دکتر رضا داوری اردکانی، استاد دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، دکتر عباس احمد آخوندی، وزیر راه و شهرسازی، دکتر محمود نیلی احمدآبادی، سرپرست دانشگاه تهران، ناصر معصومی، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه تهران و دکتر زهرا امام جمعه، مدرس پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، در این آئین سخنرانی کردند.
دوران بلوغ پژوهشی دانشگاه تهران
رضا داوری اردکانی، استاد دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران در این آئین این دانشگاه را محل زندگی و فعالیت خود دانست و عنوان کرد: دانشگاهی که 60 سال در آن خدمت کردهام، به دوران بلوغ پژوهشی خود رسیده است. آن زمان که بنده تازه وارد دانشگاه تهران شده بودم، دانشگاه آموزشی بود، هنوز هم آموزشی است.
وی افزود: دانشگاه را نمیتوان از جامعه جدا دانست. هیچ‌یک از ما به پیوند میان پژوهش و ساماندهی آن با مردم در کشور شکی نداریم و میدانیم کشور به پژوهش نیاز دارد. هنگامی‌که تفکر و علم سازمانی پیدا می‌کند، نظم و ترتیبی دارد و برای آن مراسم نیاز است؛ علم و پژوهش نیز مناسک خاص خود را میخواهد.
آیا جامعه به علم احترام میگذارد؟/ احترام ابن سینا به علم حقیقی بود
رئیس فرهنگستان علوم با اشاره به احترام به علم در جامعه اظهار کرد: نکته دیگری که مطرح می‌شود، احترام به علم است. آیا جامعه به علم احترام میگذارد؟ ما و جامعه چه نگاهی به علم داریم؟ سه نوع احترام به علم وجود دارد؛ احترام حقیقی (قلبی و واقعی)، احترام اخلاقی، احترام تصنعی. احترام ابنسینا به علم احترامی حقیقی بود و ما باید تلاش کنیم، احترام تصنعی به علم را بکاهیم و حقیقتا به آن احترام بگذاریم. در همین راستا نباید مدرک تحصیلی را اصل قرار دهیم و این نکته مهمی است.
داوری اردکانی با اشاره به تفاوت علم جدید و قدیم توضیح داد: علم جدید تاریخ 400 تا 500 ساله در دنیا دارد و با فلسفه و سیاست به وجود آمده است. رشد این علم ارگانیک بوده و با ریاضی و فیزیک و گالیله آغاز شده است. اما علوم اجتماعی و انسانی به معنای متداول آن از قرن 19 به وجود آمده است. رشد پیش از علوم انسانی ارگانیک بوده، اما در حال حاضر رشد در دنیا با برنامه‌ریزی صورت میگیرد.
نیاز به توسعه و تقویت علوم انسانی در کشور
استاد فلسفه دانشگاه تهران، شناخت روابط و مناسبات کشور را کار علوم انسانی دانست و گفت: وظیفه شناخت نظام جامعه، روابط و مناسبات آن، استعدادها و امکانها، وضعیت جامعه و روابط و مناسبات کشور کار علوم انسانی است. این‌که علوم انسانی در چه وضعیتی قرار دارد، خود دانشمندان علوم انسانی باید به آن بپردازند. باید بدانند چه خدمتی به علم دارند و در معنای پژوهش تأمل کنند.
داوری اردکانی ادامه داد: به‌نظر من ما به توسعه و تقویت علوم انسانی نیاز مبرم داریم. علم واحد است و باید همه علوم را تقویت کنیم. اما در شرایط کنونی به علوم انسانی بیشتر نیاز داریم و امیدوارم در ایجاد پیوند بین پژوهش و زندگی، احترام حقیقی برای علم قائل باشیم.
محدودیت فعالیتهای تجاری در حوزه کتاب
نیلی احمدآبادی، سرپرست دانشگاه تهران نیز در این آئین اظهار کرد: کتاب‌های دانشگاهی محصول پژوهش اعضای هیئتهای علمی هستند. دانشگاه اعضای هیأت علمی را تشویق می‌کند تا پژوهشهای خود را در قالب کتاب منتشر کنند.
وی ادامه داد: اخیرا با چندین ناشر بین‌المللی توافقاتی صورت گرفته تا دستاوردهای پژوهشی دانشگاه به‌ویژه در مقطع دکترا به کتاب تبدیل شوند. قصد داریم دستاوردهای پژوهشی را به کتاب تبدیل کرده و سپس در سطح بین‌المللی منتشر کنیم.
نیلی درباره انتشار دستاوردهای پژوهشی دانشگاه نیز گفت: معمولا اولین دستاوردهای پژوهشی در قالب مقاله منتشر و پس از مدتی کتاب میشوند. در ایران انتشار کتاب به زبان فارسی با بازار محدود، شاید گستردگی انتشار کتاب به زبان انگلیسی را نداشته باشد. کشورهایی که زبان انگلیسی دارند، طبیعتا نسبت به ما موفقتر عمل میکنند. فعالیتهای تجاری ما نیز در حوزه کتاب محدود است و با ناشران بین‌المللی برای انتشار کتاب همکاری می‌کنیم.
پذیرش بیرویه دانشجویان؛ تهدید بزرگ
سرپرست دانشگاه تهران، این دانشگاه را بزرگترین مرکز آموزش کشور دانست و اظهار کرد: براساس ردهبندیهای صورت گرفته، دانشگاه تهران بالاترین رتبه در بین دانشگاههای کشور را دارد. حضور دانشگاه تهران در برنامههای پژوهشی و کاربردی بسیار پررنگ بوده است.
وی افزود: دانشگاه تهران از نظر پژوهشی به بودجه کشور وابستگی دارد. پذیرش بیرویه دانشجویان نیز یک تهدید بزرگ در این راستا است. حدودا 23 میلیارد درآمد دانشگاه، از محل قرارداد پژوهش است و این رقم در برابر توانمندی دانشگاه و نیاز کشور رقم کوچکی است که بخش اعظم آن صرف هزینه پژوهش می‌شود.
گسستگی بین صنعت و دانشگاه
عباس احمد آخوندی، وزیر راه و شهرسازی نیز در ادامه جشنواره پژوهش دانشگاه تهران گفت: من به عنوان دانشجوی دانشگاه تهران در این جشنواره حضور پیدا کردهام و امیدوارم دانشگاه به شکل عام و به شکل خاص که منشاء تحولات مشترک در نوسازی ایران بوده است، همچنان در دوره بلوغ خود مؤثر باشد و کارآفرینی کند.
وی درباره گسستگی بین صنعت و دانشگاه اظهار کرد: در مراکز علمی و دانشگاهی، همگی از گسستگی بین صنعت و دانشگاه و اقتصاد و دانشگاه و فعالیتهای سیاست‌گذاری که در دانشگاه وجود دارد، گلهمندیم. من تصور میکنم این مشکلات به ساختار جامعه ایران باز میگردد.
وزیر راه و شهرسازی افزود: من با توجه به مطالعه کتاب‌های دکتر اردکانی متوجه شدم ایران هنوز هم در مواجهه با مدرنیته دچار مشکل است. مدرنیته، مفهوم بسیار پیچیدهای است و به نگاه ما به علم و دانش باز میگردد. نسبت خود با مدرنیته را همچنان حل نکردهایم و به ظواهر آن میپردازیم. همچنان مدرنیته بیپاسخ مانده و تا زمانی‌که این نسبتها حل نشوند، مسائل ما حل نمیشوند.
حق دستیابی به علم
آخوندی در ادامه به مسئله عدالت اشاره کرد و گفت: نکته دیگری که حل نشده باقی مانده، مسئله عدالت است. آیا دانشگاههای ما جایی است که فرزندانمان به حق دسترسی به علم میرسند؟ حق دستیابی به علم بسیار فراتر از حق آموزش است. هنگامی‌که حق دسترسی به علم در حد آموزش تقلیل مییابد، چه انتظاری بیشتر از یک رویکرد درکگرایانه خواهیم داشت. من خواهش میکنم این مسائل به حوزه و دانشگاه بیاید و حل شود. امیدوارم بتوانیم یک رابطه خوب بین صنعت و دانشگاه برقرار کنیم.
ارج نهادن به مقام پژوهش و پژوهشگر
ناصر معصومی، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه تهران نیز در ادامه این آئین با بیان این‌که این جشنواره متعلق به همه بدنه دانشگاه تهران است افزود: معتقدم به مجموعه پژوهش و پژوهشگر باید ارج نهاد. امیدوارم هر روز روز پژوهش و نشاط باشد و در روز پژوهش تنفس کنیم. امسال تصمیم داشتیم نشانی با عنوان سمبل پژوهش و فناوری ایجاد کنیم. این یک نشان ماندگار برای این جشنواره است و دو بال در اطراف نشان سمبل پژوهش و 8 بال در زیر قرارگرفته که نماد هشتادمین سالگرد تصویب دانشگاه تهران است.
وی هدف از برگزاری این جشنواره را جایگاهی برای پژوهش نامید و اظهار کرد: هدف از این جشنواره این است که دانش و فناوری جایگاهی برای پژوهش است. امروزه گفتوگو از دانش و فناوری، خلق واژههای جدید تجلی از فطرت خداجویانه انسان است. دانشگاه تهران به عنوان نماد آموزشی کشور در تلاش است نقطه اتکایی در پاسخ نیازهای پژوهشی کشور باشد.
معصومی ادامه داد: نبود توزیع مناسب منابع مالی و اعتباری به حوزه دانش و فناوری موجب می‌شود تا پژوهشهای علمی در دانشگاه مورد نقد و بررسی قرار گیرد. اختصاص نیم درصد به پژوهش و فناوری و نبود تفکیک و غیرشفاف بودن سقف پژوهش، توقف طرح و پژوهش کاربرد، تضمین نداشتن برای دسترسی پایدار منابع و دهها دلیل دیگر باعث ایجاد مشکلاتی برای پژوهشگران می‌شود و اجازه نمیدهد به خواستههای پژوهشی خود دست یابیم.
پژوهش؛ تولید، مصرف، ارائه اطلاعات
زهرا امام جمعه، مدرس پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در ادامه برنامه گفت: دانشگاه تهران عالیترین نماد آموزش کشور و خانواده بزرگی است که بسیاری به فعالیت در آن مشغول هستند. اما واقعا پژوهشگر کیست؟ پژوهش به تولید و مصرف و ارائه اطلاعات تقسیم می‌شود. پژوهش، تلاشی منسجم و نظاممند در راستای توسعه و تولید دانش موجود برای یافتن راهکارهایی بهتر در زندگی مردم است.
وی اشاره کرد: دانشگاه از محل بررسی موضوعاتی که رابطه مستقیمی با پژوهش دارد، به محل تولید مدرک دانشگاهی تبدیل شده است. درست است که افراد فعال و پژوهشگر در دانشگاه در حال فعالیت هستند، اما نهاد دانشساز به نهاد مدرکساز تبدیل شده است.
زهرا امام جمعه در ادامه با اشاره به پژوهش تقاضامحور، اظهار کرد: امروزه صحبت از پژوهشهای تقاضامحور است، اما نهادهایی وجود دارند که اعتقادی به پژوهش تقاضامحور ندارد. شاید بخشی از این مشکلات به دلیل گسترش نداشتن فرهنگ پژوهش در جامعه توسط ما دانشگاهیان است.
اعطای نشان درجه یک پژوهش به رئیس فرهنگستان علوم
در انتهای آئین بیست و سومین جشنواره پژوهش و فناوری دانشگاه تهران، از دکتر رضا داوری اردکانی با اعطای نشان درجه یک پژوهشگر پیشکسوت نمونه تقدیر شد.
در این آئین، کتابخانه پردیس دانشکدههای فنی دانشگاه تهران به ریاست دکتر مسعود کلاسی، در میان 37 کتابخانه این دانشگاه، به‌عنوان کتابخانه نمونه معرفی شد. عنوان کتابخانه‌های شایسته قدردانی نیز به کتابخانه‌های پردیس بین‌المللی کیش و دانشکده کارآفرینی رسید.
نظر شما