به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) ترهنده گفت: در کتاب‌های مصور حجم بالای اطلاعات به وسیله کلام و متن به مخاطب منتقل می‌شود ولی در کتاب‌های تصویری حجم بالای اطلاعات فقط به وسیله تصاویر به مخاطب منتقل می‌شود. کتاب‌هایی که زیر 12 صفحه‌اند باعث تحریک حواس مختلف در کودکان شده و ارتباط بین اعضای مختلف مانند چشم و دست کودک را برقرار می‌کنند و معمولا زیر 6 صفحه‌اند.

ترهنده در ادامه با بیان اینکه در ایران ما با کتاب‌های تصویری 4 تا 6 سال کمتر مواجه هستیم گفت: این کتاب‌ها برای کودکان کم توان ذهنی بسیار موثر است.

این تصویرگر کتاب کودک گفت: کتاب‌های آسان‌خوان، کتاب‌هایی هستند که تعداد صفحات آنها بیشتر است و 3 تا 4 جمله در هر صفحه می‌آید. تصاویر به کار گرفته در این کتاب‌ها پرقدرت هستند و به دو دسته داستانی و غیرداستانی نیز تقسیم می‌شوند. دسته دیگری از کتاب‌ها چتر بوکها هستند که دارای 2 تا 3 فصل با جملاتی پیچیده اما همچنان کوتاه هستند. میدل گرید، دسته دیگری از کتاب‌ها هستند که به رده سنی 8 تا 12 سال تعلق دارند. یانگ ادالت هم دسته دیگری از کتاب‌ها هستند که بین 130 تا 250 صفحه دارند.

وی در ادامه با اشاره به تقسیم‌بندی دیگر کتاب‌ها گفت: نوع دیگری از این تقسیم‌بندی، پازل‌ها و اسباب‌بازی‌ها و ساخت و سازها را شامل می‌شود اما مهمترین تقسیم بندی که در کشور رخ داده و از اوایل دهه 60 نیز همه آن را در پشت کتاب‌های خود ذکر کردند همان گروه سنی (الف و ب)، (ب)، (ج)، (د و هـ) است.

ترهنده در ادامه با اشاره به حذف گروهی سنی از کتاب‌های کودک و نوجوان گفت: در انگلیس تصمیم گرفته شد که هیچ کتابی گروه سنی روی جلد نداشته باشد، برای اینکه معتقدند مخاطب درک و شعور و قدرت انتخاب دارد. در انگلیس شاید بتوان گفت چنین طرحی موثر بوده چون کتابفروشی‌ها افراد مطلعی هستند اما فکر می کنم در ایران و در وضعیت موجود، کتابخانه‌های عمومی و مدارس درانتخاب کتاب مناسب برای اولیا با مشکلاتی مواجه باشند.
وی در پایان تاکید کرد: باید رده‌بندی را با بازنگری جدی در کتاب کودک و نوجوان خود داشته باشیم.

سابقه مخاطب شناسی از دوران انسان های اولیه
علی اصغر ارجی پژوهشگر ادبیات کودک به عنوان یکی دیگر از سخنرانان این همایش گفت: با اشاره به تاریخچه نظریه مخاطب‌شناسی گفت: در برخی از نظریه‌ها، تاریخچه مخاطب‌شناسی از زندگی انسان‌های اولیه شروع می شود. این نظریه‌ها بر این باور استوار است که مخاطب‌شناسی ابتدا در میان انسان‌های ابتدایی شکل گرفته چرا که این انسانها با تناقض‌های هستی زندگی می‌کنند و تابع هیجانات درونی خود هستند. شاید بتوان گفت مخاطب محوری ابتدا درضمیر انسان‌های اولیه و اسطوره‌ای بوده است. امروزه پست مدرنیزم‌ها هم تمایل دارند که به زندگی این انسانهای اولیه بازگردند.

وی در ادامه با اشاره به دومین گروه نظریه‌ها مبنی بر اینکه مخاطب را از نظر ذهن مورد بررسی قرار می‌دهند گفت: فلاسفه جزو این دسته بوده‌اند که زیباشناسی را از قرن 18 به بعد به گونه‌ای دیگر نگریستند. به عقیده آنها زیبایی پدیده عینی نیست بلکه باید در ذهن انسان جستجو کرد که این مورد را می‌توان به ویژه در نظریه کانت یافت.

ارجی با اشاره به دسته سوم از نظریه‌پردازان که به مخاطب اهمیت بسیار می‌دهند اظهار داشت: این مورد در نظریه روان‌شناس ها شکل گرفت. آنها قدرت‌های ناخودآگاه و خودآگاه در نظام زبان را بسیار مهم می‌دانستند.

وی در ادامه تصریح کرد: بابک احمدی معتقد است ازگروه دیگری که نظریه‌های مخاطب محوری را شکل دادند باید به فرمالیست‌ها اشاره کرد. آنها عالم متحیر را زمینه شناخت اثر ادبی قرار دادند اما به هنجارشکنی و هنجارگریزی اهمیت بسیاری می‌دهند که باید مخاطب آن را تفسیر کند.

وی در ادامه با اشاره به اینکه نظریه مخاطب محور چه ارتباطی با کتاب کودک و ادبیات کودک دارد اظهار داشت: اگر بفهمیم هر متن، مخاطب خاص ندارد و همه افراد در آن سهيم اند، پس کودکان نیز از این قاعده مستثنی نیستند. یعنی ما با کمک متن مخاطب محور به کودکان کمک کرده ایم تا در این محدوده قرار بگیرند.
وی در ادامه بیان داشت: از سوی دیگر نظریه مخاطب‌محوری، کودک و حس و آزادی و استقلال و جنسیت او را به رسمیت می‌شناسد و قاعده ترویج خواندن را به عنوان اصل می‌پذیرد.

وی با اشاره به تغییر به وجود آمده در ادبیات کودک تصریح کرد: براساس مفهوم زیبایی شناسی، هر متنی براساس فهم و درک مخاطب می‌تواند متفاوت باشد، همچنین شکل خواندن و خوانش خاص هم مدام در حال تغییر است و ترویج خواندن با توجه به شناخت ظرافت ذهن کودک در این نظریه شکل می‌گیرد.

وی در پایان با بیان اینکه حادثه‌ای در ادبیات کودک رخ داده است به سومین تغییر در این ادبیات اشاره کرد و گفت: جنسیت، نژاد، اقلیت‌ها و تمام آنچه در 50 سال گذشته اجازه مطرح شدن نداشت، با کمک مخاطب‌محوری در ادبیات کودک راه پیدا کرد و بر این اساس ادبیات کودک به همه جنبه‌های کودکی ارجحیت دارد.