امیرعلی نجومیان،پژوهشگر حوزه ادبیات و دانشیار ادبیات انگلیسی و نظریه ادبی دانشگاه شهید بهشتی، دومین سخنران این نشست، با اشاره به این‌که امروزه با بحث تعریف کودکی مواجه هستیم گفت: کودکی برساخته گفتمان و روایت، عنوان مقاله‌ای است که  من برای این همایش ارائه کرده ام.

وی گفت: در دوره روشنگری، مفهوم کودک شکل می‌گیرد چرا که گفتمان‌های علمی نیز از همین زمان آغاز می شود و مفهوم دگرسازی نیز از همین دوران برای کودک به وجود می‌آید.

وی در ادامه با اشاره به تعریف رابطه با کودک افزود: نهادهای فرهنگی، رسانه‌ها و ادبیات از قرن هجدهم در غرب شکل گرفتند، همان‌‌گونه که مفهوم احترام به شخصیت اطفال و حتی واکسیناسیون اطفال نیز در همین دوران شکل گرفت. در این دوران نهادهای سیاسی برای کودک حقوقی را در نظر گرفتند و دگرسازی کودک او را از بزرگسالان جدا و برای آن تعریفی جداگانه ارائه کرد.

 دانشیار ادبیات انگلیسی با اشاره به این‌که ادبیات دو نقش بسیار متفاوت در مقابل مفهوم‌سازی کودکی دارد گفت: ادبیات در شکل گیری و تثبیت کودکی همیشه نقش داشته و در عین حال نقش مقابلی هم ایفا کرده. ادبیات سعی کرده تعریفی جزمی از کودکی را به چالش بکشد. کار ادبیات ساخت روایت یعنی مجموعه‌ای از واکنش‌ها و کنش‌ها در بازه زمانی است.

وی در ادامه با اشاره به این‌که بزرگسالان با استفاده از ساختارهای روایی و گفتمانی در ظاهر به آرمانی کردن دوران کودکی می‌پردازند افزود: آنها در پی ساخت (دیگری) هستند. کودک باید دیگری بزرگسالی شود تا بزرگسالی تعریفی یکدست و یکپارچه از خود ارائه دهد.

وی در ادامه با اشاره به تقابل معصومیت و تجربه افزود: ادبیات مسیری را از معصومیت به تجربه طی کرده و در نمونه‌های موثر می‌توان رگه های ساده‌ای ازآن پیدا کرد. رگه هایی که ثابت می کند کودک از همان زمان کودکی  وارد عرصه تجربه می‌شود. این کودک معصوم است و بزرگسال همواره آرزو دارد که او را به بزرگسالی هدایت کند.

نجومیان به تبادل طبیعت و فرهنگ به عنوان سومین تقابل اشاره کرد و گفت: در این تقابل کودک از یک موقعیت طبیعی به سمت فرهنگ پیش می‌رود.

وی در ادامه عنوان کرد: بهترین نمونه برای توضیح این تقابل کتاب «آلیس در سرزمین عجایب» است. اثری که در عین ظاهر ساده اش سه تقابل مهم روانشناسی کودک را تایید می‌کند و در عین حال آن را به چالش می‌کشد. دنیای این کتاب به دوگونه قابل تغییر است، دنیای کودکی و تخیل کودکی. از سوی دیگر دنیای بزرگسالی و مواجهه کودک یعنی آلیس با این دنیاست. آلیس با کوچک و بزرگ شدن نقشی پارادوکسی  ایفا می‌کند و سرزمین عجایب نیز سراسر دنیای کودکی و بزرگسالی است.

وی با اشاره به این‌که کودکی و بزرگسالی مفاهیم اعتباری هستند اظهار کرد: آنچه در این رهگذر اهمیت دارد این است که کودک را دیگری تلقی نکنیم زیرا دنیای کودک امروز با کودک دیروز متفاوت است. کودک امروز بیش از نیاز به حمایت، نیاز به همراهی دارد، همراهی بدون دیگری بودن را.

وی در پایان تاکید کرد: همواره سیال بودن و تکثر دلالتی و همچنین کارکردهای ایدئولوژیک را باید درنظر داشت که تنفس ادبیات کودک بر فضای نوین یکی از نتایج آن است.

گزارش های دیگر از این همایش متعاقبا در ایبنا منتشر خواهد شد.