطلاعرسانی» اشاره میکند که اخلاق به معنی چگونه عمل کردن و عمل کردن در راستای برطرف کردن نیاز است و چون رفع این نیازمندی هدفدار است طبعاً اخلاق هم هدفدار خواهد بود.
در مقاله دوازدهم با عنوان «کارکردهای جدید برای کتابخانهها» عنوان میشود که دو کارکرد آموزش و سرگرمی کارکردی اصیل برای کتابخانهها نیستند؛ زیرا در اولی سازمانهای آموزشی رسمی مسئولیت آن را به عهده دارند و در دومی مراکز تفریحی مسئول آن هستند.
در مقاله سیزدهم با عنوان «داده، اطلاعات و دانش و رابطه آن با کتابداری» نویسنده میگوید که بحث داده، اطلاعات و دانش مبحثی است که در عین وضوح دارای ابهامهای بسیاری است. مقاله چهاردهم با عنوان «نگرشی پویا به ردهبندی و بازیابی» نویسنده میگوید که در علم اطلاعات و دانششناسی، ردهبندی و بازیابی همیشه در کنار هم بودهاند. اما در دورههایی خاص به خاطر نبودن علاقه در بهکارگیری دانش، تصور میشد که کتابخانهها فقط مکانی برای جمع آوری و نگهداری کتابها و دیگر مدارک ارزشمند هستند.
مقاله پانزدهم با عنوان «استناد، هویت علمی و رفتار استناد دهی» ضمن اشاره به تعریف، اهمیت و ضرورت «استناد» نویسنده بیان میکند که استناد نشانگر شخصیت علمی و اعتقادی مؤلف است. مقاله شانزدهم با عنوان «نقش اطلاعرسانی در حل مسئله» به اهمیت حل مسأله و چگونگی پدید آمدن آن در سطوح مختلف فردی و سازمانی، ملی و جهانی اشاره میکند و به عواملی چون عدم تعریف درست، عدم امکانسنجی به موقع، عدم توجه به ضرورت و نبودن اولویت، عدم توجه به فرایند اجرا و استفاده بهینه از مدیران کارآمد در اجرا، نبود بستر و ابزار مناسب اجرایی و ... میپردازد.
مقاله هفدهم با عنوان «بدیلی برای اف. آر. بی. آر» میگوید بازیابی، اگر چه در دنیای امروز بیشتر مطرح شده و کاربران در کانون توجه قرار گرفتهاند اما واقعیت این است که بازیابی همواره اساس و پایه در حوزههای علمی و به ویژه دانش علم اطلاعات بوده است.
نخستین چاپ کتاب «مقدمهای بر هویت علم اطلاعات و دانششناسی (کتابداری و اطلاعرسانی)» اثر دکتر غلامرضا فدایی، با شمارگان 1000 نسخه، در 530 صفحه، به بهای 250 هزار ریال از سوی نشر چاپار (نهاد کتابخانههای عمومی کشور) راهی بازار نشر شده است.
علاقهمندان برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره این کتاب به لینک زیر مراجعه کنند:
نظر شما