به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) مراسم رونمایی از دوره پنج جلدی کتاب «جامع الاحادیث» امروز 20 مهر با حضور حجت‌الاسلام سیدمهدی خاموشی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، علیرضا برازش، مولف اثر و جمعی از استادان و علاقه‌مندان در پژوهشکده باقرالعلوم برگزار شد.

حجت‌الاسلام خاموشی با اشاره به اهمیت عید غدیر خم و بزرگی شخصیت امام علی (ع) گفت: بهترین توصیف از امام علی (ع) و اهل‌بیتش را سوره دهر در قرآن کریم داشته است. در این سوره بیان می‌شود که این افراد موجودات مطهری بودند که خداوند برای جامعه به ودیعه نهاده و ما باید از تبعیت آنها فروگذاری نکنیم چرا که این خانواده نسخه کامل بشریت هستند.

وی در ادامه به ضرورت چاپ کتاب‌هایی با موضوع حدیث پرداخت و گفت: ما در منابع دینی و فقهی خودمان کتاب و سنت را از یک سو و ادله عقل و اجماع را از سوی دیگر داریم. کتاب همان کتاب‌الله است و سنت قول، فعل و تقریر معصوم است. در قول، تمام روایات وارده از ائمه برای ما می‌تواند سند باشد. البته باید در صحت و درستی آن دقت کنیم.

وی افزود: اجماع هم مبانی دارد بدین معنی که باید كاشف از قول معصوم باشد، البته بحث اجماع متقدمین و متاخرین هم مطرح است. اجماع اگر حجت‌ هم باشد باز هم دلیل لبی است و نه لفظی. 

خاموشی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به این که مبانی اعتقادی ما با عقل ثابت می‌شود افزود: این‌که مبانی اعتقادی با عقل برای ما تعیین می‌شود حرف درستی است اما این موضوع که فرد برای فهم شرع تنها به عقل خودش اکتفا کند قابل اتکا نیست چرا که در این موارد ما باید به ادله مراجعه کنیم و هر سو ادله سوق پیدا کرد ما هم باید به آن سمت برویم.

رئیس سازمان تبلیغات اسلامی همچنین گفت: در بحث کتاب بین شیعه و سنی اختلافی نیست و هر دو معتقدند که در قرآن هیچ تحریفی وجود ندارد اما در سنت اهل تسنن به کلام نبی اکرم (ص) تمسک می‌کنند و اتفاقا یک انگشت اتهام به سمت ما می‌برند که شما طریقتان به نبی اکرم منقطع است و از طریق ما می‌خواهید به آنها برسید.

وی اضافه کرد: همواره برای خود من این سوال مطرح بود که آیا ما می‌توانیم احادیث رسول‌الله را با سلسله احادیث شیعی داشته باشیم؟ این موضوع موجب شد که من مدت‌ها دنبال چنین کتابی باشم تا این که در استان قزوین فردی را یافتم که 13 سال است روی این کتاب کار می‌کند.

وی با اشاره به کتاب موسوعات حضرت رسول نیز عنوان کرد: این کتاب که از سوی موسسه امیرکبیر تولید شده، از جمله آثاری است که به این موضوع پرداخته است و جا دارد که تکمیل شود. در همین مجموعه «جامع الاحادیث» که امروز رونمایی شد برخی احادیث نقل نشده که می‌تواند در مجموعه‌های بعدی هم کار شود.

رئیس سازمان تبلیغات اسلامی درباره روند تهیه کتاب «جامع الاحادیث» توضیح داد: زمانی که انتشارات امیرکبیر این پروژه را در مدیریت قبلی سازمان تبلیغات آورده بودند به دلایل تغییر مدیریتی چاپ این اثر صورت نگرفت اما خوشبختانه در دوره فعلی این اتفاق افتاد.

وی همچنین با بیان این که درختواره موضوعات در این اثر بسیار وسیع است افزود: نیاز جامعه علمی و طلاب ما این موضوع است. خوشبختانه تاکنون ابواب دعا، توبه، شکر و صبر در این دوره پنج جلدی چاپ شده و در آینده نیز مجلدات دیگری با موضوع عقل، ایمان، علم، عمل و اخلاق منتشر خواهد شد.

خاموشی در بخش پایانی سخنانش پیشنهادهايی را به شبکه تبلیغی طلاب در کشور ارائه کرد و گفت: شبکه تبلیغ دینی در کشور باید از این گونه آثار استفاده کند و ما هم سعی می‌کنیم این اثر را برای نخبگان ارسال کنیم. طلاب نیز باید از این کتاب استفاده کنند و تنها به نرم‌افزار کفایت نکنند چرا که اگر قرار بود کامپیوتر برای زندگی بشر کفایت می‌کرد تاکنون همه ابعاد زندگی ما را باید می‌گرفت.

وی تاکید کرد: مخاطبان این اثر طلاب و افرادی هستند که به علوم دینی مسلط‌‌اند و من مراجعه مستقیم به روایات را برای افرادی که درس علوم دینی نخوانده‌‌اند توصیه نمی‌کنم چون ما در بحث مراجعه به کتب روایی نیازمند تخصص هستیم چرا که برای فهم ادله و کشف مراد راوی، تخصص ضرورت دارد.

خاموشی در پایان سخنانش گفت: توصیه من به جامعه دانشگاهی و علمی کشور این است که از این کتاب استفاده كنند و بهره ببرند. 

برازش در بخش دیگری از این مراسم با بیان این که یکی از وظایف اصلی ما این است که پیرو ائمه اطهار باشیم گفت: ما وظیفه داریم تا کلام ائمه معصومین را به نسل بعدی برسانیم. همین وظیفه انگیزه گردآوری این احادیث شد. تا پیش از این احادیث، دسته‌بندی مرتب و حتی فهرست نداشتند تا این‌که من 31 سال پیش در سال 1362 مجموعه‌ای از احادیث را گردآوری کردم.

وی ادامه داد: در این کتاب همه روایات درباره یک موضوع را از میان احادیث نقل‌شده در کتاب‌های محدثین شیعی استخراج کردم و تا جزئی‌ترین لایه‌ها تبویب و فصل‌بندی کاملاً تخصصی را انجام دادم.

وی افزود: مرحوم کلینی در قرن سوم و چهارم کتاب شریف «کافی» را تدوین و تبویب کرد و پس از گذشت هشت قرن مرحوم مجلسی به ده‌ها و حتی صدها اثر حدیثی دیگر دست یافت و بر آن شد ضمن پذیرفتن کلیات نقشه جامع ابواب معارف که مرحوم کلینی گسترده و حدود 16 هزار حدیث خود را در آن تنظیم کرده بود، با توجه به در اختیار داشتن چندین برابر بیشتر از احادیثی که کلینی در اختیار داشت همان نقشه را گسترش دهد و از بعضی فصول، بخش‌ها و ابواب جدید منشعب کند. نگاهی به فهرست کتاب‌های کافی هشت جلدی و بحارالانوار 110 جلدی بیانگر اين حقیقت است.

وی افزود: اگر باب شکر در کتاب شریف کافی دارای 30 حدیث و باب شکر در دائرة المعارف بحار‌الانوار حاوی 80 حدیث بدون پسوند داخلی است دستیابی به بیش از دو هزار حدیث از همان مآخذ مورد قبول مجلسی و مجلسی‌ها یقیناً امکان چند برابر برای تبویبی ده‌ها برابر جزئی شده در اختیار من قرار داده است.

تفاوت کتاب «جامع الاحادیث» با آثار مشابه
برازش همچنین درباره ویژگی‌های کتاب «جامع‌الاحادیث» اظهار کرد: تفاوت بارز این اثر با کارهای مشابه، گستره روایات مورد استناد و استخراج زیرموضوع و تبویب بسیار جزئی احادیث است. مقایسه فهرست تفصيلی اثر حاضر که برای یک صفت اخلاقی تا پیش از هزار شاخه و زیرشاخه ترسیم و احادیث را در آن نظم داده است با فهرست باب شکر در کافی، بحار، میزان الحکمه و یا کتب مستقل درباره این موضوع بهترین بیانگر این تفاوت‌هاست.

وی یادآور شد: نقطه آغاز ایده جامع‌الاحادیث در اواخر دهه 60 و بعد از انتخاب «معجم مفهرس اصول کافی» به عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی در سال 68 بود. موسسه انتشارات امیرکبیر در دوره مدیریت حسن انوری و ریاست آیت‌الله جنتی در سازمان تبلیغات اسلامی طرح جامع الاحادیث را به من پیشنهاد داد و مرحله اول آن از سال 1369 آغاز شد.

وی افزود: مجموعه معاجم کتب روایی در 70 مجلد و افزون بر 50 هزار صفحه از ثمرات جانبی مرحله اول این طرح بود چرا که برای تالیف کتابی که جامع همه احادیث باشد وجود معاجم حدیثی ضروری بود و در آن تاریخ جز بر اصول کافی و نهج‌البلاغه معجم حدیثی قابل ذکر دیگری وجود نداشت. بنابراین بعدها به دلیل تغییر مدیریت در سازمان تبلیغات اسلامی و موسسه انتشارات امیرکبیر مراحل پایانی این طرح به تاخیر افتاد تا این که در دوره دکتر خاموشی این طرح دوباره احیاء شد.

برازش تاکید کرد: اگرچه در طول این سال‌ها با ورود کامپیوتر به عرصه مذهبی روش دستیابی به احادیث به‌کلی دگرگون شده است ولی با وجود این جمع شدن مجموعه منابع روایی در یک لوح فشرده، بازهم نیاز به کتاب جامع الاحادیث احساس می‌شد.

مولف کتاب جامع الاحادیث در بخش دیگری از سخنانش مجلدات این مجموعه را تشریح کرد و گفت: کتاب صبر دارای پنج هزار و 700 حدیث و دو هزار و 82 عنوان موضوع فرعی، کتاب توبه دارای سه هزار و 543 حدیث و 10هزار و 47 عنوان موضوع فرعی، کتاب شکر دارای چهار هزار و 589 حدیث و دو هزار و 85 عنوان موضوع فرعی، کتاب دعا در دو مجلد دارای هشت هزار و 622 حدیث و سه هزار و 14 عنوان موضوع فرعی طی این مجموعه تهیه شده است.

برازش در پایان از مجلدات در دست تالیف، ترجمه و چاپ این مجموعه خبر داد و گفت: کتاب‌های دیگر این مجموعه با عناوین مغفرت، گناه، کبر، حرص، حسد، معرفت، معرفت‌الله، اسماءالله، عقل، علم، ایمان، اخلاق و عمل منتشر خواهد شد. 

در پایان این مراسم از دوره پنج جلدی «جامع‌الاحادیث» رونمایی به عمل آمد.