دکتر سیاوش گلزاریان، عضو هیأت علمی دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی و دکتر حسن گلمرادی، عضو هیأت علمی دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی، دکتر حمید قاضی‌زاده از کارشناسان حوزه اقتصاد در این نشست حضور داشتند.
رضوی در این نشست در پاسخ به پرسشی درباره انگیزه تألیف کتاب «بانکداری اسلامی در ایران (تاریخچه،عملکرد و برنامه‌ریزی)» گفت: اقتصاد اسلامی بیش از سه دهه در کانون توجه متفکران اسلامی است، چراکه اقتصاد در ابعاد مختلف زندگی مسلمانان از جمله معاش آن‌ها مؤثر است. در کشور ما نیز به تبع پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران، قریب به سه دهه قانون عملیات بانکداری بدون ربا اجرایی شده است. به‌عنوان یک فرد مسلمان و آشنا با مباحث اقتصادی، وظیفه خود دانستم تا به تألیف کتابی با موضوع بانکداری اسلامی اقدام کنم.
37 درصد دارایی جهان اسلام در ایران است
وی تصریح کرد: طی سه دهه گذشته بسیاری از کشورهای منطقه مانند قطر، بحرین، عربستان، کویت، امارات و حتی اندونزی، سودان، ترکیه و مالزی به اجرای این قانون اقدام کرده‌اند. چند کشور اروپایی از جمله انگلیس و برخی مناطق آمریکایی نیز به ایجاد بانک‌های اسلامی مبادرت کرده‌اند. کشور‌هایی مانند ژاپن، آفریقای جنوبی، استرالیا، فرانسه و آلمان نیز در حوزه بانکداری اسلامی تجاربی دارند.
نویسنده کتاب «بانکداری اسلامی در ایران» افزود: جمهوری اسلامی ایران دارای 518 میلیارد دلار دارایی است که بیشترین میزان دارایی را بین کشورهای اسلامی دارد؛ ایران 37 درصد کل دارایی جهان اسلام را در اختیار دارد.
تجزیه و تحلیل تطبیقی، فصل‌بندی دقیق
در ادامه این نشست، سیاوش گلزاریان، عضو هیأت علمی دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی در تشریح مباحث مختلف کتاب گفت: نویسنده بعد از بررسی تاریخچه بانکداری، به تشریح تاریخ تجارت و پول عرب در هنگام ظهور اسلام پرداخته است. هرچند در ابتدا مباحث این فصل طولانی و مفصل به‌نظر می‌رسد، اما نشان می‌دهد که اسلام چگونه موجب تغییرات شگرف در جامعه جاهلی شده است.
وی با اشاره به کارکرد مبانی دین اسلام در رفع مشکلات روز جامعه ادامه داد: یکی از نکات مثبت کتاب «بانکداری اسلامی در ایران (تاریخچه، عملکرد و برنامه‌ریزی)» استفاده مؤلف از منابع اصلی و روز در حوزه بانکداری اسلامی و اقتصاد است. فصل‌بندی دقیق نویسنده موجب شده تا مخاطب تا انتهای کتاب با نویسنده همراه باشد.
گلزاریان در تشریح ابعاد دیگر کتاب افزود: تجزیه و تحلیل تطبیقی، از مهمترین نکات مثبت این کتاب است. تجزیه و تحلیل از دشوار‌ترین مراحل یک کار تحقیقی است که نیازمند اشراف دقیق پژوهشگر اقتصادی به انواع نظام و مکاتب اقتصادی است.
مترجم کتاب «مدیریت عملی پرتفوی» درباره ترتیب فصول کتاب گفت: به‌نظر می‌رسد اگر فصل‌های 10 و 11 قبل از فصل هشتم گنجانده می‌شد، مطالب نظم بهتری به خود می‌گرفت.
نوآوری در کتاب «بانکداری اسلامی در ایران (تاریخچه،عملکرد و برنامه‌ریزی)»
عضو هیأت علمی دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی، در ادامه هشتمین فصل کتاب را شاهکار توصیف و اظهار کرد: محققان در تحلیل‌های اقتصادی از مکاتب کلاسیک بهره می‌گیرند، این در حالی است که دکتر رضوی در فصل هشتم کتاب، از تحلیل آماری و اطلاعات نو سیاست‌های مالی استفاده کرده است. نویسنده با به‌کارگیری اصطلاح تدبیر پولی به جای سیاست پولی، نوآوری به خرج داده است. تحلیل‌های آماری علاوه بر دانشجوی کار‌شناسی‌ارشد، برای دانشجوی کارشناسی نیز قابل توجه است.
وی افزود: در فصل هشتم، مخاطب با یک روش عملی در ایجاد بانکداری اسلامی آشنا می‌شود و این در حالی است که بسیاری از منابع موجود در بازار نشر از چنین ویژگی‌‌ای محروم هستند. مؤلف کتاب «بانکداری اسلامی در ایران (تاریخچه،عملکرد و برنامه‌ریزی)» با روش یکپارچه سیستمی، شکل‌گیری یک نظام بانکداری اسلامی را تشریح کرده است.
تحلیل‌های آماری قابل اعتماد
گلزاریان با اشاره به آمارهای مورد استفاده مؤلف در کتابش گفت: به‌نظر می‌رسد آمارهای ارائه شده چندان روزآمد نیستند که مهمترین دلیل آن نیز محرمانه بودن اطلاعات اقتصادی کشور است. با این حال به دلیل تغیرات جزئی ساختاری سیاست پولی کشور طی 10 سال گذشته، تحلیل‌های آماری مؤلف قابل اعتماد است.
این پژوهشگر حوزه اقتصاد ادامه داد: در صورتی‌که در انتهای هر فصل نویسنده خلاصه‌ای از مباحث را ارائه می‌کرد، مخاطب سریع‌تر می‌توانست به موضوعات دلخواه مراجعه کند.
روندی آرام تا ورود به جریان اصلی کتاب
رضوی، نویسنده کتاب «بانکداری اسلامی در ایران (تاریخچه،عملکرد و برنامه‌ریزی)» در ادامه نشست نقد و بررسی کتابش در پاسخ به مباحث مطرح شده از سوی گلزاریان، درباره دلایل ترتیب فصل‌های کتاب اظهار کرد: این امکان وجود دارد که مخاطب با برخی مباحث آشنایی چندانی نداشته باشد، بنابراین لازم بود تا ورود به جریان اصلی کتاب روندی آرام وجود داشته باشد.
وی افزود: ساختار و حجم سپرده‌های مردمی در ایران به اندازه‌ای نیست که بتوان نتیجه گرفت که اگر نرخ سود بانکی در کشور افزایش یا کاهش پیدا کند، تقاضا برای سرمایه‌گذاری افزایش و تقاضا برای مصرف رشد فزاینده‌ای به خود خواهد گرفت یا در خالص صادارت اثرگذار خواهد بود. نگاه به مقوله سود در جامعه اسلامی با جوامع غربی متفاوت است.
رضوی درباره لزوم ارائه خلاصه در ابتدای هر فصل کتاب نیز گفت: پیشنهاد مناسبی است که در چاپ‌های بعدی لحاظ خواهد شد.
در اجرای قانون بانکداری اسلامی موفق نبوده‌ایم
حسن گلمرادی، عضو هیأت علمی دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی نیز در نشست نقد کتاب «بانکداری اسلامی در ایران (تاریخچه،عملکرد و برنامه‌ریزی)» گفت: با توجه به وجود صاحبنظرانی در حوزه بانکداری اسلامی، در حیطه عمل چندان موفق نبوده‌ایم.
وی ادامه داد: توجه نویسنده در ارائه الگوی اقتصادی در صدر اسلام، کتاب را جامع کرده است. نگاه اقتصاد اسلامی به بانکداری نیز از دیگر نکات قابل توجه و مثبت این کتاب است.
گلمرادی خطاب به رضوی افزود: با توجه به سه دهه تجربه در حوزه بانکداری اسلامی، آیا توانسته‌ایم الگوی عملی برای اقتصاد ایران ارائه کنیم؟ همچنین درباره کارکرد نرخ بهره توضیحات بیشتری بفرمایید.
رضوی در پاسخ به سوالات گلمرادی اظهار کرد: نرخ بهره در کشورهای غربی به‌عنوان موتور محرک اقتصاد مطرح است. نرخ بهره در کشورهای غربی موجب کاهش تقاضا و در کشور‌ی مانند ایران موجب افزایش تقاضا می‌شود.
وی گفت: براساس فصل دوم قانون عملیات بانکداری اسلامی، تجهیزات منابع نظام بانکی از دو راه سپرده‌های قرض‌الحسنه و سپرده‌های مدت‌دار تامین می‌شود. 15 درصد از کل منابع بانکی شامل سپرده‌های قرض‌الحسنه است و مابقی یعنی 85 درصد از طریق سپرده‌های مدت‌دار تامین شده است. بیشتر نظریات در 30 سال گذشته مربوط به 15 درصد این منابع بوده است.
رضوی ادامه داد: بحث چندانی در حوزه سپرده‌های قرض‌الحسنه وجود ندارد. بحث اصلی درباره سپرده‌های مدت‌دار است، چرا که مالکیت پول، برخلاف قرض‌الحسنه بعد از افتتاح حساب قطع نمی‌شود.
قانون عملیات بانکداری اسلامی، حتی مشکلات فرهنگی را برطرف می‌کند
نویسنده کتاب «بانکداری اسلامی در ایران (تاریخچه،عملکرد و برنامه‌ریزی)» درباره تأثیر بانکداری اسلامی در حوزه اقتصاد کشور اظهار کرد: در صورتی‌که عملیات بانکداری اسلامی در کشور به درستی اجرایی شود، بسیاری از مشکلات اقتصادی، اجتماعی و حتی فرهنگی و سیاسی برطرف خواهد شد.
افزایش سود، هدف اصلی بانکداری اسلامی نیست
این پژوهشگر درباره ویژگی کتاب «بانکداری اسلامی در ایران (تاریخچه،عملکرد و برنامه‌ریزی)» افزود: نگاه سیستمی و برنامه‌ای به بانکداری اسلامی، ویژگی اصلی این کتاب است. حرف‌های زیادی در این حوزه مطرح شده و امروز زمان عمل است. بسیاری از افرادی که بنده با آن‌ها درباره موضوع بانکداری اسلامی صحبت کردم، حتی یک روز هم در نظام بانکی کار نکرده‌اند. اجرای الگوی عملیات بانکداری اسلامی موجب خیر و برکت و افزایش اعتماد عمومی خواهد شد. افزایش سود، هدف اصلی بانکداری اسلامی نیست. قانون عملیات بانکی بدون ربا، قانون خوبی است، هرچند طی 30 سال گذشته در آن بازنگری نشده است.
نظر شما