به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) «پیدایش سلسله اهل حق» کتابی است نوشته سیاوش دلفانی که با تحقیق در نسخ، کتاب‌های تاریخی و خطی و تذکره‌ها در ایران و کشور‌های همجوار و گفت‌وگو با افرادی بسیار، سعی کرده است تصویری دقیق از تاریخ پیدایش سلسله اهل حق به دست دهد. خواننده با مطالعه این کتاب همه آن چه را لازم است درباره این سلسله، بنیانگذاران و عقاید و بعد مذهبی آنها بداند، در می‌یابد.

دلفانی در این اثر پژوهشی به دو مساله مهم درباره این سلسله پرداخته است؛ اول: اثبات پیدایش این سلسله در قرن نهم هجری قمری و دیگری از بعد مذهبی که اثبات کرده این سلسله به لحاظ مذهبی از اعتقادات تشیع دوازده امامی و مذهب جعفری مایه می‌گیرد.

به تصریح این کتاب، سلسله اهل حق گروهی است که بر پایه شریعت محمد مصطفی(ص) و تشیع علی مرتضی(ع) پایه‌گذاری شده و ائتلافی تکوین‌یافته از طریقت‌های شیعه نور بخشی، صفویه، نعمت‌اللهی، پیروان فضل‌الله سفیدپوشان (کفن‌پوشان) و مشعشعیه است که در بدو پیدایش، طریقت شیعه نوربخشیه بر سایر سلسله‌ها در آن تفوق داشته است.

مؤلف در پیشگفتار کتاب درباره انگیزه‌اش از پژوهش درباره سلسله اهل حق و چگونگی پیدایش آنها سخن گفته است و می‌نویسد: «در طول دو سده اخیر دگرگونی‌های شگرفی در رابطه با تحقیقات مستشرقان جهان درباره چگونگی پیدایش سلسله اهل حق به وجود آمده است. نویسندگان، محققان، شرق‌شناسان اروپایی و غیره پیرامون این سلسله در دهه‌های گذشته سخن گفته‌اند ولی تمامی این داده‌ها برای ترسیم چهره‌ای روشن از بنیانگذاران و رهبران این گروه کافی نیست زیرا این مؤلفان بنا به انگیزه‌های شخصی و برداشت‌های گوناگون پیرامون این سلک به نوشتن کتاب اقدام کرده‌اند و به سبب آزار و تعقیب طولانی این گروه که همیشه در حال تقیه بوده، منابع و مدارک خود را آشکار نکرده‌اند. لاجرم دریچه‌های واقعی متون سلسله همواره بر روی شرق‌شناسان بسته مانده است، زیرا طایفه اهل حق از نظر مذهبی بخشی از شیعیان تندرو و دوازده امامی به شمار می‌روند که در طی قرن‌ها ولایت علی (ع) را سینه به سینه حفظ نموده‌اند و در راه مجاهده سر داده‌اند ولی سرّ نداده‌اند و بر همین اساس مؤلفان و مورخان ضدشیعه قبل از به رسمیت رسیدن مذهب تشیع در ایران (907 هـ ق) و چه بسا پس از آن، اطلاعات دقیقی درباره آنها آگاهانه و یا از روی بی‌اهمیت دانستن موضوع (به زعم خود) در تألیفات خود وارد نساخته‌اند و در بسیاری از این نوشته‌ها مطالب نادرست و غیرواقعی راه پیدا کرده است و همین مسئله، تاریخ‌نویسان و مستشرقان شرق را گمراه کرده و لاجرم احوال بزرگان این مکتب در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است.» (ص 9)

دلفانی با اشاره به این که در سال‌های اخیر از سوی محققان غیر اهل‌حق و اکثراً ایرانی، کتاب‌هایی تألیف و تدوین شده که در آن از هرگونه تهمت ارتداد و شرک درباره این سلسله فروگذاری نکرده‌اند، متذکر شده است: «این محققان به جای این که همانند شهید حسن شیرازی و رفتاری که وی با علویین و اهل حق سوریه و لبنان به کار برد و موفق شد پیوندی بین این طوایف و شیعیان بلاد فوق به عمل آورد، ... به جبهه‌گیری و بدبینی و خصومت طرفین دامن زده و باعث گردیده‌اند که چند میلیون از پیروان سلسله اهل حق را از خود دورکنند.»

کتاب در ابتدا به اثبات تاریخ پیدایش این جنبش در قرن نهم پرداخته چرا که نویسنده معتقد بوده در غیر این صورت، امکان بیان ارتباط بزرگان و بنیانگذاران این نهضت با سید علی همدانی ــ از مروجان شیعه در شبه‌قاره هند و مؤلف هشتاد کتاب و رساله ــ وجود نداشته است چرا که بر اساس آن چه در متن کتاب آمده، این سلسله منتسب به سید علی همدانی است.

نویسنده در صفحات نخست کتاب به ارائه دیدگاه‌های برخی علما و بزرگان درباره این سلسله پرداخته و از جمله ذکر کرده است:
عالم ربانی حاج شیخ محمد باقر حکمت نیا آورده است: «این گروه از غایت عشق به علی (ع) و این که وی بعد از پیغمبر (ص) ولی خداست و از همه اعلی‌تر است، لذا آنها را اهل حق و علی اعلائی گویند. ولی مخالفین جهت تهمت آنها را علی اللهی خوانده‌اند. ... مردم عوام چنین تصور کرده‌اند که اهل حق عقیده به تناسخ دارند ولی آنها معتقدند زمانی حق به صورت علی بن ابی‌طالب جلوه‌گر بود و زمانی دیگر حق به صورت مهدی (عج) ظاهر می‌شود. ... آنها اصالت را به حق و باطل می‌دهند نه به افراد و این مسئله واقعیتی است که مربوط به تناسخ نیست. ...»

مؤلف در خلال این بحث تأکید می‌کند که اعتقادات این فرقه تفاوت زیادی با سایر شیعیان ندارد چرا که آنها علی (ع) را مظهر مجسم الوهیت می‌دانند و این طرز فکر به نوبه خود نوعی مبالغه در اصول اعتقادی شیعه به شمار می‌رود.

کتاب «پیدایش سلسله اهل حق» شامل دو فصل است. دلفانی در فصل نخست به بیان سابقه و تاریخچه پیدایش سلسله اهل حق پرداخته و سپس با بیش از ده طریقه و روش مختلف که یکی از آنها علم شجره‌شناسی است، ثابت می‌کند که سلطان صحاک (اسحاق) به عنوان بنیانگذار این سلسله، در چه دوره زمانی زندگی می‌کرده است.

کتاب در فصل دوم به شرح حال سید علی همدانی که این سلسله منتسب به اوست و سید محمد نوربخش دیگر بنیانگذار این سلسله پرداخته است.

کتاب «پیدایش سلسله اهل حق» در سال 1393 برای نخستین بار توسط انتشارات منشور امید در 774 صفحه به بهای 26 هزار تومان (جلد شومیز) و 30 هزار تومان (جلد گالینگور) منتشر شده است.