به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) نشست «کتاب گویا و جایگاه آن در حوزه فرهنگ» با حضور حسن کیائیان، مصطفی رحماندوست، مجید غلامی جلیسه، علی چمنی و فاطمه محمدی عصر یکشنبه(18 مرداد 94) در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب برگزار شد.
استقبال علاقه‌مندان به آثار چاپی از کتاب‌های گویا
فاطمه محمدی، مدیر موسسه نوین کتاب گویا، در ابتدای این نشست به تاریخچه کتاب گویا اشاره کرد و گفت: به طور کلی کتاب گویا به متن خوانده شده یک کتاب می‌گویند که می‌تواند دارای جزئیات مختلفی باشد. تاریخچه کتاب گویا به سال 1931 برمی‌گردد که برای نخستین بار تولید آن تصویب شد؛ اما در اصل تولید audio book در سال 1934 با کتاب‌های انجیل و آثار شکسپیر به شکلی محدود برای افرادی که مشکل بینایی داشتند، شروع شد و بالاخره در سال 1974 رشد ناگهانی پیدا کرد.
وی ادامه داد: در آن زمان کتابخانه‌ها بزرگترین مصرف کننده کتاب‌های گویا در سراسر جهان محسوب می‌شدند که این آثار را به علاقه‌مندان امانت می‌دادند. به دلیل صرف وقت و انرژی زیاد در آن زمان تولیدات بیشتر مربوط به کتاب‌های خاص و پرمخاطب بود که با صدای هنرپیشگان منتشر می‌شد. در اواخر دهه 90 با توسعه صنعت دیجیتال تولید کتاب گویا با رشد ناگهانی مواجه شد و از کاست به cd انتقال یافت. این رشد صعودی کماکان ادامه داشت تا اینکه در سال 2008 میزان فروش کتاب گویا از طریق cd به هشت درصد رسید.
محمدی اظهار کرد: در سال 2007 حدود سه هزار و 73 عنوان audio book وجود داشت که این میزان در سال 2011 به 20 هزار عنوان رسید. سپس از سال 2011 به بعد با رشد فرمت‌های دیجیتال، رشد این کتاب‌ها کاهش پیدا کرد، اما با وجود این در حال حاضر بازار فروش این کتاب‌ها 2/6 میلیارد دلار است و کشور امریکا بزرگترین مصرف کننده این آثار است و بر اساس آماری که در 12 ماه گذشته منتشر شده است پنج میلیون نفر در این کشور حداقل یک کتاب گویا خریداری کرده‌اند.
محمدی یادآوری کرد: در طول سال‌های گذشته رشد اینترنت و فراگیر شدن آن در سطح جهان از یک سو و کاهش اوقات فراغت مردم برای مطالعه از سویی دیگر سبب شده که audio book بیش از پیش مورد توجه و استقبال مخاطبان قرار بگیرند. بر اساس تحقیقات صورت گرفته میزان استقبل افراد بالغ تحصیلکرده و علاقه‌مند به مطالعه و آثار چاپی از این کتاب‌ها بیشتر از افراد دیگر است. این افراد در عین حالی که به خواندن کتاب‌های چاپی تمایل دارند برای پرکردن اوقات فراغتشان از این کتاب‌ها هم استقبال می‌کنند.
کتاب گویا نمی‌تواند جای کتاب کاغذی را بگیرد
حسن کیائیان، مدیر نشر چشمه در ادامه این نشست به وضعیت بد صنعت نشر در کشور اشاره کرد و گفت: عوامل مختلفی سبب نامساعد شدن اوضاع نشر در کشور ما شده است به طوری‌که از سال 1380 تا 1388 شاهد تعطیلی حدود 250 مرکز فروش کتاب و مرکز نشر بودیم. البته بخشی از این مساله طبیعی است چون خواه ناخواه کتابفروشی‌های کوچک جای خود را به کتابفروشی‌های بزرگ می‌دهند اما از سویی دیگر کتاب، نخستین کالایی است که در شرایط بحران از سبد خانواده حذف می‌شود. درحالی که این مساله در کشورهای غربی وجود ندارد، زیرا کتاب در این کشورها به شکل درختی تناور در فرهنگ مردم ریشه دوانده است اما ما هنوز نتوانسته‌ایم به این گستردگی برسیم.
وی در ادامه به کتاب گویا اشاره کرد و گفت: کتاب گویا نمی‌تواند جای کتاب کاغذی را بگیرد؛ مخاطبان کتاب گویا لزوما مخاطبان کتاب کاغذی نیستند. معمولا افرادی به سمت کتاب گویا می‌روند که تمایل زیادی برای تهیه و مطالعه کتاب کاغذی ندارند؛ این افراد جزو گروه دیگری از مخاطبان هستند که علاقه زیادی به مطالب شنیداری دارند.
مدیر نشر چشمه گفت: من حاضر نیستم زمانی که در خانه هستم وقتم را صرف شنیدن کتاب گویا کنم و ترجیح می‌دهم کتاب چاپی بخوانم اما وقتی در اتومبیل هستم ممکن است زمانی را برای این کار اختصاص دهم تا از وقتم استفاده بهینه کرده باشم. البته من به آینده کتاب‌های گویا امیدوارم زیرا مردم ما علاقه بیشتری به مطالب شنیداری دارند تا نوشتاری.
کتاب گویا به‌عنوان وسیله‌ای برای پرکردن اوقات مرده
مصطفی رحماندوست در ادامه این نشست گفت: من در ابتدا مشتری کتاب‌های گویا بودم، سپس به جمع تولیدکنندگانش پیوستم. حدود 15 سال پیش اوقات مرده‌ای که در اتومبیل و در ترافیک می‌گذراندم مرا بسیار آزار می‌داد. بنابراین تصمیم گرفتم به عضویت کتابخانه نابینایان درآیم و کاست‌های کتاب‌های مختلف را از آنها امانت بگیرم. این کار به من کمک کرد تا بسیاری از مجموعه‌هایی را که به خواندنشان علاقه داشتم به نوعی مطالعه کنم.
این شاعر و نویسنده کودک و نوجوان ادامه داد: واقعیت این است که ما اوقات مرده زیادی در طول روز داریم که می‌توانیم با استفاده از کتاب‌های گویا آنها را زنده کنیم. به عنوان کسی که سابقه زیادی در شنیدن کتاب‌های گویا دارد باید بگویم که انتشار این آثار تاثیری بر تیراژ کتاب‌های کاغذی ندارد زیرا جنس مشتریان این کتاب‌ها متفاوت است؛ به عنوان مثال بیش از 90 عنوان از کتاب‌هایم را در سایت کتابخانه ملی قرار داده‌ام تا عموم علاقه‌مندان بتوانند به آن دسترسی داشته باشند اما این کار سبب کاهش میزان فروش یا تیراژ آنها نشده است.
وی ادامه داد: یکی از حُسن‌های کتاب گویا این است که امکان درست خواندن کتاب را برای افرادی که قادر به درست خواندن کلمات کتاب نیستند، فراهم می‌کند. این کار سبب می‌شود آنها درست بشنوند و حس درستی از کتاب و مفهومش به آنها منتقل شود. از سویی دیگر حسی که صداپیشه در زمان اجرا دارد و تاکیدهایی که بر کلمات می‌کند به راحتی، مفاهیم را به مخاطب منتقل می‌کند.
رحماندوست درباره ارزشمندی کتاب گویا گفت: تولید این آثار یکی از مهمترین و موثرترین راه‌های افزایش مطالعه در سطح کشور ماست. گسترش قصه‌گویی روش موثری برای علاقه‌مند کردن بچه‌ها به کتاب خواندن و ترویج مطالعه در جامعه است.
کتاب گویا نیازمند تبلیغات گسترده و مخاطب‌شناسی است
مجید غلامی جلیسه، مدیرعامل موسسه خانه کتاب نیز در این نشست گفت: امروزه اتفاقات خوبی در عرصه audio book رخ داده است و ناشران فعالیت‌های قابل ملاحظه‌ای را در این زمینه انجام داده‌اند، اما در عرضه و همچنین تبلیغات این حوزه کارهای چندانی صورت نگرفته است.
وی ادامه داد: به منظور حمایت از انتشار این کتاب‌ها، در موسسه خانه کتاب، جلساتی با کارشناسان این حوزه و ناشران تشکیل داده‌ایم. تلاش می‌کنیم در این جلسات نظرات مختلف و مشکلات این حوزه را شناسایی و نتایج جلسات را به مسئولان و دست‌اندرکاران وزارت فرهنگ و ارشاد منتقل کنیم. همچنین تلاش می‌کنیم در حد امکان تبلیغات و امکانات لازم را فراهم سازیم. اما نقش اصلی در گسترش کتاب‌های گویا بر عهده خود ناشران و علاقه‌مندان به این کتاب‌هاست زیرا توسعه و گسترش این کتاب‌ها با تلاش این افراد بسیار راحت‌تر و سریع‌تر است و اگر قرار است حمایت‌هایی در این حوزه از سوی دولت انجام شود، می‌تواند در زمینه فراهم کردن امکانات و زیرساخت‌های لازم، تبلیغات و ایجاد مکان‌هایی برای عرضه این کتاب‌ها باشد.
غلامی جلیسه با بیان اینکه هنوز نتوانسته‌ایم در این حوزه مخاطب‌شناسی و علاقه‌مندان را به این سمت هدایت کنیم، گفت: تبلیغات در زمینه کتاب‌های گویا بسیار ضعیف است. موسسه خانه کتاب وظیفه خود می‌داند که در حد امکان زیرساخت‌ها و امکانات لازم را در این عرصه برای ناشران فراهم کند و تبلیغات لازم را انجام دهد.
نظر شما