به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کارگاه حقوق نشر امروز (1 آذرماه) با حضور دکتر سیدعباس حسینی‌نیک، بازرس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، کارشناس حقوقی نشر و مدیر انتشارات مجد در سرای اهل قلم برگزار شد.
 
وی در این نشست، اظهار کرد: ارکان تشکیل‌دهنده جرم عبارتند از ارکان قانونی، ارکان مادی و ارکان معنوی. ارکان قانونی جرم بیانگر این مطلب است که هیچ عملی جرم نیست مگر این‌که برایش قانون داشته باشیم. ارکان مادی جرم یعنی عمل، مجرمانه باشد مانند تکثیر و پخش. ارکان معنوی جرم باید در همه جرائم لحاظ شود تا آن عمل را جرم بدانیم. در این نوع از جرم، سوء‌نیت برای اثبات جرم واجب است.
 
حسینی‌نیک درباره تخلفات و مجازات‌های نقض حقوق معنوی پدیدآورندگان، توضیح داد: این تخلفات در سه بخش «جرم استفاده از نام و عنوان و نشانه اثر دیگری»، «جرم عدم درج نام پدیدآورنده یا عنوان یا نشانه ویژه اثر» و «جرم تغییر و تحریف اثرهای مورد حمایت قانون و نشر آنها» طبقه‌بندی می‌شوند.
 
این کارشناس حقوق نشر، جرم را «استفاده از نام و عنوان و نشانه ویژه‌ای که معرف اثر است برای اثر دیگری از همان نوع یا مانند آن به ترتیبی که القای شبه کند.» تعریف کرد و گفت: اثرهای مورد حمایت قانون ممکن است برای مقاصدی از قبیل شناساندن صاحب اثر در مقابل عموم و یا تبلیغات، دارای یک ویژگی خاص مانند علامت و نشانه باشند.
 
وی عنوان کرد: رکن قانون «جرم استفاده از نام و عنوان و نشانه اثر دیگری» عبارت است از نام و عنوان و نشانه ویژه‌ای که معرف اثر است از حمایت این قانون برخوردار خواهد بود و هیچکس نمی‌تواند آنها را برای اثر دیگری از همان نوع یا مانند آن به ترتیبی که القاء شبه کند، به‌کار برد. رکن مادی «جرم استفاده از نام و عنوان و نشانه اثر دیگری» چنین بیان می‌کند که برای پیدایش این جرم پیدایش یک عنصر مادی ضروری است؛ به عبارت دیگر برای تحقق این جرم، وجود فعل مثبت خارجی شرط است و ترک فعل، عنصر مادی این جرم را تشکیل نمی‌دهد.
 
حسینی‌نیک توضیح داد: ارتکاب «جرم استفاده از نام و عنوان و نشانه اثر دیگری» می‌تواند توسط پدیدآورنده یک اثر تحقق یابد بدین نحو که از نام یا عنوان یا نشانه اثر مشهوری استفاده شده باشد یا مرتکب، ناشری است که بدون وجود پدیدآورنده واقعی از نام پدیدآورنده مشهور یا عنوالن و نشانه کتاب وی استفاده کرده است.
 
بازرس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران افزود: مصادیق رکن مادی «جرم استفاده از نام و عنوان و نشانه اثر دیگری» عبارتند از به‌کار بردن نام مؤلف اثر مورد حمایت قانون برای اثر دیگری از آن نوع، استفاده از عنوان اثر مورد حمایت قانون برای اثر دیگری و به‌کار بردن نشانه ویژه‌ای که معرف اثر است.
 
وی درباره نتیجه «جرم استفاده از نام و عنوان و نشانه اثر دیگری» گفت: این جرم از جمله جرائم مقید است؛ یعنی مقید به نتیجه است. همچنین این جرم از جمله جرائمی است که وسیله در تحقق آن مؤثر نیست.
 
مدیر انتشارات مجد بیان کرد: مجازات «جرم استفاده از نام و عنوان و نشانه اثر دیگری» سه ماه تا یک‌سال حبس است.
 
حسینی‌نیک درباره رکن قانونی «جرم عدم درج نام پدیدآورنده و یا عنوان یا نشانه ویژه اثر» گفت: انتقال گیرنده و ناشر و کسانی که طبق این قانون اجازه استفاده یا استناد یا اقتباس از اثری را به منظور انتفاع دارند، باید نام پدیدآورنده را با عنوان و نشانه ویژه معرف اثر همراه اثر یا روی نسخه اصلی یا نسخه های چاپی یا تکثیر شده به روش معمول و متداول اعلام و درج کنند مگر این‌که پدیدآورنده به ترتیب دیگری موافقت کرده باشد.
 
بازرس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران با اشاره به رکن مادی «جرم عدم درج نام پدیدآورنده و یا عنوان یا نشانه ویژه اثر» گفت: این جرم برخلاف بیشتر جرائم، مستلزم ترک فعل است و نه وجود فعل مثبت خارجی. رکن مادی این جرم عبارت است از «عدم درج نام پدیدآورنده»، «عدم درج عنوان اثر» و «عدم درج نشانه». همچنین این جرم از جمله جرائم مطلق است. یعنی مقید به نتیجه نیست. همچنین این جرم از جمله جرائمی است که وسیله در تحقق آن مؤثر نیست. مجازات این جرم نیز سه ماه تا یک‌سال تعیین شده است.
 
این کارشناس حقوق نشر درباره «جرم تغییر و تحریف اثرهای مورد حمایت قانون و نشر آنها» اظهار کرد: تغییر جنبه مادی و تحریف جنبه مفادی دارد. تغییر در لغت عبارت است از گردانیدن، دگرگون ساختن و گردش. تحریف عبارت است از کژ کردن، تبدیل و تغییر دادن کلام از وضع و طرز حالت اصلی.
 
وی توضیح داد: «جرم تغییر و تحریف اثرهای مورد حمایت قانون و نشر آنها» عبارت است از هر گونه دگرگون ساختن یا تبدیل کردن اثر مورد حمایت قانون از وضع طبیعی و حالت اصلی و انتشار آن بدون اجازه پدیدآورنده. رکن قانونی این جرم می‌گوید، هرگونه تغییر یا تحریف در اثرهای مورد حمایت این قانون و نشر آن بدون اجازه پدیدآورنده ممنوع است.
 
حسینی‌نیک درباره رکن مادی این جرم، گفت: برای اثبات رکن مادی این جرم، وجود فعل مثبت خارجی شرط است نه ترک فعل. فعال مثبت دارای دو قسمت است که باید توأماً و با هم وجود خارجی پیدا کنند تا جرم به اثبات برسد و وجود یک قسمت بدون لحاظ قسمت دوم به معنای نبود وجود رکن مادی است؛ یعنی مرتکب باید ابتدا اثر مورد حمایت قانون را تغییر یا تحریف کند و نهایتاً در مرحله دوم این اثر تغییر یافته را منتشر کند؛ تنها در این صورت است که رکن مادی جرم محقق خواهد شد. بنابراین اگر چنانچه مرتکب فقط اثر مورد حمایت قانون را تغییر یا تحریف کند اما آن را منتشر نکند، رکن مادی جرم کامل نخواهد بود.
 
وی بیان کرد: «جرم تغییر و تحریف اثرهای مورد حمایت قانون و نشر آنها» از جمله جرائم مطلق است یعنی مقید به نتیجه نیست و وسیله در تحقق آن مؤثر نیست. همچنین مجازات کسانی که مرتکب این جرم می‌شوند، سه ماه تا یک سال است.