محمد عارف، نویسنده کتاب «کمیجان سرزمین شگفت‌انگیز تات‌ها و مادها» که به زودی به چاپ سوم می‌رسد، به خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) گفت: این اثر سومین کتاب تخصصی‌ام در زمینه انسان‌شناسی هنر محسوب می‌شود. «کمیجان سرزمین شگفت‌انگیز تات‌ها و مادها» در کتابخانه‌های دانشگاههای لایپزیک آلمان، پنسیلوانیای امریکا و شرق‌شناسی ارمنستان لیبل خورده و مورد توجه دانشگاهیان قرار گرفته است.
 
وی با بیان این‌که کتاب «کمیجان سرزمین شگفت‌انگیز تات‌ها و مادها» حاصل 9 سال مطالعات میدانی و کتابخانه‌ای است، درباره محتوای آن توضیح داد: این کتاب شامل 47 آیین نمایشی سنتی مردم در 67 روستای شهرستان کمیجان و میلاجرد است و در دسته انسان‌شناسی هنر قرار دارد. آیین‌هایی که بیشتر آن‌ها دیگر اجرا نمی‌شوند از طریق گفتگوهایی با 119 سالمند آن منطقه گردآوری و دسته‌بندی و تحلیل و تفسیر شده است.
 
عارف ادامه داد: این کتاب ضمن ارائه مطالعاتی درباره مردم‌شناسی و نمایش‌های مردمی به آیین‌های نمایشی سنتی شهرستان کمیجان پرداخته و این آیین‌ها را در چند بخش دسته‌بندی کرده است. یکی از بخش‌ها به معرفی آیین‌های نمایشی بلاگردانی و درمان بیماری‌ها پرداخته که اشاره به رسومی در کمیجان دارد که با اجرای این آیین‌ها بیماری‌ها دفع می‌شد. در بخش دیگری از معرفی آیین‌ها به آیین‌هایی اشاره دارد که برای حاصلخیزی، باروری طبیعت و انسان‌نگاری خانواده انجام می‌شده که این آیین‌ها نیز در مواقعی مثل نباریدن باران اجرایی بود. همچنین در بخش بعدی این کتاب آیین‌های نمایشی پیشگویی، پیش‌کشی و هدیه دادن معرفی شده که در اجرای این آیین‌ها نیز هدف؛ آرزوی خوب برای افراد است که نگارنده آیین نمایشی عَلَم کِشی محرم را نیز در این بخش آورده است.
 
این نویسنده و پژوهشگر  معرفی آیین‌های نمایشی منسوخ شده به صورت تصویری را دیگر ویژگی «کمیجان سرزمین شگفت‌انگیز تات‌ها و مادها» دانست و درباره ضرورت بازنویسی این اثر گفت: دلیل اصلی من برای بازنویسی کتاب کمیجان ضرورت پرداختن به انگاره‌های انتروپولوژی در آیین‌های موجود و خیز برداشتن برای گام دوم این حوزه یعنی انسان‌شناسی آیین است.
 
وی درباره این حوزه پژوهشی توضیح داد: گام نخست پژوهش و نگارش در این محدوده کمی فراتر از مونوگرافی و مردم‌نگاری و از مهم‌ترین گام‌هایی است که دانش آکادمیک را با میدان تحقیق در هم می‌آمیزد و پای انسان‌شناختی هنر را در این قلمرو نوپا در ایران باز می‌کند. آیین‌هایی که به هزاره نخست پیش از میلاد برمی‌گردد و سابقه مدنی مردم کمیجان را آشکارتر می‌کند. یکی از این آیین‌ها به نام «قارا اوسکورمه» که به سیاه‌سرفه ترجمه شده و نمونه آن را می‌توان در ساختار دراماتیک ارسطو تطبیق کرد. مردم کمیجان ایران در این آیین به رعایت نموداری اساسی می‌پردازند که بعدها در ادبیات نمایشی یونان و روم و مصر و ایران و خاور نزدیک و سپس اروپا و قفقاز و به تازگی در دانشگاه‌های جهان به نمودار ارسطویی مشهور شده است.
 
به گفته عارف، ناخور گتیرمک (گله گاو آوردن) و نی چالماک (نی‌درمانی) از این آیین‌ها هستند که در گذشته‌ای بسیار دور در فرهنگ مردم کمیجان مرسوم بوده و در نیمه دوم قرن بیستم با عنوان موسیقی درمانی در دانشگاه‌ها و اماکن هنری مطرح و رایج شده است. موسیقی درمانی از آیین‌های نمایشی سنتی مردم کمیجان به شمار می‌آید و از کارکردهایی علمی و فرهنگی و دینی و اجتماعی برخوردار است.

وی در بیان اهمیت بازنویسی «کمیجان سرزمین شگفت انگیز تات‌ها و مادها» افزود: این مرحله از بازنویسی الزاما به تجزیه و تحلیل و تفسیرگرایی آیین‌ها پرداخته خواهد شد و در صورت امکان به خاستگاه شناختی داده‌ها از لحاظ زمانی و مکانی می‌پردازد. بنابراین نظریه‌های برانیسلاو مالینوفسکی، کلیفورد گیرتز، کلارک ویسلر، مارگرت مید و دیگر تئوریسین‌های حوزه‌های انسان‌شناسی محیطی، فیزیکی، زبانی و باستانی را با رویکردهایی که در گمانه‌های اشاعه یا کارکردهای گونه گون یا شخصیت و فرهنگ را که در اغلب آیین‌ها و فرهنگ مردم کمیجان ریشه داشته مورد بررسی و تحلیل و توصیف قرار خواهد گرفت.
 
عارف با اشاره به توجه دانشمندان، پژوهشگران، دانشجویان و انجمن های انسان‌شناختی دانشگاه‌های ایران و خارج از کشور به این کتاب گفت: «کمیجان سرزمین شگفت انگیز تات‌ها و مادها» مطالعات انسان‌شناسی فرهنگی را از دریچه‌های رنگارنگ هنر به خوانندگان خود عرضه می‌کند و کوشش کرده است که سه رشته معتبر و پویای «انسان شناسی» و «هنر» و «فرهنگ عامه» را معطوف به خود کند. همچنین، در صدا وسیمای جمهوری اسلامی ایران داده‌های این کتاب به منظور تولید 40 آیتم نمایشی کهن و بکر مورد توجه قرار گرفته است. البته منتقدان محلی نیز نظراتی داشته‌اند که بررسی آن‌ها نیز ضروری و در صورت نیاز انجام اصلاحات از اهداف این مرحله از چاپ است.
 
پیش از این کتاب‌های دیگری چون «باران و بوران»، «درخت گیان» هم در حوزه انسان‌شناسی و انسان‌شناسی هنر به قلم محمد عارف منتشر شده بود. «کمیجان سرزمین شگفت‌انگیز تات‌ها و مادها» را انتشارات طهوری منتشر کرده است.