خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- امروزه دیجیتالی شدن وجوه مختلف زندگی انسان را تحت تأثیر قرار داده و تحولات عظیم ناشی از دیجیتالسازی در عرصه‌های مختلف در دنیای امروز، غیر قابل انکار است.

کارکرد چاپ دیجیتال در صنعت چاپ  و بررسی چالش‌ها و مقاومت‌های موجود در گسترش چاپ دیجیتال در کشور، موضوعی است که در گفت‌وگویی با جلال ذکایی، مدیركل سابق دفتر امور چاپ وزارت ارشاد و مدیر عامل شرکت ترنج، به آن پرداخته‌ایم. 

لطفا پیش از هر سوالی بفرمایید چاپ دیجیتال از چه زمانی وارد ایران شد؟ برخی شما را وارد کننده آن می‌دانند.

خیر. من واردکننده چاپ دیجیتال نبودم، اما از اولین سال ورود آن به کشور، اولین نمایشگاه چاپ دیجیتال را برگزار کردم که امسال هم شاهد برگزاری چهارمین دوره آن بودیم. اما این که چاپ دیجیتال از چه زمانی وارد ایران شد، باید بگویم شاید ورود آن را بتوان در سال  82 دانست؛ یعنی حدود ده سال است که این صنعت جای خود را در عرصه چاپ باز کرده است. آن‌چنان که در نمایشگاه امسال با تمامی امکانات چاپی اعم از in door ،out door ،چاپ‌های لارج ،فرمت و بخشی هم در زمینه رومیزی برگزار شد. 

موضوع دیجیتالی شدن در صنعت چاپ با چه مزایایی همراه بوده؟
باید نگاه به دیجیتالی شدن چاپ مثل ورود دیجیتال به سایر حوزه‌ها باشد؛ به‌طوری‌که با ورود موضوع دیجیتال در تمام حوزه‌ها تحولی عظیم را در آن حوزه‌ها ایجاد شده است. در صنعت چاپ هم همین طور است، به‌طوری‌که ویژگی‌های خاص چاپ دیجیتالی مثل «انعطاف‌پذیری»، «سرعت عمل»، «کاهش هزینه در تیراژ کم»، به اقبال عمومی برای  استفاده از چاپ دیجیتال کمک موثری کرده است. 

مهم‌ترین کارکرد و خدمتی که چاپ دیجیتال در صنعت چاپ داشته چه بوده؟
چاپ دیجیتال برای تیراژ بالا خیلی به صرفه نیست و در دنیا هم از چاپ دیجیتال، با تیراژ محدود استفاده می‌کنند. اما ویژگی «انعطاف‌پذیری» چاپ دیجیتال در کاربری این صنعت بسیار تاثیرگذار است؛ به این معنا که در چاپ دیجیتال با توجه به وجود امکان چاپ با شمارگان محدود شما می‌توانید هر نسخه از محصول چاپی خود را متفاوت با نسخه قبلی چاپ کنید. یعنی می توانید در هر نسخه چاپی خود اطلاعات متغیری را درج کنید.

اما در بسته‌بندی که امروزه شاید اصلی‌ترین بخش، در صنعت چاپ دنیا محسوب می‌شود، دو ویژگی «سرعت عمل» و «شخصی سازی» حائز اهمیت است گرچه باز در تعداد بالا چاپ دیجیتال نمی‌تواند کمکی توجیه اقتصادی داشته باشد. 

به‌طور مشخص چاپ دیجیتال در حوزه کتاب، چگونه می‌تواند به ناشران کمک کند؟
یکی از مسائلی که در دنیای کتاب امروز مطرح است تنوع بالای عناوین کتاب است که در گذشته این گونه نبود. به همین دلیل گاهی ناشران سرمایه‌های خود را صرف چاپ عناوین کتاب‌هایی در تیراژ بالا می‌کنند که مورد استقبال واقع نمی‌شوند.

چاپ دیجیتال می‌تواند دراین زمینه به صورت موثری به ناشران و چاپ کتاب کمک کند؛ به این ترتیب که با انتشار تعداد محدودی از کتاب با چاپ دیجیتال،ارزیابی صحیحی از ذائقه مشتریان در مورد کتاب کسب می‌شود و سپس کتاب با تیراژ بالاتر چاپ شود. به این ترتیب از هدر رفتن سرمایه ناشران جلوگیری می‌شود و ارزیابی صحیحی هم از بازار کتاب به دست می‌آید، تا چیزی تولید نشود که بازاری ندارد.
 
درحال حاضر نیاز اساسی چاپ دیجیتال در کشور را چه می‌دانید؟
شاید نیاز اساسی چاپ دیجیتال را باید آموزش دانست تا همه بتوانند از قابلیت‌های چاپ دیجیتال بهره گیرند. همه کسانی که به این عرصه ورود پیدا می کنند باید اطلاعات حداقلی از کار با رایانه داشته باشند و در مرحله بعد اطلاعات تخصصی تر از کار با رایانه در زمینه چاپ و نرم افزارهای گرافیکی در حوزه چاپ را بدانند. شاید نیازی به تخصص خاصی در مورد صنعت چاپ نباشد، اما گذراندن دوره‌های آموزش مدیریت برای این کار ضروری است.

عدم پذیرش و به‌کارگیری چاپ دیجیتال از سوی برخی فعالان این حوزه چه تبعاتی درپی دارد؟

چاپ دیجیتال را باید به عنوان یک واقعیت باور کنیم و کمک کنیم که این چاپ با تمام ظرفیت‌ها و قابلیت‌هایش بروز و ظهور داشته باشد. مقاومت در برابر این تجدد، فقط این ظهور را به تاخیر می‌اندازد، ولی آن را حذف نمی‌کند و تنها باعث عقب ماندن ما در روند رو به رشد دنیا خواهد بود. بدین ترتیب برای جبران این تاخیرها در دنیای چاپ، باید به پیشرفت و موثر بودن این صنعت باور داشته باشیم و تفاوت های آن و درعین حال قابلیت‌های آن را بپذیریم.