خبرگزاری کتاب ایران (اینبا) : کتاب «نامه‌ها و پيمان‌هاي سياسي حضرت محمد (ص) و اسناد صدر اسلام» نوشته محمد حمیدالله، در سال 1374 به کوشش سید محمدرضا حسینی ترجمه شد و انتشارات «سروش» آن را به چاپ رساند. این اثر در سال 1378 به چاپ دوم رسید. پس از گذشت 15 سال، چاپ سوم این کتاب در دست اقدام است. به همین بهانه و در آستانه میلاد حضرت رسول (ص) با دکتر سید محمدرضا حسینی به گفت‌وگو نشستیم.
ویژگی شاخص و متمایز کتاب «نامه‌ها و پيمان‌هاي سياسي حضرت محمد (ص) و اسناد صدر اسلام» نسبت به دیگر آثاری که درباره وجهی از زندگانی رسول خدا (ص) نوشته شده‌اند، چیست؟
این کتاب پس از متن قرآن کریم، مهم‌ترین و معتبرترین سند اسلامی از نظر تاریخی، فقهی و برخی از مسائل اجتماعی آن روز است. به این دلیل که در زمان خلیفه سوم پس از آن که قرآن جمع‌آوری شد، مسلمانان تقریباً اجازه نگارش هیچ گونه نقلی از رسول خدا (ص) را نداشتند. حتی تا اوایل قرن دوم هجری، حدیث هم نوشته نشده است زیرا می‌ترسیدند با آیات و متن قرآن کریم اشتباه شود. این نامه‌ها از نظر قدمت و کهنسالی بعد از قرآن کریم، نخستین آثار و سندهای اسلامی هستند. اعتبار این نوشته‌ها از احادیث بیشتر است زیرا احادیث سینه به سینه و از حافظه راویان و صحابه نقل می‌شدند اما متن این نامه‌ها را می‌نوشتند. بنابراین احتمال تغییر و دگرگونی در آن‌ها کم است.
در این کتاب تصوير اصل نامه‌هاي پيامبر (ص) به سران كشورها و فرمانروايان آورده شده است. این نامه‌ها در کجا نگهداری می‌شوند؟
عکس هشت نامه در این کتاب موجود است و اصل آن‌ها در موزه‌ها و کتابخانه‌های معتبر جهان نگهداری می‌شوند. یکی از آن‌ها، نامه‌ای به منذر بن ساوی عبدی، نماینده خسرو ایران در بحرین است که خط آن بسیار خواناست.
آیا پیش از آن‌که محمد حمیدالله، نویسنده این اثر، به نگارش این کتاب بپردازد، این نامه‌ها و پیمان‌ها به‌صورت یکجا جمع‌آوری نشده بودند؟
پیشتر این نامه‌ها به شکلی که دکتر حمیدالله آن‌ها را جمع‌آوری و درباره‌شان تحقیق و پژوهش کرده است، موجود نبوده‌اند. عنوان عربی این کتاب «مجموعه الوثائق السياسيه للعهد النبوي و الخلفاء الراشدین» نام دارد که موضوع رساله دکتری نویسنده است.
متن کتاب به چه زبانی بود؟
حمیدالله از اهالی حیدرآباد هند و تحصیلکرده فرانسه است. من این کتاب را از روی چاپ ششم آن، از زبان عربی ترجمه کردم که البته ترجمه به همراه تحقیق است. چاپ ششم این کتاب به سال 1939 میلادی بازمی‌گردد.
چاپ سوم این ترجمه با ویراست جدید همراه خواهد بود؟
در چاپ دوم ویرایش انجام شد و من در جریان تجدید چاپ اصل متن هستم و نیازی به ویراست جدید آن ندیدم.
چاپ سوم هم به عهده انتشارات سروش است؟
بله.
درباره حضرت محمد (ص) و امام جعفر صادق (ع) کتابهایی متعدد در بازار وجود دارد. شما به مخاطبان ایبنا خواندن چه کتابهایی را برای شناخت بهتر این دو چهره نورانی پیشنهاد می‌کنید؟
اگر علاقه‌مندان به آشنایی با زندگانی حضرت رسول (ص) دوست دارند که با کتاب‌های دست‌اول در این زمینه آ‌شنا شوند، سفارش من این است که کتاب «سیره محمد بن اسحاق» را مطالعه کنند. متأسفانه بخش اعظمی از این کتاب از بین رفته است. بنده یک کتاب 300 صفحه‌ای از آن را در اختیار دارم که حداقل 5 برابر آن دیگر وجود ندارد. کتاب «سیره ابن‌هشام» هم خلاصه سیره ابن اسحاق است. هم‌چنین از استاد اصغر مهدوی ترجمه کتاب «سیرت رسول الله» وجود دارد که به گمانم در قرن ششم به فارسی برگردانده شده است. احتمال داده‌اند که این کتاب از روی سیره ابن اسحاق ترجمه شده باشد.
کتاب «الطبقات ابن سعد» هم که محمود مهدوی دامغانی آن را به فارسی برگردانده، کتاب خوبی در این زمینه است. کتابی هم اخیرا از روانشاد ابوالقاسم گرجی به عنوان «پیامبر اسلام» منتشر شد که اصل متن از مرحوم محمد ابراهیم آیتی است. دست‌نوشته این کتاب در دست ورثه آن مرحوم قرار داشت که به دکتر گرجی پیشنهاد کردند، او نیز این اثر را تصحیح و تکمیل کرد و به چاپ رساند.
درباره امام صادق (ع) چه کتابهایی را برای مطالعه پیشنهاد می‌کنید؟
حضرت صادق (ع) گذشته از آن که در فقه و علوم اسلامی استاد مسلم بودند و شاگردان فراوانی را تربیت کردند، در نوشته‌های عرفانی و ملل و نحل که مذاهب جهانی نوشته‌اند، به عنوان یکی از پارسایان بسیار والا معرفی شده‌اند. از جمله شهرستانی در کتاب «الملل و النحل» بیشتر بر این جنبه از شخصیت امام صادق (ع) تأکید دارد. عطار در «تذکرة الاولیاء» و یا هجویری در «کشف المحجوب» نیز مقام پارسایی این امام را مورد توجه قرار داده‌اند.
جمعه ۱۹ دی ۱۳۹۳ - ۰۹:۴۷
نظر شما