به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) كتابخانه‌ مجلس شورای اسلامی كه سال‌هاست به عنوان يكی از مراكز علمی و فرهنگی معتبر و مهم در پاسداری از ميراث مكتوبِ فرهنگ و تمدن ايران و اسلام در جهان شناخته شده است دارای گنجينه‌هایی كم‌نظير از منابعی است كه بر اعتبار جايگاه آن به عنوان مركزی مهم در بسط و اشاعه تاريخ علم و هنر افزوده است.
 
تأسیس رسمی کتابخانه‌ای با هدف بنیادینِ حمایت فکری و علمی نمایندگانِ مجلس که از ضرورت‌های اساسی تشکیلِ حکومتِ جدید بود، اگرچه در دوره‌ نخست مجلس با همه‌ عزمی که برای انجام این کار وجود داشت، به‌دلیل مشکلات ناشی از تغییرات اساسی در سیستم حکومتی و مشغله‌های فراوان نمایندگان میسر نشد، اما با مساعی و پشتکارِ برخی از نمایندگانِ فرهیخته‌ عضو هیات رئیسه‌ دومین دوره‌ مجلس شورای ملی و با تصویب آیین‌نامه‌ داخلی جدید مجلس شورای ملی در سال 1287 دنبال شد.
 
 این کتابخانه که در حال حاضر بیش از 510 هزار کتاب چاپی، 24 هزار کتاب خطی، بیش از 41 هزار مجلد نشریه‌ ادواری و میلیون‌ها برگ سند در آن نگهداری می‌شود، نهادی با سابقه‌ نزدیک به یک صد سال است که بخش مهمی از میراثِ ماندگارِ تمدنِ کهنسال و بزرگِ ایرانِ اسلامی را بر دوش می‌کشد.

با توجه به اهمیت کتابخانه مجلس برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به کتاب، مدیریت این کتابخانه از حساسیت بالایی برخوردار است، به همین دلیل «ایبنا» در گفت‌وگو با صاحبنظران و کارشناسان، جویای عملکرد چندین ساله این کتابخانه در دوره‌های مختلف مدیریتی و ویژگی‌های مدیر این کتابخانه شده است. مطلب زیر گفت‌وگوی این رسانه با حجت‌الاسلام سید محمد علی احمدی ابهری، رئیس پیشین کتابخانه مجلس شورای اسلامی است.
 
گفتنی است، حجت‌الاسلام احمدی ابهری به مدت 9 سال ریاست کتابخانه مجلس را بر عهده داشته است. همچنین وی در دوره ریاست آقای محمد رجبی، مشاور ارشدش بوده است. حجت‌الاسلام احمدی ابهری اکنون سردبیری فصلنامه فقه و حقوق را برعهده دارد.
 
حجت‌الاسلام سید محمد علی احمدی ابهری درباه اهمیت کتابخانه مجلس، گفت: کتابخانه مجلس کتابخانه‌ای است که در کنار پارلمان‌های دنیا تأسیس می‌شود تا نیازهای اطلاعاتی قانونگذاران دنیا را تأمین کند؛ از این منظر کتابخانه مجلس از نظر علم کتابداری، یکی از مهم‌ترین کتابخانه‌ها به شمار می‌آید.
 
وی در ادامه سخنانش، توضیح داد: قانونگذاران باید با قواعد فرهنگی جوامع دنیا آشنا شوند تا بتوانند قوانین درستی اتخاذ کنند. همچنین ناظران دستگاه‌های اجرایی کشور نیز باید با قواعد فرهنگی آشنایی داشته باشند؛ هر دو قشر مذکور (قانونگذاران و ناظران) به یک سلسله اطلاعات نیاز دارند که کتابخانه های پارلمانی به این منظور تأسیس شده‌اند.
 
رئیس پیشین کتابخانه مجلس شورای اسلامی یادآور شد: در ایران نیز از نخستین ماه‌های تشکیل مجلس بعد از انقلاب مشروطیت، کتابخانه پارلمانی شکل گرفته است به نحوی که برخی از نمایندگان مجلس که از دانش‌آموختگان علوم قدیم و بعضاً دنیا دیده‌اند، با کتاب انس داشتند؛ به‌گونه‌ای که در تاریخچه کتابخانه مجلس داریم که در همان دوره مجلس، کتاب‌هایی در مجلس مستقر شدند به نحوی که نیاز شد که 2 قفسه در مجلس برای کتاب قرار دهند و بعد به تدریج 2 اتاق تو در تو کنار صحن مجلس به عنوان کتابخانه تأسیس شد.
 
حجت‌الاسلام احمدی ابهری ادامه داد: در سال 1287 برای نخستین بار در نظام نامه رسمی، از کتابخانه مجلس نام برده شده و برای این کتابخانه قواعدی ترسیم شده است؛ این موضوع نشان می‌دهد که کتابخانه مجلس در آن دوره از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است.
 
ضرورت سهولت دسترسی به منابع کتابخانه مجلس
وی عنوان کرد: بدون تردید با تحولاتی که کتابداری و اصلاً علم اطلاع‌رسانی پیدا کردند، شکل کار کتابخانه‌های پارلمانی نیز تغییر کرده است؛ همانطور که در سایر کتابخانه‌ها، دیگر اکنون منتظر نمی‌مانند که مخاطبان به آنها مراجعه کنند بلکه اطلاعات را از طریق اینترنت در دسترس مخاطبان قرار می‌دهند، کتابخانه مجلس هم بدون تردید باید چنین روشی را پیشه راه خود کند و اطلاعات مورد نیاز نمایندگان را به سهل‌ترین شکل ممکن، در اختیار آنها قرار دهد.
 
هدف مدیر کتابخانه مجلس؛ اطلاع‌رسانی به نمایندگان به شیوه‌های معمول امروز
سردبیر فصلنامه فقه و حقوق با اشاره به ویژگی‌های مدیر کتابخانه مجلس، بیان کرد: مدیر کتابخانه مجلس علاوه بر داشتن یک سلسله اطلاعات عمومی از کتابداری و اطلاع‌رسانی، باید به نقش و جایگاه کتابخانه مجلس نیز توجه داشته باشد و هدف اساسی وی اطلاع‌رسانی به نمایندگان به شیوه‌های معمول امرز باشد.
 
وی یادآور شد: چند دهه در مجلس، با توجه به شرایط آن روزگار، کتابخانه‌ای داشتیم که مورد استفاده نمایندگان و بعضی از محققان قرار می‌گرفت. سالن کتابخانه مجلس آماده ارائه خدمت به نمایندگان بود و گاهی نمایندگان نیز مراجعاتی به کتابخانه داشتند اما بعدها به‌ویژه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی که کتابخانه در بهارستان قرار گرفت و مجلس به محل مجلس سنا منتقل شد، مراجعه‌ نمایندگان فقط به کتابخانه مجلس سنا محدود شد و کتابخانه اصلی مجلس به تدریج از نظر نمایندگان دور افتاد.
 
حجت‌الاسلام احمدی ابهری در ادامه سخنانش، گفت: در چنین شرایطی، رئیس وقت کتابخانه مجلس وقتی صبح به صبح در اتاق کاری خود قرار می‌گرفت، با مسائل و مشکلات مراجعانی مواجه می‌شد که هیچ کدامشان نماینده مجلس نبودند در نتیجه دغدغه تأمین نیازهای نمایندگان به تدریج از ذهن رئیس کتابخانه مجلس پاک شد.
 
رئیس پیشین کتابخانه مجلس شورای اسلامی ادامه داد: بنده از سال 1377 که مسئولیت کتابخانه مجلس را بر عهده گرفتم تمام تلاشمان این بود که نگاهی هم به مجلس داشته باشیم. در این راستا از ریاست مجلس به صورت مکرر درخواست‌های مختلفی داشتیم تا در هر کدام از کمیسیون‌ها قفسه‌ای به منظور عرضه کتاب‌های مرتبط با کار کمیسیون‌ها اختصاص داده شود.
 
حجت‌الاسلام احمدی ابهری افزود: بعدها از ریاست مجلس خواستیم که قفسه‌هایی را در محل سالن ورودی مجلس، در اختیار ما قرار دهد تا کتاب‌های جدید را برای اطلاع نمایندگان در معرض دید آنها قرار دهیم و یا این که بعدها با انتقال مجلس به بهارستان و استقرار در ساختمان جدید، از حداد عادل، رئیس وقت مجلس درخواست کردیم در طرفین راهروی طولانی ورودی به مجلس، دستور دهد تا قفسه‌هایی را نصب کنkد تا ما بتوانیم به همین شکل به اطلاع‌رسانی به نمایندگان ادامه دهیم.
 
وی در ادامه سخنانش، گفت: متأسفانه همگی این طرق، فقط یک یا 2 دوره 2 تا 3 هفته‌ای به مجموعه کتابخانه مجلس اختصاص داده شد. بعد از آن، ناچار شدیم دفتری به عنوان شعبه کتابخانه مرکزی در کنار صحن مجلس ایجاد کنیم. آقای حداد عادل در این زمینه حمایت خوبی به عمل آورد. اما متأسفانه بعدها نگاه متناسب برای ارائه خدمت به نمایندگان وجود نداشت.
 
رئیس پیشین کتابخانه مجلس شورای اسلامی بیان کرد: با توجه به اهمیت کتابخانه مجلس در تدوین قوانین سنجیده و مبتنی بر اطلاعات و کم نقص، روشن است که مدیر کتابخانه مجلس باید به این وظیفه مهم کتابخانه مجلس را و نقش مهم آن در غنابخشی و قوانین واقف باشد.
 
سردبیر فصلنامه فقه و حقوق ادامه داد: مدیر کتابخانه مجلس نباید تصور کند که مسئولیت یک کتابخانه معمولی را بر عهده گرفته است بلکه باید احساس کند که وظیفه خطیری بر گردنش است؛ او نباید از این که دانش‌آموزان و دانشجویان به کتابخانه مجلس مراجعه نمی‌کنند، نگران باشد بلکه مهم این است که اگر نتواند در تصویب یک طرح یا لایحه، منابع علمی را به موقع در اختیار نمایندگان مجلس قرار دهد، بدون تردید از انجام وظایفش کوتاهی کرده است؛ بدون تردید مدیری که به این مأموریت مهم توجه داشته باشد به دنبال شیوه‌هایی خواهد بود تا اطلاعات لازم را در موقع ضروری در اختیار نمایندگان قرار دهد.
 
وی در پاسخ به این پرسش که «عملکرد کتابخانه مجلس در دوره‌های مختلف را چگونه ارزیابی می‌کنید؟» گفت: تا حدی که من اطلاع دارم هر کدام از مدیران از زمان مرحوم اعتصام‌الملک، پدر پروین اعتصامی به بعد، تلاش‌های مکرری برای توسعه و سازماندهی کتابخانه مجلس داشته‌اند.
 
حجت‌الاسلام احمدی ابهری ادامه داد: آن‌چه که بیشتر به نظر می‌رسد، نقش فوق‌العاده استاد عبدالحسین حائری در حفاظت و نگهداری از مجموعه‌های کتابخانه مجلس است که در ایام بحرانی پیروزی انقلاب اسلامی با تلاش همه جانبه موفق شدند این مجموعه ارزشمند را حفظ کند.
 
رئیس پیشین کتابخانه مجلس شورای اسلامی عنوان کرد: پس از آقای حائری، دکتر فدایی کار بسیار بزرگی کرد و آن، تصویب اساسنامه کتابخانه مجلس در سال 1374 بود؛ این اساسنامه باعث شد کتابخانه مجلس به عنوان یک سازمان مستقل تحت نظر هیأت امنا و با نظارت مجلس به کار خود ادامه دهد؛ این قانون نقش بسیار مهمی در پیشرفت کتابخانه مجلس در دهه‌های اخیر داشت.
 
وی اظهار کرد: بنده نیز یک دوره 9 ساله نیز ریاست کتابخانه مجلس را بر عهده داشتم؛ در آن دوران تلاش‌مان روزآمد کردن کتابخانه، ایجاد شبکه کامپیوتری، ایجاد بانک‌های اطلاعاتی، مرتبط کردن کتابخانه با مراکز اطلاعاتی دنیا و تلاش برای ایجاد رابطه با نمایندگان مجلس و خدمت‌رسانی به مجلس بود.
 
حجت‌الاسلام احمدی ابهری ادامه داد: سه مدیر نیز بعد از من تا به امروز مدیریت کتابخانه مجلس را بر عهده داشتند؛ نخست، دکتر احمد جلالی که مدت زیادی نبودند. سپس آقای رسول جعفریان که همت بلندی در تقویت انتشارات کتابخانه داشت و پس از آن، دکتر محمد رجبی بود که در ایجاد ارتباطات بین‌المللی برای کتابخانه تلاش کرد.
 
سردبیر فصلنامه فقه و حقوق  توضیح داد: معتقدم امروز مانند تمام یکصد و هفت سال گذشته، مدیر کتابخانه مجلس باید اطلاع‌رسانی مناسب به نمایندگان را نخستین وجهه همت خود قرار دهد.
 
ضرورت راه اندازی نشریه الکترونیکی در سایت کتابخانه ملی
وی عنوان کرد: به تازگی طرحی را به دکتر محمد رجبی پیشنهاد کردم و ایشان نیز با ریاست مجلس در میان گذاشتند و خوشبختانه با استقبال مواجه شد اما هنوز گام‌های مفیدی برای اجرایی شدن این طرح برداشته نشده است. آن طرح عبارت بود از این‌که برای هر طرح یا لایحه یا موضوعی که در مجلس مطرح می‌شود، نشریه‌ای الکترونیکی در سایت کتابخانه مجلس ایجاد شود و در اختیار محققان و علاقه‌مندان باشد تا بتوانند از آن بهره‌برداری کنند و هم بتوانند اطلاعات آن را تکمیل کنند. همچنین یک لینک از این نشریه چند روز قبل از طرح آن در کمیسیون‌ها و یا در صحن مجلس، برای تمامی نمایندگان و وزرای مرتبط و اعضای شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام ارسال شود.
 
حجت‌الاسلام احمدی ابهری ادامه داد: در این صورت، افراد علاقه‌مند می‌توانند در زمان مطرح شدن هر یک از طرح‌ها و یا لوایح، از منابعی که ما در آن نشریه با همان موضوع در اختیارشان قرار داده‌ایم، بهره‌برداری و نسبت به غنابخشی به تصمیمات خود اقدام کنند. معتقدیم حتی اگر فقط یک نفر موافق و یک نفر مخالف، از منابع یاد شده استفاده کنند و بدانها برای اثبات نظر خود استدلال کنند، تمام خواسته‌ ما برای رساندن اطلاعات به نمایندگان عملی شده است؛ امیدواریم هر فردی که به عنوان رئیس کتابخانه مجلس انتخاب می‌شود نسبت به اجرایی شدن این طرح نیز اقدام کند و به این طرح بسیار مهم‌تر از سایر امور بنگرد.