به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، دومین همایش بین‌المللی معماری دست کند چهارشنبه 15 مهرماه در سالن همایش‌های موزه دوران اسلامی موزه ملی با حضور جمعی از اندیشمندان و پژوهشگران داخلی و خارجی گشایش یافت.

محمدحسن طالبیان با اشاره به ثبت جهانی معماری دست کند و ناشناخته ماندن آن در سطح جهانی گفت: با وجود ثبت جهانی معماری دست کند در فهرست آثار جهانی یونسکو  هنوز این میراث در سطح جهانی کمتر شناخته شده است. دست کندها منظومه زیستی منحصربه فردی است که معماری آن را نمی‌توان از سایر عوامل محیطی جدا کرد.

معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری افزود: بهترین مثال معماری دست کند، روستای میمند است که از یک منظر فرهنگی بسیار استثنایی برخوردار است که در این منظر فرهنگی می‌توان بهترین نشانه تعامل انسان و طبیعت را مشاهده کرد.

وی همچنین به تلاش‌های پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری برای معرفی و شناساندن هر چه بهتر معماری دست کند اشاره کرد و افزود: با تلاشی که سید محمد بهشتی ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به همراه پژوهشگران این حوزه داشت معماری دست کند، چند سالی است که مورد توجه قرار گرفته است. 

معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به بخشی از سخنان رییس پژوهشگاه و توجه نشدن به معماری موقت یا معماری چادری اشاره کرد و ادامه داد: در گذشته برای برگزاری کارناوال‌های بزرگ از معماری موقت استفاده می‌شد، درحال حاضر نیز می‌توان در سایت جهانی تخت جمشید که در ایام نوروز، روزانه نزدیک به 70 هزار نفر بازدیدکننده دارد با استفاده از معماری موقت، طراحی مناسبی انجام داد.

طالبیان در همین باره تصریح کرد: اما از آنجایی که تاریخ گذشته به درستی مطالعه نشده نه تنها نمی‌توان حفاظت و مرمت را به درستی انجام داد که ساماندهی شهرهای تاریخی نیز به روش مناسب انجام نمی‌گیرد.

وی با اشاره به مجموعه تاریخی ارزانفود در استان همدان  گفت: مجموعه ارزانفود را به طور مستقیم نمی‌توان مورد مطالعه قرار داد. ولی با معادن و روستاهای مختلف دارای منظر فرهنگی استثنایی و از اهمیت بالایی برخوردار است.

طالبیان با اشاره به کمتر شناخته شدن موضوع منظر فرهنگی در سطح دنیا گفت: زمان ثبت جهانی منظر فرهنگی میمند متوجه شدیم که کارشناسان جهانی، منظر فرهنگی را یک گستره وسیع قلمداد می‌کنند درحالی که در سرزمین ایران منظر نیمه بیابانی میمند بسیار اهمیت دارد چراکه در یک منظومه با ارزش‌های زیستی مواجه می‌شوید که افرادی که در آن زندگی می‌کردند بسیار خودکفا بوده‌اند.

وی گفت: در سال‌های گذشته به ویژه در دوره‌ای که سید محمد بهشتی ریاست سازمان میراث فرهنگی را بر عهده داشت، با ایجاد پایگاه‌های میراث فرهنگی، روی موضوعات پژوهشی میراث تاریخی و طبیعی مطالعات بسیاری انجام شد. به گونه‌ای که پایگاه تخت جمشید روی تاریخ هخامنشیان فعالیت می‌کرد و پایگاه سلطانیه به تاریخ ایلخانی می‌پرداخت.

معاون میراث فرهنگی کشور تاکید کرد: هم اکنون نیز پایگاه‌های تاریخی کشور ظرفیت بسیار مناسبی هستند که علاوه بر پرداختن به موضوعات تخصصی حوزه فعالیت‌های خود می‌توانند به منظر فرهنگی آثار تاریخی نیز بپردازند و می‌توانند معماری موقت را در دستور فعالیت‌های پژوهشی قرار دهند. 

طالبیان با اشاره به تدوین دانشنامه معماری دست کند خاطرنشان کرد که این امر با استفاده از بانک اطلاعاتی و دایره‌المعارفی که در حوزه معماری دست کند وجود دارد و همچنین وجود کارشناسان پایگاه‌ها و معاونان میراث فرهنگی در استان‌ها تحقق خواهد یافت.

معاون میراث فرهنگی کشور در همین حال موضوع دست کندها را دارای پیچیدگی‌های زیادی دانست و تاکید کرد: لازم است که در نقشه و مستندنگاری معماری دست کند از تکنولوژی نوین بهره گرفته شود و تعیین عرصه و حریم این معماری نیز به دلیل فعالیت‌های میان رشته‌ای و پیچیدگی‌های خاص خود باید به درستی انجام گیرد.

طالبیان در پایان ابراز امیدواری کرد که با فعالیت‌های جدی که در حوزه معماری دست کند صورت گرفته شاهد گسترش این دانش و حفاظت و صیانت از آن باشیم.

معماری دست کند بی پرده و ساده خود را معرفی می‌کند

سپس سید محمد بهشتی، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت: معماری دست کند متأسفانه و خوشبختانه خیلی ساده، فاقد تزیینات و در حجاب فرو رفته  است متأسفانه از این نظر که زبان معماری دست کند بسته بوده و نمی‌تواند از خود و ویژگی‌هایش سخن بگوید و خوشبختانه از این نظر که این نوع معماری بدون حجاب بی پرده خود را معرفی می‌کند.

وی گفت: اگر انواع و اقسام معماری را در ادوار مختلف تاریخی کشور از این زاویه که اینها دلالت بر فرهنگ سرزمین‌مان دارند مورد توجه قرار دهیم می‌بینیم فرقی ندارد که میدان نقش جهان را به مثابه یک آیینه در نظر بگیرید یا گنبد سلطانیه را زیرا که هر دو آیینه‌هایی پیش روی یک چیز هستند، درست است که شکل آنها با هم فرق می‌کنند ولی چون یک چیز را در خودشان منعکس می‌کنند می‌توانیم بگوییم که مشت نمونه خروار است.

بهشتی بااشاره به اینکه معماران آن آثار را از نظر اینکه جزیی از آثار تاریخ معماری ما هستند مورد توجه قرار نمی‌دادند، افزود: شاید به همین دلیل است که یک حوزه‌ای مثل معماری دست کند زمان بسیار کوتاهی است که مورد تأمل قرار گرفته و تا قبل از این  جامعه معماری ما از کندوان، میمند و... به عنوان یک استثناء یاد می‌کردند و معتقد بودند که اینها قاعده نیستند.

وی با ابراز خرسندی از پرداختن به این موضوع در سال‌های اخیرتصریح کرد که برگزاری همایش اول معماری دست کند و به دنبال آن همایش دوم بصورت بین‌المللی توجه ما را به حوزه معماری دستکند بیشتر و دانش ما را در این مورد افزون خواهد کرد.

بهشتی تاکید کرد: در مورد معماری دست کند باید این آمادگی ذهنی را داشته باشیم که تمامی تنوعی که در معماری روی زمین وجود دارد در رابطه با معماری دست کند نیز وجود دارد و این تنوع ناشی از تنوع اقلیمی، طبیعی و فرهنگی سرزمین ایران و بهانه پدید آوردن این نوع معماری و کاربرد آن است.

رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری اظهار کرد: تجربه ای که در معماری دست کند داشته‌ایم این است که در مدت 10-12سال در این حوزه پیشرفت کرده‌ایم و معماری دست کند در حال حاضر دارای ادبیاتی شده است و البته این نگاه نسبت به انواع دیگر معماری خیلی خوب است.

بهشتی گفت: این هم یک نوع معماری است که تا کنون مورد غفلت واقع شده است و امیدوارم در آینده بسیار نزدیک شاهد برگزاری اولین همایش معماری موقت در ایران باشیم. نکته مهم در اینجا اینست که تا زمانیکه به سراغ آنچه از معماری گذشته برای ما باقی مانده است نرویم  و دانشمان را نسبت به آن بسط ندهیم صحبت از تاریخ معماری کار ساده‌ای نخواهد بود.

300 خلاصه مقاله به همایش ارایه شده است

مهناز اشرفی، دبیر علمی دومین همایش بین‌المللی دست کند از ارایه 300 خلاصه مقاله به همایش و پذیرفته شدن 235 مقاله خبر داد و گفت: در زمان برگزاری نخستین همایش مجبور بودیم به چیستی و معنی این نوع معماری بپردازیم اما در این همایش به شاخه‌های جدیدتری در این حوزه دست یافته‌ایم.

رئیس پژوهشکده ابنیه و بافت های فرهنگی- تاریخی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری افزود: با وجود اینکه موضوع این همایش معماری دست کند بود با مقالاتی روبه‌رو شدیم که بحث میان رشته‌ای را در این حوزه مطرح می‌کرد از این رو می‌توانیم ادعا کنیم که علومی نظیر مردم‌شناسی، باستان‌شناسی، زیست محیطی و... همگی در این حوزه مرتبط هستند و تنها ریخت‌شناسی معماری دست کند برای ما مهم نیست.

وی با اشاره به ارایه 300 خلاصه مقاله به دبیرخانه همایش و انتخاب 235 مقاله از میان آنها، تصریح کرد که از میان 95 اصل مقاله ارسالی 65 مقاله مورد پذیرش نهایی قرار گرفت و 28 مقاله باقی‌مانده شامل 24 سخنرانی و 4 سخنرانی رزرو آماده ارایه شده‌اند.

به گفته اشرفی، در این همایش که به همت پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری برگزار می‌شود 17 مقاله نیز به‌صورت پوستر ارایه خواهد شد.

دبیر علمی دومین همایش بین المللی معماری دست کند برگزاری نمایشگاه عکس و کتاب و کارگاه سنگ‌تراشی را از برنامه‌های جنبی این همایش اعلام کرد.

اشرفی در پایان با ابراز تاسف از اینکه معماری دست کند هنوز جایگاه واقعی خود را در حوزه میراث فرهنگی پیدا نکرده است اظهار امیدواری کرد با برگزاری این دو همایش این نوع معماری در ایران بیشتر از پیش شناخته شود.

شرکت‌کنندگان در مراسم گشایش همایش که شامل مقام‌های فرهنگی، اندیشمندان و پژوهشگران داخلی و خارجی و دانشجویان بودند پس از مراسم گشایش از نمایشگاه عکس معماری دست کند در نقاط مختلف کشور، نمایشگاه و فروشگاه کتاب‌های مربوط و همچنین سنگ تراشی در محوطه موزه ملی دیدن کردند.

دومین همایش معماری دست کند که تا شانزدهم مهر ادامه دارد دارای 6 نشست با عنوان‌های «معرفی معماری دست کند»، «سنت‌ها و معماری دست کند»، «آیین‌ها و معماری دست کند»، «آب و معماری دست کند»، «میراث دست کند و حفاظت»، «معرفی مجموعه‌های معماری دست کند» است که در آن اندیشمندان و پژوهشگران داخلی و خارجی به ارائه مقالات خود می‌پردازند.