نصرالله حکمت در تازهترین اثر منتشر شده خود کتاب «مفتاح فتوحات (گلشن راز شبستری)» کوشیده تا این موضوع را برای مخاطب تبیین کند که چرا کتاب گلشن راز شبستری مفتاحی برای ورود به کتاب «فتوحات مکیه» ابن عربی است. به اعتقاد مولف، شیخ محمود شبستری به خصوص در الفیه گلشن راز به شدت تحت تاثیر اندیشه عرفانی ابن عربی قرار دارد و شاکله بخش نظریس عرفان وی را روش تفکر ابن عربی ساماندهی کرده است.
به گفته مولف این اثر در مقدمه آن، گلشن راز در عین حال که اثری کوچک است و حجمی اندک دارد به راستی گلشنی از راز است وجهانی از جلوههای نیاز. هر چه بیشتر آن را میخوانیم و در ابیات آن به تامل مینشینیم، بر عطشمان افزوده میشود و دلمان می خواهد که آن را بیشتر و بیشتر بخوانیم و با آن انس و الفت افزونتری بیابیم.
نگارنده پیش از این درباره گلشن راز کتاب «متافیزیک خیال» را نوشته است اما مطالعات و تاملات بعد او نشان داد که برخی از مباحث مطرح شده در آن نیاز به توضیح و تفصیل بیشتر دارد. مجموع این مطالعات حکایت از آن داشت که گلشن راز حاوی کلیدی است برای فهم مهمترین مبحثی که در عرفان ابن عربی مطرح است، یعنی «وحدت وجود» و خود این مبحث مدار همه مباحث دیگری است که در آثار محیالدین به خصوص کتاب «فتوحات مکیه» مورد بررسی قرار گرفته است. از این رو، نصرالله حکمت نام این اثر را «مفتاح فتوحات» نهاده است.
در ابتدای مدخل این کتاب میخوانیم: «یکی از مسائلی که درباره شیخ محمود شبستری، مطرح است و جای بحث و بررسی دارد چگونگی و میزان تاثیر ابن عربی و اندیشههای عرفانی او در شیخ محمود است. دراین مورد اختلاف نظر هست. عدهای میگویند عرفانی که در گلشن راز مطرح شده، چکیده عرفان ابن عربی است و برخی قایلند که شیخ بسیار بیش از آن که تحت تاثیر محیالدین باشد، متاثر از عرفان عاشقانه عطار نیشابوری است.»
نویسنده در بخش دیگری از این مدخل نوشته است: «به هر صورت نگارنده چنین میاندیشد که شیخ محمود شبستری به خصوص در الفیه گلشن راز به شدت تحت تاثیر اندیشه عرفانی ابن عربی قرار دارد و شاکله بخش نظری عرفان وی را روش تفکر ابن عربی ساماندهی کرده است. نگارنده مدعی است که نه تنها شبستری شدیداً متاثر از ابن عربی است بلکه یکی از معدود عارفانی است که در حوزه عرفان نظری محی الدین توانسته است به ژرفای تفکر وی راه یابد و کلید فهم عرفان او را به دست آورد و در قالب ابیاتی از منظومه گلشن راز ارائه کند...»
به اعتقاد حکمت، برای اثبات مدعای فوق دو راه پیش روی ما وجود دارد. راه اول این است که به تصریح شیخ محمود چنان که در سعادتنامه آمده بپردازیم و بیان وی را درباره ابن عربی مورد مطالعه و تجزیه و تحلیل قرار دهیم و از این راه به میزان تاثیر ابن عربی و همچنین نحوه ظهور او در تفکر شبستری پی ببریم. راه دوم این است که آثار شبستری و به خصوص گلشن راز را که در در این کتاب مورد بحث ما است به دقت بررسی کنیم و از این راه تاثیر ابن عربی را اندازه بگیریم. مولف کتاب یادآور میشود که در بخش اول کتاب راه نخست را پیمودهایم و در سه بخش دیگر راه دوم را.
این کتاب مشتمل بر چهار بخش ابن عربی و شبستری، ساختار گلشن راز، وحدت وجود و وضع و دلالت الفاظ است.
کتاب «مفتاح فتوحات (گلشن راز شبستری)» نوشته نصرالله حکمت با شمارگان هزار و 100 نسخه در 414 صفحه به بهای 295 هزار ریال از سوی نشر علم روانه بازار نشر شده است.
نظر شما