خبرگزاری کتاب ایران، دکتر عبدالرسول خیراندیش، استاد تاریخ دانشگاه شیراز: من همواره از کودکی با کنجکاوی و دقت به اطرافم توجه می‏‌کردم و انسان خیال‌‏پردازی بودم. در کلاس پنجم دبستان علاقه خود را به درس تاریخ کشف کردم به طوری که معلمم لقب پدر تاریخ را به شوخی بر من گذاشت. در دوران دانشجویی یکی از معلم‌‏های دوران مدرسه را به طور اتفاقی ملاقات کردم. او در کمال تعجب من را از ادامه تحصیل منع و دلیل آن را نداشتن عواید مالی عنوان کرد. من به حرف او توجهی نکرده و این رشته را دنبال کردم اما بسیار متاثر از توصیه معلمم شدم.

من در کلاس ششم دبستان مقاله‌ای درباره دلیران تنگستان نوشتم. این در حالی بود که در نزدیکی شهر زندگی ما، آثاری از دوران هخامنشی پیدا شده بود و من هر روز نظاره‌گر کار باستانشناسان در آن منطقه بودم. در دوران دانشگاه رشته تاریخ و بعد از آن جامعه‌شناسی خواندم و مطالعاتی هم در زمینه اسطوره‌شناسی انجام دادم. این در حالی بود که در مقطع کارشناسی واحدهای مختلفی را در دانشگاه تدریس می‏‌کردم. بعدها برای چند جلد از کتاب‌هایی که اجازه تجدید چاپ نداشت، مقدمه‏‌هایی نوشتم که این باعث چاپ مجدد آنها شد.

تالیف 12 جلد کتاب تاریخ برای آموزش و پرورش

12 جلد کتاب در سطوح مختلف برای آموزش و پرورش تالیف کرده‌ام که شامل مباحث ایران باستان و تاریخ جهان می‌شود. در همان زمان در وزارت خارجه، دروس تاریخ دیپلماسی، روابط بین‌الملل و تاریخ جهان را تدریس می‏‌کردم اما تا به حال دست نوشته‌‏های آن را به چاپ نرساندم. موضوع پایان نامه دوره کارشناسی ارشد را دوران مغول انتخاب کردم و بعد از ورود به مقطع دکتری این موضوع را ادامه دادم که حاصل آن شامل مقالات و یادداشت‏‌های زیادی شده است.

به دنبال ایجاد عارضه چشمی در من، تصمیم به نوشتن هر چه بیشتر مطالب گرفتم و چاپ آنها را به آینده موکول کردم. به همین دلیل مقدار زیادی مطالب چاپ نشده از من وجود دارد که منتشر نشده است. تخصص را به معنای توانایی نقد کردن می‏‌دانم به همین دلیل در دوره اول و دوم طراحی دروس دانشگاهی مسیری را که بتواند در مقطع کارشناسی و یا قبل از آن نگاهی کلی در زمینه تاریخ ارائه دهد، در پیش گرفتم.

تخصص در تاریخ به معنای نقد کردن آن است

از تجربه‏‌های من در تاریخ‌‏نگاری تقدم استدلال بر استناد است به طوری که در نوشته‏‌هایم مبنا را بر این اصل قرار دادم تا چینش فکت‌ها مبتنی بر استدلال باشد. این استراتژی را با نگاه جامعی می‌‏توان تهیه کرد. باید تاریخ‏‌نگاری ملی به سمت تاریخ‌‏نگاری شهری با محوریت محیط زیست برود تا جوابگوی تاریخ‏‌نگاری در آینده باشد.

جمعیت روستایی در طول سه هزار سال گذشته بر جمعیت شهری غالب بوده اما در 30 سال گذشته این روند شکل معکوس به خود گرفته است. موقعیت زنان نیز در چند دهه گذشته نسبت به مردان تغییرات زیادی داشته و محیط  زیست ایران با محوریت مساله آب نسبت به سده‏‌های قبل تفاوت پیدا کرده که باید با نگاه ویژه‌‏ای به آن نگریسته شود.

با بررسی تاریخ مغول به دو نکته پی بردم: اول اینکه هجوم مغول ما را از نقش دریا در تاریخ ایران دور کرده است. همچنین مغول‏‌ها در پایان سده‌‏های میانی تاریخ جهان، عاملی بودند که از قسمت‏‌های اولیه همان تاریخ به کشور وارد شدند که برای پژوهش در این زمینه می‌‏توان به مطالعه حماسه و داستان‏‌های ایرانی پرداخت.

مساله اصلی پژوهش تاریخ‌نگاری اشکانیان است

آزادگی و آزادی خود را با هیچ چیز دیگری معامله نخواهم کرد، اگر نام من پشت جلد بسیاری از کتاب‏‌ها آورده شود، سودی برایم نخواهد داشت. جامعه علمی در بعضی از تحقیقات راه را به اشتباه رفته‌‏اند. به عنوان مثال مطالعه درباره ایران باستان بیشتر درباره هخامنشیان یا ساسانیان است در حالی که مساله اصلی پژوهش در زمینه، اشکانیان است. درباره تاریخ بعد از اسلام نیز پیچیدگی‌‏هایی وجود دارد که در هاله‏‌ای از ابهام قرار گرفته است.

سده‏‌های میانی تاریخ ناشناخته است، در کتاب «دفتر دلگشا» که در حال نگارش آن هستم 10 بیت از شعری آمده است که شاعر در آن به وجود کتابی که به ادامه حکومت ساسانیان می‌‏پردازد اشاره می‌‏کند در حالی که آن کتاب پیدا نشده و باعث مغفول ماندن مسائل متعددی شده است. شاید این سخن من که هیچ منفعتی را برای خود محاسبه نمی‏‌کنم عاقلانه نباشد. بارها برای شرکت در مجلسی خود را به روستایی دورافتاده رسانده‌‏ام  ولی در سمیناری بین‌المللی که از من برای شرکت در آن دعوت شده بود، نرفتم.