به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نشست بررسی کتاب «معمای زمان و حدوث جهان» عصر سه‌شنبه 11 آذر 1393 با سخنرانی غلامحسین ابراهیمی دینانی در کتابخانه ملی ایران برگزار شد.
دینانی در ابتدای این مراسم با اشاره به این که کتابخانه ملی ایران مرکزی بسیار شریف و بزرگی است، گفت: در مسیر رسیدن به کتابخانه ملی دکتر مدرسی سؤالی را از من پرسیدند که جای تامل دارد. ایشان گفتند اگر پیامبران اعظم مانند حضرت عیسی (ع) و حضرت موسی (ع) جایگاهشان به لحاظ تقدم و تأخر عوض می‌شد، آیا به لحاظ زمانی باز هم همان مسائل را بیان می‌کردند؟
وی ادامه داد: فرض ایشان در طرح سؤال این بود که زمان چیزی است که از ما جداست، بنابراین آیا ما در زمانیم یا زمان در ماست؟ در اینجا سؤالات دیگری هم مطرح می‌شود بدین ترتیب که اگر ما خود را از ظرف زمان بیرون بکشیم چگونه سخن می‌گوییم؟
وی افزود: تفکر آزاد آدمی که به آن توهم هم می‌گوییم این است که زمان از ازل تا ابد بوده و همه موجودات در آن قرار داشته‌اند. امروز دانشمندان فیزیک کوانتوم و فیلسوفان هرکدام به نوعی درگیر درک مفهوم زمان شده‌اند. ظاهر قضیه این است که همه موجودات در زمان هستند اما آیا واقعاً این گونه است؟
این استاد فلسفه با اشاره به خلقت عالم هستی و ارتباط آن با مقوله زمان گفت: امروزه فیزیکدانان این موضوع را مطرح می‌کنند که پیدایش جهان هستی در اثر انفجاری بوده که از آن به عنوان بیگ‌بنگ یاد می‌شود. حال این سؤال مطرح می‌شود که آیا در همان لحظه انفجار، زمان بوده است یا خیر؟ بنابراین می‌توانیم این گونه هم این سؤال را مطرح کنیم که آیا خدا با عالم است یا در عالم است؟
ابراهیمی دینانی با اشاره به این که مفهوم زمان، مفهومی پیچیده و در عین حال ساده است، گفت: آگوستین در دو هزار سال پیش گفت که اگر از من نپرسید، می‌دانم که زمان چیست اما به محض این که از من بخواهید مفهوم آن را توضیح دهم نمی‌دانم. این تنها یک مساله فلسفی نیست بلکه مساله دینی است در واقع مساله زمان با تمام مسائل دینی ارتباط دارد و در تورات، انجیل و سایر کتاب‌های دینی درباره مفهوم زمان سخن گفته شده است.
وی ادامه داد: می‌خواهم دوباره این سؤال را مطرح کنم که آیا زمان وجود داشت که خداوند عالم را خلق کرد یا این گونه نبود؟ گفته می‌شود که خداوند طی 6 روز جهان را خلق کرده است. اگر خدا فعال بود آیا در زمان فعال بود یا در بی‌زمانی؟ به عبارت دیگر آیا زمان مخلوق است یا نامخلوق؟
به گفته عضو هیات علمی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، همه متکلمین و متدینین می‌گویند که عالم حادث است یعنی در یک لحظه آفریده شده است اما در این میان فلاسفه شیطنت کرده و سؤال می‌کنند که آیا در آن لحظه‌ای که عالم خلق شده زمان وجود داشته است یا خیر؟ اگر خدا یک لحظه عالم را خلق کرد قبل از آن چند سال بوده که عالم نبوده است؟
وی همچنین گفت: سؤال دیگر این است که به چه دلیلی خداوند در آن لحظه جهان را خلق کرده و در واقع مرجح او چه بوده است؟ کسانی که قائل به تصادف در عالم هستند و علت را واجب نمی‌دانند راهی برای اثبات خداوند ندارند، چون خداوند از راه نظم و عقل ثابت می‌شود و اگر ترجیح بلامرجح باشد نمی‌توان خدا را ثابت کرد.
وی با بیان این که ابن‌سینا در این میان به حدوث ذاتی عالم اعتقاد دارد گفت: برخی حکما مانند ابن‌سینا معتقد هستند که عالم از ابتدا حادث بوده است و ما تنها فعلیت عمل خداوند در آن 6 روز مشاهده کرده‌ایم.
این استاد فلسفه در ادامه گفت: متأسفانه ما در زمانیم و زمان جزو ذات ماست و اقتضای خودش را دارد و خدا نیز بنا به آیات قرآن کریم با زمان و با همه عالم هستی است. در واقع خداوند معیت وجودی با عالم دارد.
وی یادآور شد: زمان تنها باعث فرسایش موجودات می‌شود و از جمله تن انسانی نیز با زمان فرسوده می‌شود اما فکر می‌ماند و زمان را می‌سازد و بر آن سیطره پیدا می‌کند. پس شما فرسوده زمان هستید اما حاکم بر زمانید اگر فکرتان را تقویت کنید.
این چهره ماندگار فلسفه در پایان سخنانش تاکید کرد: خداوند محیط و خالق زمان است و با زمان و هرچه در زمان است وجود دارد. این گونه مسائل در مسائل متافیزیکی از سوی حکمای ما بیان شده‌اند و در فلسفه الهی افرادی مانند ملاصدرا و ابن‌سینا به کمک ما می‌آیند تا این مسائل را بهتر درک کنیم.
چهارشنبه ۱۲ آذر ۱۳۹۳ - ۱۰:۴۵
نظر شما