به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) هفتاد و هشتمین نشست «دگرخند» با موضوع «طنز مطبوعاتی با نگاهی به آثار زنده یاد منوچهر احترامی» عصر امروز دوشنبه 22 دی (1393) با حضور و سخنرانی اسماعیل امینی، علی زراندوز، گیتی صفرزاده، امیر اسماعیلی، رضا ساکی و با اجرای مهدی فرج‌اللهی در سالن آفرینش‌های ادبی حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی برگزار شد.

اعتباری که زنده‌یاد احترامی به «طنز» داد
اسماعیل امینی، شاعر، طنزپرداز و مدرس ادبیات، در این نشست به نقش زنده‌یاد منوچهر احترامی در جدی گرفتن مقوله طنز در مطبوعات و مکتوبات اشاره کرد و گفت: تا پیش از دوران فعالیت زنده‌یاد منوچهر احترامی، طنز چندان جدی گرفته نمی‌شد و از منظر عموم فرقی میان آن با شوخی، هزل و دلقک‌بازی وجود نداشت.

وی افزود: من برای نگارش پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشدم در رشته ادبیات فارسی دانشگاه تهران، موضوع «طنز» را ارائه کردم که شورای گروه تا مدتها آن را تصویب نمی‌کرد، چرا که گمان می‌کردند من در حال مسخره کردن آنها هستم.

امینی ادامه داد:‌ تلاش‌های استاد احترامی و کسانی چون زنده‌یاد کیومرث صابری فومنی باعث شد تا طنز هویت خاص خود را پیدا کند. امروزه جز در مطبوعات، کتاب‌های طنز بسیاری در کتابفروشی‌ها موجود است و البته چند رساله دکتری نیز در موضوع طنز ارائه شده است.

منوچهر احترامی و آموزش غیر مستقیم
علی زراندوز، روزنامه نگار و طنزنویس در این برنامه گفت: زنده‌یاد منوچهر احترامی آفریدگار طنز تلخ بود. این نویسنده و شاعر فقید، یکی از بزرگان ادبیات کودک و نوجوان در تاریخ ادبیات ایران به شمار می‌رود. نگاه احترامی به طنز و ادبیات کودک نگاهی آموزشی بود.

وی افزود: شیوه نگارشی زنده‌یاد احترامی «آموزش غیر مستقیم» بود. او در بسیاری از آثار خود در حوزه ادبیات کودک و نوجوان، «کودک بدی»‌ را به عنوان شخصیت اصلی روایت کرده و در انتها به صورت غیر مستقیم و زیرپوستی پیام خود را به مخاطب ارائه داده است.

زراندوز در ادامه با اشاره به ظرافت‌های زبانی آثار زنده‌یاد احترامی گفت: متون طنز استاد احترامی، بسیار فاخر و دارای لایه‌های معنایی ویژه است. وی در محتوا پیرو و دنباله‌رو شیخ اجل سعدی بود.

زنده‌یاد احترامی و دایی سعدی
علی زراندوز در ادامه سخنرانی خود به تحقیقات زنده‌یاد احترامی درباره سعدی شیرازی اشاره کرد و گفت: استاد احترامی به سعدی نگاه ویژه داشت و از سبک نوشتاری او بسیار الهام می‌گرفت. ایشان، مطالبی را درباره دایی سعدی با نام «دایی قطبو» نوشت.

این روزنامه نگار همچنین اضافه کرد: استاد احترامی آنقدر به سعدی اعتقاد و علاقه داشت که درباره دایی او تحقیقاتی کرد. شاید برای مخاطبان جالب باشد که دایی سعدی «قطب الدین شیرازی» فیلسوف و دانشمند شهیر قرن هفتم است.

زراندوز همچنین آثاری از زنده‌یاد منوچهر احترامی را برای حاضران در نشست قرائت کرد.

کتاب «حسنی نگو یه دسته گل» و دایره واژگانی کودکان نسل‌های قبل
امیر اسماعیلی، روزنامه‌نگار و از دوستان زنده‌یاد منوچهر احترامی نیز یکی دیگر از سخنرانان این نشست بود. وی در بخشی از سخنرانی خود گفت: کسانی که در حوزه نویسندگی برای کودکان و نوجوانان فعالیت دارند، با حساسیت این کار و سخت بودن آن آشنا هستند. برای این طیف سنی، بیش از 600 کلمه نوشتن جواب نمی‌دهد و معمولا نویسندگان داستان یا شاعران اشعار خود را در همین 600 کلمه می‌نویسند.

وی افزود: زنده‌یاد منوچهر احترامی از این 600 کلمه به طور استادانه استفاده می‌کرد. وی در همین فرصت اندک معمولا چند واژه جدید را به دایره واژگانی کودکان و نوجوانان اضافه می‌کرد. به‌عنوان مثال در همین «حسنی نگو یه دسته گل» استاد کاملا از واژگان ساده استفاده کرد و چند واژه سخت از جمله «یورتمه» در بیت «کره الاغ کدخدا / یورتمه می‌رفت تو کوچه‌ها» را در کنار آن به دایره واژگانی بچه‌ها اضافه کرد.

اسماعیلی ادامه داد: خدا استاد ابوالفضل زرویی نصرآباد را حفظ کند که باعث آشنایی نسل جدید با شخصیت و آثار زنده‌یاد منوچهر احترامی شد.

توصیه به مطالعه
مهدی فرج‌اللهی، دبیر نشست نیز درباره توصیه‌های زنده‌یاد احترامی به نویسندگان جوان گفت: زنده‌یاد احترامی به مخاطبانش و همچنین کسانی که قصد داشتند حرفه نویسندگی را دنبال کنند، مدام مطالعه هدفمند را توصیه می‌کرد.

وی افزود: استاد منوچهر احترامی، اعتقاد داشت که اگر کسی قرار است حتی یک خط بنویسد باید 100 جلد کتاب را مطالعه کند. همچنین لازم است حتما اشاره کنم که زنده‌یاد احترامی به نویسندگان جوان و به‌ویژه کسانی که قصد داشتند، طنزپردازی را به‌طور تخصصی پیگیری کنند، توجه ویژه داشت و برای آموزش آنها بسیار تلاش می‌کرد.

«جهانی نوشتن» توصیه زنده‌یاد احترامی به نویسندگان جوان
فرج‌اللهی در ادامه به توصیه‌های زنده‌یاد احترامی به نویسندگان جوان اشاره کرد و گفت: استاد احترامی به نویسندگان جوان، مدام توصیه می‌کرد که جهانی بنویسید. استاد اعتقاد داشت که آثار نویسندگان جوان ضمن داشتن ویژگی‌هایی متون ایرانی، باید المان‌های جهانی را نیز دارا باشد و راحت ترجمه شود.

ساختار محکم آثار زنده‌یاد احترامی
رضا ساکی، طنزپرداز نیز در این نشست درباره آثار زنده‌یاد احترامی گفت: مطالب استاد احترامی ساختاری محکم و بدون عیب و نقص داشت. برای مثال، در مطالبی که استاد برای نشریه‌‌ها می‌فرستاد، در برخی مواقع به زعم سردبیران، کلمه‌ای حساسیت برانگیز بود. جالب است که ویراستاران و حتی خود سردبیران نمی‌توانستند آن کلمه را حذف کنند، چرا که ساختار مطلب به‌هم می‌خورد. در نهایت ناچار می‌شدند برای اصلاح آن یک کلمه مطلب را دوباره در اختیار خود استاد بگذارند.

این روزنامه‌نگار همچنین اضافه کرد: منوچهر احترامی در یکی از مطالب ستون «پیر ما» در هفته‌نامه «گل آقا» داستان یک خروس و بز را روایت کرد. این متن آنقدر ساختاری منسجم داشت که به هیچ عنوان نمی‌شد به جای خروس، حیوان دیگری را متصور شد.