دکتر کاظم کارگشا، استادتمام پژوهشگاه شیمی ایران و شیمیدان برجسته کشور در سال 93، در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره جایگاه نقد کتاب‌های علمی اظهار کرد: درباره کتاب‌های علمی، نقد بسیار اندک است. بیش از دو دهه قبل یک نشریه به‌طور ویژه از سوی مرکز نشر دانشگاهی در حوزه نقد منتشر می‌شد که انتشار آن متوقف شد. نویسندگان این نشریه، منابع ترجمه‌ای درسی دانشگاهی را علاوه بر معرفی، نقد و بررسی می‌کردند. 

بازار کساد نقد در کشور
وی با بیان این مطلب که بیشتر کتاب‌های علمی ما منحصر به کتاب‌های درسی دانشگاهی است ادامه داد:‌ بیش از دو دهه گذشته، تعداد محدود کتاب‌های علمی، یکی از دلایل عمده رونق کم نقد در کشور بوده است. هرچند در سال‌های اخیر تولید کتاب‌های دانشگاهی افزایش پیدا کرده، اما همچنان نقدی منتشر نمی‌شود.

مترجم کتاب «اصول تجزیه دستگاهی» اثر برگزیده جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی در سال 1386 در ادامه تصریح کرد: به‌نظر می‌رسد انجمن‌های علمی که در معرفی کتاب‌های علمی فعالیت می‌‌کنند، در ایجاد جریان نقد آثار این حوزه نیز می‌توانند نقش موثری ایفا کنند. 

سنجش صحت محتوا و روزآمدی کتاب‌های علمی با نقد 
کارگشا درباره ضرورت ایجاد جریان نقد کتاب‌های علمی در کشور گفت: با توجه به گسترش موضوعی و آماری نشر کتاب‌های علمی، نقد نیز ضرورت پیدا می‌کند و باید مقایسه این آثار با یکدیگر و بررسی کیفی آن‌ها، برای شناسایی بهترین اثر انجام شود. مقایسه کتاب‌های مختلف در قالب نقد، نشان‌دهنده روزآمدی محتوای کتاب بوده و علاوه بر این، صحت مطالب نیز مشخص خواهد شد.

این شیمی‌دان برتر کشور در سال 93، درباره میزان تاثیر مخاطب در ایجاد و تقویت جریان نقد کتاب‌های علمی افزود:‌ مخاطب به‌ویژه مخاطب دانشجو، چندان در نقد یک اثر علمی صاحب‌‌نظر نیست و شاید تنها درباره ظاهر کتاب، توانایی ابراز نظر داشته باشد، اما قابلیت علمی برای ابراز عقیده در حوزه محتوایی را ندارد. دانشجو همچنین می‌تواند درباره نحوه ارایه و پیوستگی مطالب کتاب نیز ابراز عقیده کند. 

نقد کتاب دانشگاهی با مدرس است نه دانشجو
کارگشا درباره نقش مدرسان دانشگاهی به‌عنوان گروهی از مخاطبان کتاب‌های علمی اظهار کرد: نقد درباره محتوای آثار علمی دانشگاهی، باید بر عهده مدرسان دانشگاهی باشد؛ موضوعی که از توانایی دانشجویان به‌عنوان دریافت‌کنندگان دانش خارج است.

وی در بیان راهکار‌های جلب نظر صاحب‌نظران برای تولید نقد کتاب‌های علمی ادامه داد:‌ جریان نقد منابع علمی باید مانند تالیف، صاحب جایگاه ارزشی شود. به‌عبارتی دیگر، یک صاحب‌نظر باید برای نوشتن نقد انگیزه داشته باشد. 

نقد ملاک ارتقاء رتبه دانشگاهی شود
عضو انجمن شیمی ایران، درباره نحوه ایجاد انگیزه در صاحبان قلم و نظر جامعه دانشگاهی گفت: در دانشگاه‌ها برای ارتقاء مدرسان، ضوابطی مانند تالیف یا ترجمه کتاب از سوی وزارت علوم تعیین شده است. نقد کتاب نیز می‌تواند به‌عنوان یکی از شرایط ارتقاء سطح علمی و رتبه دانشگاهی گنجانده شود.

کارگشا در ادامه درباره نقش موسسات انتشاراتی افزود: با اتخاذ سیاست‌هایی از سوی ارگان‌های دولتی می‌توان موسسات انتشاراتی را در ایجاد و تقویت جریان نقد کتاب‌های علمی وارد میدان کرد. به‌عنوان مثال، حمایت‌های مالی انگیزه مناسبی برای جلب نظر ناشران برای انتشار آثاری است که از سوی منتقدان صاحب‌نظر بررسی شده است. البته حمایت‌‌های مالی از منتقدان نیز می‌تواند در تقویت این جریان موثر باشد. 

درباره شیمیدان برتر کشور
دکتر کاظم کارگشا، استادتمام پژوهشگاه شیمی، بعد از اخذ مدرک کارشناسی در سال 1358 به لندن رفت و تحصیلاتش را در مقاطع کارشناسی‌ ارشد و دکترای رشته شیمی ادامه داد. وی بعد از تعطیل دانشگاه‌ها در سال 1359، در مدرسه عالی پارس علوم و سپس در سال 1369 در پژوهشگاه شیمی و مهندسی شیمی مشغول فعالیت شد.

این شیمیدان برجسته، حدود 10 سال به‌صورت پاره وقت در دانشگاه صنعتی شریف به تدریس مشغول بوده و در دانشگاه‌های شهید‌بهشتی، ‌تهران، تربیت ‌مدرس و سیستان و بلوچستان به تربیت بیش از 60 دانشجوی مقاطع دکترا و کارشناسی‌ارشد پرداخته است.

کاظم کارگشا، از سوی انجمن شیمی ایران، به‌عنوان شیمیدان برجسته کشور در سال 1393 در شاخه شیمی تجزیه انتخاب شد. دهم شهریور سال جاری، در دانشگاه ولیعصر رفسنجان (عج)، از این دانشمند برجسته کشور با اعطای لوح سپاس تجلیل شد. 

مروری بر پرونده 
مدیر پژوهشکده پوشش‌های سطح و فناوری‌‌های نوین، با اشاره به اهمیت ایجاد جریان نقد علمی در کتاب‌های تخصصی گفت: جامعه دانشگاهی برای نقد منابع دانشگاهی انگیزه ندارد. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر زهرا رنجبر را اینجـــــــــا بخوانید.

سردبیر فصلنامه نقد علوم محض و کاربردی معتقد است که برای تاثیرگذاری جریان نقد، وجدان بیدار جامعه و مجازات‌های قانونی باید به‌عنوان اهرم‌های بازدارنده عمل کنند. متن کامل گفت‌و‌‌گوی خبرنگار (ایبنا) با یونس کرامتی را اینجــــــــــــا بخوانید.

مدیر خانه نقد کتاب ایران معتقد است که نقد بیشتر درباره یک اندیشه یا تحلیل یک اندیشه ارائه می‌شود که متاسفانه در حوزه علوم و فنون ما تولیدکننده اندیشه نیستیم و بیشتر داشته‌های ما اکتسابی است. متن کامل گفت‌وگوی خبرنگار (ایبنا) با جمشید کیا‌نفر را اینجــــــــا بخوانید. 

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، با اشاره به لزوم تغییر ساختار نظام آموزش عالی گفت:‌ منتقد کتاب‌های علمی، باید از مشوق‌های معنوی بهره‌مند شود. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر میترا ذوالفقاری را اینجـــــــــا بخوانید. 

مسئول ستاد دانشکده فیزیک دانشگاه صنعتی شریف، معتقد است که نقد کتاب‌ جزو وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیست و این وزارتخانه فقط می‌تواند نقش حامی را در جریان نقد کتاب‌های علمی بازی کند. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار (ایبنا) با رضا منصوری را اینجــــــــــا بخوانید.

عضو هیات علمی و مدیر پیشین دفتر ارتباط با صنعت دانشگاه کردستان با انتقاد از وضعیت نقد کتاب‌های علمی گفت: شکل فعلی نقد در کشور ما، دانش یا اطلاعاتی را به مخاطب ارائه نمی‌کند، درحالی‌که نقد باید مخاطب را به مطالعه متن اصلی مشتاق کند. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار (ایبنا) با عبدالحسین بصیره را اینجـــــــــــا بخوانید.

محمدحسین صبور، مدرس دانشگاه تهران، با اشاره به تمایل جامعه دانشگاهی به انتشار مقاله به جای تالیف کتاب گفت: منتقد صاحب‌نظر کتاب‌های علمی به دلیل بی‌توجهی به مقوله تولید کتاب بسیار اندک است؛ به طوری‌که برای پیدا کردنش نیازمند ذره‌بین هستیم. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار اینبا با دکتر محمدحسین صبور را اینجــــــــــا بخوانید.

نویسنده نقدهای علمی در نشریات اروپایی، با انتقاد از نبود آمادگی برای پذیرش نقد در برخی مولفان کتاب‌های علمی ایران گفت:برخی مولفان حتی در به‌کارگیری نشانه‌های ویرایشی مانند نقطه و ویرگول هم دچار مشکلند. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار ایبنا با دکتر فرخ قهرمانی‌نژاد را  اینجـــــــــــا بخوانید.  

عضو هیات علمی سازمان انرژی اتمی، با اشاره به نقش مخاطب در تقویت جریان نقد کتاب‌‌های علمی گفت: بیشتر مخاطبان به دنبال متن متفاوت نیستند، به‌عبارت دیگر کتاب‌های فاخر حوزه علم مشتری ندارند. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار (ایبنا) با  فرید سمسار‌ها را اینجــــــــــا بخوانید.