به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) صد و هفتمین شماره ماهنامه آزما (15 آذر تا 15 دی 93) با مطالب متنوعی درباره احمد شاملو، مرتضی ممیز، موراکامی، اکتاویو پاز و هانیبال الخاص منتشر شد.

یادداشت نخست این ماهنامه با عنوان «نه از رومیم، نه از زنگیم، که بی‌رنگیم» نوشته‌ای از هوشنگ اعلم است که درباره سیاسی نبودن این نشریه نوشته است: «می‌خواهد خوشتان بیاید، می‌خواهد خوشتان نیاید. ما اهل سیاست نیستیم چرا که سیاست و سیاست‌بازی را در آن حد از اعتبار نمی‌بینیم که فرهنگ و کار فرهنگی را با آن تاخت بزنیم. نمی‌دانم چرا در جامعه سیاست‌زده ما هیچ موضوع و مساله‌ای مطرح نمی‌شود و اهمیت نمی‌یابد مگر آنکه رنگی از سیاست به خود بگیرد و هیچ حرفی نباید زد مگر از موضع سیاسی مشخص و کار به جایی رسیده که هویت آدم‌ها هم با موضع سیاسی‌شان شناخته می‌شود و این که کدام طرفی است!»

در بخش یادداشت این شماره از آزما، «حکایت تولد آن رویای شیرین» از ندا عابد و دو یادداشت «دنیا الکی بود، یا ما الکی بودیم؟» و «به کجا رسیده این زخم؟!» از هوشنگ اعلم منتشر شده است.

آزما پس از اعلام رویدادهای مهم از جمله نقد دستغیب درباره جامعه روشنفکری ایران، همایش دوسالانه بین‌المللی ادبیات تطبیقی، پرنده آزادی در خانه هنرمندان، در بخش «گزارش» گفت‌وگویی از مریم خرسند با عنوان «بار دیگر الخاص، بار دیگر حاشیه و هیاهو» منتشر کرده است که در آن درباره بحث سرقت آثار الخاص و مالکیت آنها با آلبرت کچویی، نویسنده و منتقد هنری که از دوستان قدیمی الخاص بوده، صحبت به میان آمده است.

پرونده این شماره از آزما درباره «شاملو، ممیز و کتاب هفته» است که در مقدمه آن نوشته شده: کتاب هفته در تاریخ نشر معاصر ایران و در عرصه مطبوعات جایگاهی یگانه دارد و آغازی است برای دوران تازه‌ای در عرصه هنر و ادبیات. انتشار کتاب هفته را شاملو به عهده داشت و مرتضی ممیز با طراحی‌هایش چهره‌ای متفاوت به آن داد و حاصل اندیشه دو هنرمند، حادثه‌ای شد در تاریخ مطبوعات ایران که در این پرونده از چند نگاه واکاوی‌اش کرده‌ایم.

در مصاحبه «با آیدا، از عشق و درخت و خنجر و خاطره»، آیدا سرکیسیان، همسر احمد شاملو، درباره نحوه آشنایی‌اش با شاملو گفته است: زمان انتشار «کتاب هفته» با او آشنا شدم. کتاب هفته را می‌خواندم اما نمی‌دانستم «او» این کتاب را منتشر می‌کند. بعد که خودش فهمید کتاب هفته می‌خوانم برایش جالب بود. مرتضی ممیز با او کار می‌کرد. شاملو و ممیز در کتاب سال با هم همکار بودند و بعد شاملو به مدیر کیهان پیشنهاد می‌کند «کتاب هفته» را منتشر کنند، و باید اذعان کرد که آن زمان کتاب هفته در نشریات یک اتفاق خاص بود و بسیاری افراد شاخص آن نسل، به تاثیرگذاری این مجموعه اعتقاد دارند.

آیدا در جای دیگری درباره رابطه‌اش با شاملو می‌گوید: کار شاملو برایم خیلی ارزشمند بود. یک طوری دوست نداشتم فقط یک همسر باشم. دوست داشتم از او یاد بگیرم. با تمایل من برای یادگرفتن از او و اشتیاقی که داشتم، آرام آرام احساس کرد من یک کارهایی می‌توانم انجام دهم. بعدها در کتاب کوچه کمکش کردم. البته فیش‌ها و توضیحات را خودش می‌نوشت و تایپ می‌کرد. اگر مطلب مرتبطی در کتابی بود، می‌آوردم با کارهای مشابه مانند خلاصه‌نویسی‌ها.

در یادداشتی با عنوان «مبارزه دایمی با ابتذال وظیفه‌ای فرهنگی» متن سخنرانی جواد مجابی در هشتاد و هشتمین سالگرد تولد شاملو در خانه-موزه شاملو آمده است: یک نکته بیش از هر چیز دیگر برای شناساندن شاملو و آثارش مفید است و آن مبارزه مستمر و دائمی شاعر با دنیای ابتذال است. شاملو مثل هنرمند اصیل قبل از خودش هدایت، شامه‌ای قوی برای احساس بوی ابتذال داشت و از دور هر نوع ابتذال را تشخیص می‌داد. گاهی این شناخت مبتنی بر دانش یا تجربه‌اش نبوده بلکه شمی بود که در هر هنرمند بزرگی وجود دارد، برای شناخت ابتذال.

مجابی در بخش دیگری از سخنرانی خود گفته است: شاملو برای تمام اهل فرهنگ از قدیم‌ترین زمان تا امروز کار کرده است. گاهی دامنه این معرفی‌ها گسترش پیدا کرده و رفته مثلا به گیلگمش و غزل غزل‌های سلمان و لورکا و چیزهای دیگر. این نشان می‌دهد که دغدغه اصلی هنرمند این بوده که ارتباط دائمی‌اش را با مردم حفظ کند، بدون این که پیرو مردم باشد، بدون این که عوام‌فریب باشد.

علاوه بر این، در گفت‌وگوی محمدرضا اصلانی با مرتضی ممیز با عنوان «گرافیک، رودرویی با واقعیت» درباره گرافیک مطبوعاتی سخن گفته شده است.

«آن‌ها یک اتفاق ساده نبودند» گفت‌وگو با سیف‌الله صمدیان، عکاس شاملو و از دوستان مرتضی ممیز است. وی معتقد است که شاملو نگاه تصویری فوق‌العاده‌ای داشت و  این نگاه را در شعرش به عینه می‌توان دید. او مخاطب شعر را با این تصاویر در شعرش همراه می‌کند.

صمدیان در جای دیگری درباره ممیز و شاملو گفته است: این دو به واسطه خلاقیت‌ها و خصلت‌های فرهنگی‌شان یگانه بودند و من به این‌ها می‌گویم: «تک سواران فرهنگی».

ابراهیم حقیقی نیز در گفت‌وگویی با آزما با عنوان «ممیز، شاملو و روزگار سپری شده» درباره شاملو گفته است: نسل مخاطب کتاب هفته نگاه دیگری پیدا کرد. در واقع شاملو با این کارها به قول نیما، آب در خوابگه مورچگان ریخت و نگاه یک نسل را متوجه مسائلی که برای اولین بار مطرح می‌شد.

این بخش با نوشتاری از اومبرتو اکو با عنوان «آن‌ها که گفتند نه!» به پایان می‌رسد.

بخش شعر ماهنامه آزما شامل مقاله «شعر میتراییک از اسطوره و امروز» و «شعر خودمان» است.

دومین پرونده این شماره از آزما، درباره صدسالگی اکتاویو پاز است که  «پاز، مردی با نشان صداقت»، «پاز خدای فرهنگی مکزیک»، «ترجمه واقعیت به کلام»، «اکتاویو پاز، ستاره سرگردان سوررئالیسم» را شامل می‌شود.

در بخش «نگاه» مطلبی از پتی اسمیت، با عنوان «موراکامی، آینه‌ای در برابر تسو کورو تازاکی بی‌رنگ و سال‌های زیارتش» آمده است.

در بخش «یادداشت»، غلامحسین سالمی، داستان‌نویس، مطلبی با عنوان «از متاب تا کتاب» (نکاتی چند درباره نقش و اهمیت ویرایش در نشر) نوشته است.

در بخش «داستان خارجی»، افسانه‌ای از هند باستان، با نام «زاده شدن به شکل انسان» با ترجمه گیتا گرکانی و در بخش «داستان ایرانی» داستان «ناخدا عیود» از محمد برفر آمده است.

بخش «تجسمی» علاوه بر «عیش مدام ما» از یونس تراکمه، شامل گفت‌وگویی با محمدرضا شیروانی به مناسبت نمایشگاه «تکه چسبانی و پیکره» در گالری آپادانا می‌شود.

آخرین بخش آزما، با عنوان «در حوالی صحنه»، با دو یادداشت «تئاتر تنها مانده است» و «کسی که باید او را دید» به پایان می‌رسد.

صد و هفتمین شماره ماهنامه آزما، ویژه هنر و ادبیات (15 آذر تا 15 دی 93)، به قیمت 6 هزار تومان در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.