خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) ـ مریم مرادخانی: «حقوق مردم و شهروندی: دگرگوني در مفاهيم حقوق عمومي» اثر محمدرضا خوبروی پاک است. این نویسنده سال‌هاست در کشور سوییس اقامت دارد و در کتاب خود به حقوق بنیادین و آزادی‌های مردم، حاکمیت در غرب و حاکمیت‌های مذهبی اشاره کرده است. زیبا جلالی، مدیر نشر شیرازه که در آمریکا ساکن است در گفت‌وگوی مکتوب خود با ایبنا به انگیزه خود از چاپ این اثر اشاره کرده است كه آن را در ادامه مي‌خوانيد.
هدف و انگیزه شما از نشر کتاب «حقوق مردم و شهروندی: دگرگوني در مفاهيم حقوق عمومي» چه بوده است؟
به نظر من کتاب، یکی از ارزشمندترین دستاوردهای بشری است که این توان را دارد تا در زندگی مردم تغییری شگرف ایجاد کند. برای همین، دشواری‌ها و موانع بعضاً آزاردهنده‌ای که در این راه و در برابرم حضور داشته‌اند، مرا از ادامه کار باز نداشت و از تمامی آنها به لطف ایمانی که عمیقاً به هدفم داشتم عبور کردم زیرا همیشه بر نتیجه ارتقابخش و دگرگون‌ساز این هدف متمرکز بودم. انتشار کتاب «حقوق مردم و شهروندی: دگرگوني در مفاهيم حقوق عمومي» نیز بخشی از همین هدف است که ماحصل هفت سال کار پژوهشی مولف آن و فعالیت انتشاراتی است.
با توجه به این که موضوع شهروندی در زمان انتخابات ریاست جمهوری آقای روحانی نیز به شدت قوت گرفت، چرا در آن زمان این کتاب را منتشر نکردید؟
خیلی مایل بودم سال گذشته که بحث حقوق شهروندی از سوی دکتر روحانی مطرح شده بود و بسیاری از محققان بحث‌هایی پیرامون آن داشتند، کتاب را منتشر کنم اما هنوز مجوز چاپ نگرفته بود.
تنها دلیلتان برای انتشار کتاب، تاکید دکتر روحانی بر این موضوع بود؟
چنين نیست. این کتاب بر مفاهیمی تمرکز دارد که دغدغه امروز جامعه ماست. به عنوان نمونه، یکی از پیش‌فرض‌‌های مردم‌سالاری، حضور و مشارکت شهروندانی است که بر حقوق و تکالیف خود آگاهند. به علاوه، کتاب در اثبات این نکته تلاش دارد که شکوفایی مردم در سپهر اندیشه اجتماعی و سیاسی، زمینه همگرایی و همبستگی اجتماعی را فراهم می‌سازد.
آگاهی به این مفاهیم چه تاثیری در بهبود شرایط دارند؟
روشن است که آگاهی به پشتوانه فلسفی این مفاهیم، از یک سو ضمیر سیاسی و اجتماعی جامعه را روشن‌تر می‌کند و از سوی دیگر، درک این مفهوم را فراهم می‌سازد که برابری در شهروندی، موجب زدوده شدن تنش‌های اجتماعی خواهد شد. این امر پایه‌هایي مستحکم را برای اداره امور انسانی و اجتماعی فراهم می‌سازد که مسلماً برای صاحب‌نظران و سیاست‌گذاران قابل تأمل است.
هدف و انگیزه شما از نشر کتاب «حقوق مردم و شهروندی: دگرگوني در مفاهيم حقوق عمومي» چه بوده است؟
به نظر من کتاب، یکی از ارزشمندترین دستاوردهای بشری است که این توان را دارد تا در زندگی مردم تغییری شگرف ایجاد کند. برای همین، دشواری‌ها و موانع بعضاً آزاردهنده‌ای که در این راه و در برابرم حضور داشته‌اند، مرا از ادامه کار باز نداشت و از تمامی آنها به لطف ایمانی که عمیقاً به هدفم داشتم عبور کردم زیرا همیشه بر نتیجه ارتقابخش و دگرگون‌ساز این هدف متمرکز بودم. انتشار کتاب «حقوق مردم و شهروندی: دگرگوني در مفاهيم حقوق عمومي» نیز بخشی از همین هدف است که ماحصل هفت سال کار پژوهشی مولف آن و فعالیت انتشاراتی است.
با توجه به این که موضوع شهروندی در زمان انتخابات ریاست جمهوری آقای روحانی نیز به شدت قوت گرفت، چرا در آن زمان این کتاب را منتشر نکردید؟
خیلی مایل بودم سال گذشته که بحث حقوق شهروندی از سوی دکتر روحانی مطرح شده بود و بسیاری از محققان بحث‌هایی پیرامون آن داشتند، کتاب را منتشر کنم اما هنوز مجوز چاپ نگرفته بود.
تنها دلیلتان برای انتشار کتاب، تاکید دکتر روحانی بر این موضوع بود؟
چنين نیست. این کتاب بر مفاهیمی تمرکز دارد که دغدغه امروز جامعه ماست. به عنوان نمونه، یکی از پیش‌فرض‌‌های مردم‌سالاری، حضور و مشارکت شهروندانی است که بر حقوق و تکالیف خود آگاهند. به علاوه، کتاب در اثبات این نکته تلاش دارد که شکوفایی مردم در سپهر اندیشه اجتماعی و سیاسی، زمینه همگرایی و همبستگی اجتماعی را فراهم می‌سازد.
آگاهی به این مفاهیم چه تاثیری در بهبود شرایط دارند؟
روشن است که آگاهی به پشتوانه فلسفی این مفاهیم، از یک سو ضمیر سیاسی و اجتماعی جامعه را روشن‌تر می‌کند و از سوی دیگر، درک این مفهوم را فراهم می‌سازد که برابری در شهروندی، موجب زدوده شدن تنش‌های اجتماعی خواهد شد. این امر پایه‌هایي مستحکم را برای اداره امور انسانی و اجتماعی فراهم می‌سازد که مسلماً برای صاحب‌نظران و سیاست‌گذاران قابل تأمل است.
این کتاب در بیش از 500 صفحه نوشته و منتشر شده و هشتمین کتاب از مجموعه «اندیشه جامعه مدرن» است. شما به عنوان ناشر، رویکرد كلي آن را در چه مي‌دانيد؟
این کتاب به مفهوم حقوق فردی و گروهی مردم، نمایندگان آنها، انواع دولت‌ها و شیوه کارکردشان می‌پردازد. نویسنده کتاب، معتقد است که ذهن فعال مردم، باید همواره در پی آشتی‌دادن امکان‌ها با خواست‌های خود باشد. از این‌رو، شناخت حقوق مردم در قالب‌های گوناگون، امری گریزناپذیر است. به همین دلیل‌است که سیاست را «هنر ممکن‌ها» خوانده‌اند، بدین‌معنا که شناخت شرایط و داده‌های آن و یافتن بهترین راه حل‌ها توام با وفاداری به اصول، از جلوه‌های آن هنر تلقی می‌شود. اين كتاب پس از ارائه تعریفی جامع از مفهوم مردم به حقوق شهروندی آنان می‌پردازد و برقراری آن را مستلزم ایجاد دولت قانون‌مدار می‌داند.
کتاب حاضر درباره حقوق شهروندی با تکیه بر این مفهوم درباره جامعه امروز ایران نگاشته شده است، در حالی که محمدرضا خوبروی پاک ــ نویسنده این اثر ــ بیش از سی سال است در خارج از کشور به سر می‌برد. آيا اين نمي‌تواند نقطه ضعفي براي محقق باشد؟
همان‌طور که اشاره کردید، آقای خوبروی پاک مدت 35 سال است که در خارج از کشور به سر می‌برد ولی تمامی پژوهش‌های وی، نشان از پایبندی او به ایران دارد که به گفته حافظ «غریب را دل سرگشته با وطن باشد». از این‌رو، در تمامی پژوهش‌هایش در جست‌وجوی راه‌حل‌هایی برای ایران و ایرانی است و خود را وامدار آنان می‌داند. در موضوع این کتاب هم نوآوری‌هایی داشته است.
آیا نشر شیرازه نخستین ناشر ایرانی است که نوشته‌های خوبروی پاک را منتشر کرده است؟
بله، در واقع شیرازه نخستین ناشر پژوهش‌های نوین آقای خوبروی پاک است. اولین کتاب از وی که چاپ شد کتاب «نقدی بر فدرالیسم» در سال 1377 بود و دومین کتابش یا عنوان «اقلیت‌ها» در سال 1380 منتشر شد. پژوهش‌هایي از این دست در حقوق عمومی ایران اگر مدعی نباشیم نایاب، دست‌کم در عرصه حقوقی کشور ما کمیاب بوده است. امیدوارم که بتوانم کتاب‌های بیشتری را با همین رویکرد در مجموعه «اندیشه جامعه مدرن» درباره مباحث جدید در آینده‌اي نزدیک معرفی و منتشر کنم.
نظر شما