احمد ابومحبوب، استاد دانشگاه و پژوهشگر ادبیات کلاسیک در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) عنوان کرد: شمار نویسندگان ایرانی که از «هزار و یک شب» اقتباس کرده‌اند و به خلق معنا و آفرینشگری در هنر داستان‌نویسی دست زده‌اند بسیار اندک است.
وی دلیل این موضوع را نپرداختن یا کم پرداختن به هزار و یک شب در دانشگاه‌های ایران دانست و گفت: ما یک ادبیات رسمی داریم و یک ادبیات عامیانه. در دانشگاه‌هایمان وقتی می‌خواهیم ادبیات را تدریس کنیم، سراغ کارهایی از ابوالمعالی نصرالله منشی می‌رویم یا سعدی و حافظ را تدریس می‌کنیم. اگر برای پژوهش بخواهیم تکلیفی را به دانشجویان محول کنیم سراغ سمک عیار می‌رویم و کمتر از نثرهایی مانند هزار و یک شب خبری هست.
ابومحبوب اضافه کرد: بسیاری از داستان‌نویسان جوان ما هنوز هزار و یک شب را نخوانده‌اند. البته خود متن هزار و یک شب در قرون وسطا در اروپا کشف و چند قرن پیش توسط تسوجی به فارسی برگردانده شد. تسوجی مترجم بزرگی بود اما هنوز اثر او در فضای آکادمیک کشور جانیفتاده است.
این استاد دانشگاه توضیح داد: در فضای آکادمیک بیشتر ادبیاتی را مد نظر داریم که مربوط به مشاهیر شناخته شده ما هستند. تا پیش از این‌که دانشگاه در ایران تأسیس شود نخبگان ما هنوز متن‌هایی را می‌پسندیدند که ادبیاتی رسمی و خشک و فاخر داشته باشد و غیر از این نثر، نثر دیگری را قبول نداشتند. این در حالی است که ما در عصر صفویه ادبیاتی داشتیم که در همان زمان بسیار شکوفا شد. هزار و یک شب نمونه‌ای بارز از ادبیات این دوره است. در ایران من ندیده‌ام که نویسندگانی به شکل خودجوش از هزار و یک شب الگو برداری کنند و شاید اصلاً چگونگی اقتباس از این اثر را بلد نباشند.
ابومحبوب ادامه داد: این در حالی است که در غرب انواع اقسام فیلم‌ها، انیمیشن‌ها، موسیقی‌ها و حتی سمفونی‌ها بر اساس هزار و یک شب تولید شده است. امروز در آلمان یک مرکز دایره المعارف هزار و یک شب تأسیس شده که هر اثری که در جهان چه در قالب ادبی و موسیقی و حتی نقاشی با این موضوع تهیه می‌شود، در آنجا جمع‌آوری می‌کنند. یک نویسنده انگلیسی می‌گوید: هزار و یک شب مادر خوانده ادبیات انگلیس است. اما ما خودمان از این فضای فکری بهره نبرده‌ایم.
احمد ابومحبوب متولد تهران است. وی در نخستین سال‌های بازگشایی دانشگاه بعد از انقلاب فرهنگی، در رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران پذیرفته شد و بعدها در دانشگاه به تدریس پرداخت. «دیوان رباعیات اوحدالدین کرمانی»، «ساخت زبان فارسی»، «کالبد شناسی نثر»، «عروض و قافیه و نقد ادبی»، «یک حبه قند فارسی (10 جلد)»، «فرهنگ چهار زبانه علوم اجتماعی»، «درهای و هوی باد»، «گهواره سبز افرا»، «کک کوهزاد»، «معروف کرخی» و «فمینیسم‌های ادبی» نام کتاب‌های اوست.
«هزار و یک شب» نام یک کتاب بلند داستانی است که با تکنیک داستان در داستان و حول محور یک داستان واحد نوشته شده است. راوی در این کتاب، «شهرزاد» دختر باهوش وزیر است که برای فرار از کشته شده شدن توسط پادشاه، ناچار است برای او قصه بگوید. داستان‌های این کتاب مجموعه‌ای از حکایت‌های هندی، عربی و ایرانی در دوران باستان و خلفای اسلامی است. 170 سال قبل، عبدالطیف تسوجی تبریزی، مامور ترجمه این کتاب به زبان فارسی شد.
در صد و هفتادمین سالگرد ترجمه هزار و یک شب به زبان فارسی، خانه کتاب در نظر دارد در همایشی یک روزه با عنوان «170 سال کتابخوانی با هزار و یک شب» به این کتاب و تأثیر آن در گسترش کتابخوانی بپردازد.
این همایش نیمه نخست اسفندماه برگزار می‌شود و علاقه‌مندان می‌توانند مقالات خود را برای شرکت در آن، تا ابتدای بهمن ماه به دبیرخانه ارسال کنند. برای اطلاع از جزئیات فراخوان به اینجا مراجعه کنید.
سایر گفت‌وگوهای این پرونده را اینجا بخوانید:
موسوی: در «شب قوزی» با استفاده از «هزار و یک شب» جامعه معاصر نقد شد
میرعباسی: «هزار و یک شب» برای شرقی‌ها ضرورت است و برای غربی‌ها سرگرمی
قنواتی: ریشه «هزار و یک شب» در ادبیات شفاهی است
اقلیدی: تسوجی صاحب درخشان‌ترین ترجمه «هزار و یک شب» است
صباحی: روش روایت و کارگردانی پازولینی مشابه فضا و روش روایت «هزارویک‌شب» است
مخبر: «هزار و یک شب» بیشتر قصه اقوام است تا اسطوره
عباسی داکانی: «هفت پیکر» تحت تاثیر «هزار و یک شب» نوشته شده است
فتحعلی بیگی: «غلامِ سیاه» از شخصیت‌های اصلی برخی قصه‌های «هزار و یک شب» است
یکشنبه ۲۲ آذر ۱۳۹۴ - ۱۱:۳۶
نظر شما