گیتا گرکانی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) گفت: ترجمه آثار ایرانی به زبان‌های دیگر نیازمند صرف زمان، بودجه و انرژی است و در عرض دو سه روز یا با صرف هزینه‌ای اندک نمی‌توان توقع داشت کتابی به خوبی ترجمه و معرفی شود. یعنی همان رویه ای که در کشور ما رسم شده است.

این نویسنده، مترجم و پژوهشگر ادبیات کودکان و نوجوانان تصریح کرد: معمولا سیستم ترجمه کتاب در کشور ما به این شکل است که فقط تعدادی کار خاص از نویسندگان موردنظر، براساس روابط انتخاب و ترجمه می‌شود و برنامه‌ای برای معرفی نویسندگان خوب و ترجمه آثار به صورت عمومی، بدون درنظر گرفتن این روابط وجود ندارد، چون دست اندرکاران هیچوقت نمی‌آیند همه آثار را بررسی کنند و آثار واقعا خوب را انتخاب و ترجمه کنند.

ارائه کتاب‌های نویسندگان خاص در نمایشگاه‌های خارجی
وی با بیان اینکه ادبیات ما در جهان ناشناخته است گفت: باید تدابیری اندیشیده شود که آثار همه نویسندگان در سیستم مشخص بررسی و بهترین‌ها برای ترجمه انتخاب شوند. قطعا وقتی آثار تعداد محدودی نویسنده خاص در نمایشگاه‌های بین‌المللی در سطح جهان عرضه می‌شود، نباید انتظار داشته باشیم ادبیات ما و پدیدآورندگان حرفه ای ایرانی در سطح جهانی شناخته شده باشند.

مترجم«شیطان و پسرک» گفت: ما باید آشنایی با کتاب را در درجه اول پیش خودمان حل کنیم و بعد به دنبال مخاطب خارجی بگردیم. این مساله درمورد ادبیات کودک و نوجوان بسیار ملموس‌تر است چراکه بسیاری از دست‌اندکاران، حتی ادبیات کودک را به رسمیت نمی‌شناسند و آن‌ را جدی نمی‌گیرند و معتقدند بچه‌ها هم می‌توانند کتاب بزرگسال بخوانند و نیازی به کتاب تخصصی برای کودک نیست. ازطرفی هزینه انتشار کتاب‌های کودک بخاطر مصور و رنگی بودن و نیاز به استفاده از کاغذ‌های باکیفیت بسیار بیشتر از حوزه بزرگسال است و اکثر ناشران، حاضر به سرمایه‌گذاری در این حوزه نیستند وهمانگونه که شاهدیم ناشران کمی در این حوزه کار می‌کنند.

ممنوعیت کتاب های غیر درسی
نویسنده کتاب «آشپزی ملکه» افزود: همچنین باید راهکارهای اساسی و زیرساختی ارایه شود تا بچه‌ها از ابتدا با کتاب و کتابخوانی خو بگیرند. متاسفانه کودکان ما در سیستمی پرورش می‌یابند که از اول دبستان ممنوع‌الکتاب می‌شوند و این ممنوعیت تا زمانی‌که وارد دانشگاه می‌شوند ادامه دارد و خانواده‌ها فکر می‌کنند اگر کودکشان کتاب غیردرسی بخوانند از درس و مدرسه عقب می‌مانند. یادم می‌آید وقتی در جلسه اولیا و مربیان مدرسه فرزندم شرکت می‌کردم مشکل برخی از والدین این بود که بچه‌هایشان کتاب غیردرسی می‌خوانند.

وی اضافه کرد: البته گاهی دیده می‌شود که برخی از معلمان کتابی را به دانش‌آموزان معرفی می‌کنند و از آنها می‌خواهند آن‌را خلاصه‌نویسی کنند که اغلب، والدین این کار را برای فرزندانشان انجام می‌دهند . کودک ما روز به روز از کتاب فاصله می‌گیرد و حتی با ورود به دانشگاه هم این مشکل را یدک می کشد. و چون از کودکی با کتاب اخت نشده حالا دیگر فرصت زیادی برای انس گرفتن با کتاب ندارد چون شخصیت او شکل گرفته است.

نبود رابطه بین پدید آورنده و مخاطب
مترجم «اتوبوس شبرو» تصریح کرد: درحال حاضر آمار کتابخوانی پایین است و بین پدیدآورندگان و مخاطبان ارتباطی وجود ندارد. نویسندگان معروف در سراسر دنیا به مدارس دعوت می‌شوند و با بچه‌ها حرف می‌زنند و بچه‌ها پدیدآورندگان آثارشان را می‌شناسند درحالیکه در ایران این ارتباط وجود ندارد و کمتر دیده‌ام مدرسه‌ای کتاب نویسنده‌ای را تهیه کند و جلسه‌ای ترتیب دهد که او با دانش‌آموزان ارتباط داشته باشد. حالا شما خودتان قضاوت کنید که چنین نویسنده‌ای بدون شناخت از کشور و کودکان کشور خودش می‌تواند حرفی برای دنیا داشته باشد؟

وی افزود: در کشور ما نویسنده با خود اثرش هم ارتباط ندارد چه برسد به مخاطب. این مشکل به این دلیل پدید آمده که معمولا ناشران در ازای مبلغ اندک، اثر را از نویسنده می‌خرند و هروقت که دلشان خواست چاپ،تجدید چاپ یا ترجمه می‌کنند و عملا ارتباط پدیدآورنده با اثر را بی مورد می دانند.

گرکانی گفت: اکثر ناشران فکر می‌کنند ترجمه کتاب کودک بسیار راحت است و 1200 تا 2000 کلمه را اصلا کتاب به حساب نمی‌آورند. متاسفانه ما هنوز ارزش کتاب را «وجبی» اندازه‌گیری می‌کنیم.

تمایل به انتشارکتاب های ترجمه به علت کم هزینه بودن
وی ادامه داد: امروزه اغلب ناشران به سمت انتشار آثار ترجمه روی آورده‌اند زیرا این حوزه از نظر آنها مطمئن‌تر و کم‌هزینه‌تر است اما کتاب کودک بسیار حساس است و باید بوسیله افراد متخصص ترجمه شود؛ افرادی که خصوصیات روحی و روانی کودک را می‌شناسند و به دایره واژگانی‌اش تسلط دارند. امروزه می‌بینیم که برخی افراد آثار کودک را بصورت شکسته نویسی ترجمه می‌کنند و از لحن محاوره‌ای استفاده می‌کنند، درحالی‌که این اشتباه است و تاثیر نامطلوبی روی کودک می‌گذارد زیرا کودک درست خواندن و درست نوشتن را یاد نمی‌گیرد. برخی فکر می‌کنند با شکسته کردن نثر یک کتاب، آن‌را ساده می‌کنند درحالی‌که تعریف ساده‌نویسی این نیست.

وی افزود: واقعیت این است که ما مترجم خوب کم داریم؛ اکثر افرادی هم که توان این کار را دارند به جای ترجمه کتاب کودک سراغ ترجمه مقالات رفته‌اند که ازنظر مالی برایشان صرف داشته باشد چون ترجمه کتاب کودک درآمدی ندارد و از همه افراد نمی‌توان توقع داشت بخاطر عشق کار کنند چون بالاخره باید زندگی هم بکنند.

گیتا گرکانی، نویسنده و مترجم آثار کودک و نوجوان سال۱۳۳۷ در تهران متولد شد. از جمله تالیفات او می‌توان به «تاریخ سینمابرای نوجوانان»، «حلزون‌ها و پروانه‌ها»، «هیچ کس توی آینه نیست» و «آشپزی ملکه» و «رمان فصل آخر» اشاره کرد. گرکانی همچنین ترجمه آثاری مانند «انگشت جادویی»، «لاک پشت»، «غول بزرگ مهربان»، «مادربزرگ»، «جیمز و هلوی غول پیکر»، «گروشام گرینج و جام نحس»، «دوربین قاتل»، «کلبه نحس» و «گذرگاه اسکلت» را در کارنامه خود دارد.