خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) - جشن کتاب سال سینمای ایران سنتی است که از سال 1386، هر دوسال یکبار خانه سینما به قصد پررنگ جایگاه و اهمیت کتاب و مطالعه در نظر سینماگران ایران در اجرای آن اقدام کرده است. سومین دوره این جشن پیش از توقف فعالیت خانه سینما در آبان 1390 انجام شد و چهارمین دوره آن امروز 29 مهرماه ساعت 18 عصر در تالار «سیف الله داد» در خانه سینما برگزار خواهد شد. در این دوره 71 کتاب از 38 ناشر در مسابقه شرکت داشته‌اند که به گفته رئیس هیات داوران، تعداد کتاب‌های تالیف و ترجمه برابر بوده‌اند.
با همه تلاش‌هایی که از سوی برگزار کنندگان این جشن‌ها دیده شده، همچنان کاستی‌هایی در جمع‌آوری کتاب‌ها و دقت در داوری‌ها وجود دارد که امیر اثباتی رئیس این دوره جایزه کتاب سال سینمایی، این موضوعات را طی گفت‌وگویی با خبرنگار ایبنا در میان گذاشته است. اثباتی علاوه بر دبیری این جشن به واسطه سال‌ها فعالیت در عرصه طراحی صحنه و لباس فیلم شناخته شده است. فیلم‌های ماهی و گربه، مسافر ری، خیلی دور خیلی نزدیک، پاداش سکوت و.... برخی از آثار اثباتی در مقام طراح صحنه و لباس است.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
سیاست‌‌ها و رویکردهای اصلی این جشن در انتخاب و نامزد کردن کتاب‌ها چه بودند؟
ادبیات سینمایی بخش مهمی از سینما را تشکیل می‌دهند و خانه سینما احساس وظیفه می‌کند که با حمایت این جریان، هم باعث ارتقای تولیدات این بخش شود و هم از کسانی که در این زمینه فعالیت داشته‌اند قدردانی کند.
در جشن امسال تلاش می‌کنیم کتاب‌هایی را بیشتر مورد توجه قرار دهیم که کاربرد بیشتری برای سینمای دوره حاضر داشته باشد زیرا برخی کتاب‌ها هستند که دربازه زمانی طولانی‌تری همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرند. ولی قصد ما این بود که به سراغ کتاب‌هایی برویم که توانسته‌اند نیازهای سینمای همین سال‌های را که در آن به سر می‌بریم، پاسخ دهند.
البته نمی‌خواستیم در هیچ زمینه خاصی از تالیفات و ترجمه‌ها محدود شویم. مثلا این‌که فقط به مباحث نظری بپردازیم یا مسائل فنی و تکنیکی. در نتیجه تلاش ما این بود که تنوع آثار را در نامزدهای انتخابی لحاظ کنیم تا برای علاقه‌مندان تصویر کامل‌تری از کتاب‌های سینمایی دو سال اخیر ایجاد شود.
آیا این امکان وجود نداشت که در عوض تقسیم‌بندی کتاب‌ها به دو دسته تالیف و ترجمه، تقسیم‌بندی‌ها به تفکیک موضوعات و محتوای کتاب‌ها (تصویر، صدا، تدوین، فلسفه فیلم، نظریه فیلم، نقد و...) انجام شوند؟
این پیشنهاد را حتما به خانه سینما خواهیم کرد. صِرف تالیف و ترجمه برای تقسیم‌بندی کتاب‌ها کافی نیست و برای انجام داوری‌هایی سنجیده‌تر بهتر است کتاب‌ها موضوع‌بندی شوند و در موضوعات مختلف، برگزیده‌ها انتخاب شوند و به این ترتیب اعتنای شایسته‌ای به کتاب‌های نظری، تاریخی، فنی و غیره انجام شود. تاکنون ناگزیر بوده‌ایم از میان کتاب‌ها در حوزه‌های مختلف، یک کتاب را انتخاب کنیم.
آیا تمام کتاب‌های سینماییِ دو سال اخیر برای شما فرستاده شدند؟
گاهی مولفان و مترجمان کوتاهی می‌کنند و گاهی هم ناشران به بهانه این‌که نسخه‌ای از کتاب نیست و تمام شده، کتاب برای ما نمی‌فرستند. از آنجا که قرار بر این بوده که ناشر، مولف یا مترجم کتاب، خود درخواست شرکت در این مسابقه را داشته باشد، به کتاب‌هایی که برایمان فرستاده شدند اکتفا کردیم. اما از سوی دیگر ستاد برگزاری همیشه پیگیری‌ها لازم را کرده‌اند و به ناشران یادآوری کرده‌اند که کتاب‌ها را بفرستند.
این تنبلی ناشران دلیل خاصی ندارد. در دوره‌های قبلی شاهد بودم که هم نویسندگان و هم ناشران از این حرکت خانه سینما استقبال زیادی کردند در نتیجه سوء تفاهم خاصی وجود ندارد... من این کُندی ناشران را به حساب گرفتاری‌های روزمره می‌گذارم.
آیا دلیل خاصی ندارد که از بین شش نامزد ترجمه، چهار کتاب برای نشر ساقی است؟
تصادفا این طور شده و ما توجه نکردیم که چه ناشری کتاب‌ها را منتشر کرده و تنها کیفیت کتاب‌ها را در نظر داشتیم. نشر ساقی از پُرکارترین ناشران کتاب‌های سینمایی است و در دوره دوم جشن کتاب سال سینمایی هم از این نشر تقدیر شد.
مهم‌ترین نکته‌ای که در نظر داشتیم این بود که کتاب کارایی داشته و پاسخ‌گوی نیازی باشد که دست‌اندرکاران سینما با آن درگیر هستند. در مورد موضوع کتاب‌ها هم این حساسیّت وجود داشت که به درستی و روشنی پرورانده شده باشند. در درجه بعد آراستگی و مشخصات ظاهری و فنی چاپ مورد سنجش قرار گرفتند.
آیا هیات داوران کتاب‌های ترجمه با تالیف فرق داشتند؟
خیر.
در کتاب‌های ترجمه انتخاب‌ها با چه معیارهایی انجام شده بود؟
امکان مقابله کتاب با متن اصلی آنها برای ما وجود نداشت. به ویژه به این خاطر که در این دوره به دلیل تعطیلی خانه سینما با تعداد بیشتری کتاب مواجهه بودیم. ولی با خواندن هر متن، از روان‌بودن و انسجام مطالب می‌توان دریافت که چقدر ترجمه کتاب قابل اعتماد می‌تواند باشد. از سوی دیگر مهم‌ترین عوامل، موضوع و محتوای ترجمه‌ها بود که با نیازهای ضروری و روز سینمای ایران مطابقت داشته باشد.
آیا منظورتان از کاربردی بودن کتاب‌ها، منبع درسی‌شدن آنهاست؟
خیر، مراکز آموزش عالی ما طبیعتا کتاب‌های خودشان را دارند. واقعیت این است که ما در خانه سینما مخاطب اصلی را دست‌اندرکاران سینما و علاقه‌مندان جدی سینما در نظر داریم و سعی کردیم که اتفاقا به جای توجه به کتاب‌های آکادمیک و درسی، کتاب‌هایی را انتخاب کنیم که بتواند برای این طیف از خوانندگان کارایی بیشتری داشته باشند. در مجموعه حاضر کتاب‌های خوبی در مورد تدوین، کارگردانی و فیلمنامه‌نویسی و تاریخ سینما می‌بینیم.
مثلا کتاب‌های «فیلم شناخت» (عباس بهارلو) به شدت مورد نیاز سینمای ما هستند. حتی در شرایطی که امکان دسترسی به اطلاعات را خیلی بیشتر از سابق داریم، روشن است که همچنان جمع‌آوری این اطلاعات با سختی زیادی همراه بوده که عباس بهارلو از عهده آن برآمده است.
همچنین کتاب «روایت‌شناسی سینما و تلویزیون» مباحث زیرساختی و بسیار مهمی را برای کسانی که در زمینه تولید فیلم فعالیت می‌کنند ارائه می‌دهد.
کتاب «چهل سال سینمای خوزستان» هم برای ما ارزش بالایی داشت به این دلیل که از محدوده تهران خارج می‌شود و از تمامی فیلمسازان و سینماگرانی را که در خوزستان فعال بوده و هستند سخن می‌گوید. این حرکت برای هویت بومی آن منطقه موثر خواهد بود و امیدوارم که الگویی برای دیگر استان‌ها باشد.
جوایز کتاب‌های برگزیده چقدر به امکانات باز نشر کتاب‌ها یا تبلیغ و پخش گسترده‌تر کتاب‌ها مربوط می‌شوند ؟
از همان اولین دوره جایزه کتاب سال سینما در سال 1386، این جشن با استقبال ناشران و مولفان مترجمان روبه‌رو شد و حتی تاثیر آن به حدّی بود که وقتی کتابی در این جشن برگزیده می‌شد، با بهره‌گیریِ تبلیغاتی ناشران از این امر، تاثیر مستقیم بر فروش و استقبال خوانندگان از آن کتاب می‌گذاشت.
یک کتاب در حوزه تالیف و یک کتاب در حوزه ترجمه برگزیده خواهند شد و 200 نسخه از کتاب برگزیده را خانه سینما از ناشر خریداری می‌کند. همچنین جایزه مادّی هم به مولف یا مترجم تعلق خواهد گرفت که هفت یا هشت سکه طلای بهار آزادی خواهند بود.
از آنجا که حوزه نشر به لحاظ اقتصادی حوزه ضعیفی است با وجود گرفتاری‌های مالی خودمان، اصرار داشتیم که چنین جایزه‌هایی برای قدردانی از این نویسندگان اهدا شوند.
آیا خانه سینما برنامه‌هایی برای نقد و بررسی کتاب‌های برگزیده دارد؟
در دوره‌های قبلی چنین برنامه‌هایی وجود نداشتند ولی قرار است کتابخانه خانه سینما برنامه‌هایی را نقد و بررسی کتاب‌ها پیش‌بینی کند.
بر اساس تصویری که از دوره‌های قبلی این جشن دارید، سرنوشت کتاب برگزیده چه خواهد بود؟
همیشه بعد از اعلام کتاب برگزیده توجه به این کتاب‌ها بیشتر می‌شود و ناشران معرفی‌های مفصّل‌تری از این کتاب‌ها را با قید این نکته که کتاب برگزیده خانه سینماست انجام خواهند داد.
آیا در بخش کتاب‌های ترجمه اقداماتی انجام می‌شود تا مولفان این کتاب‌ها از برگزیده‌شدن ترجمه کتاب‌شان با خبر شوند؟ به هر حال برای هر نویسنده مهم و شیرین خواهد بود که کتاب او نه تنها به زبان‌های دیگر ترجمه بلکه برگزیده هم شده باشد.
اگر امکان این کار برایمان وجود داشت خیلی خوب می‌شد اما اگر مولف بپرسد که چرا حق کپی‌رایت من را برای ترجمه این کتاب در نظر نگرفته‌اید؟! خود من پاسخی برای مولف نخواهم داشت.
نظر شما