خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)،- الهام ملک‌زاده، استادیار گروه تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی: 16 مهر سالروز درگذشت عبدالحسین نوایی، مورخ و پژوهشگر پرتلاش تاریخ معاصر است؛ پژوهشگری که لحظه‌ای از مطالعه و تحقیق بازنایستاد و زندگی وی پیوند عمیقی با پژوهش و مطالعه اسناد و مدارک تاریخی داشت؛ تاریخی که در بازنمایی آن حقیقت را با قلمی جسورانه درمی‌آمیخت و تلاش فراوان داشت که به دور از تعصبات و محتاط‌انديشي باشد. حاصل پژوهش‌هاي نوايي كارنامه پرباري است كه به خوبي ويژگي‌هاي شخصي وي را مي‌توان از آن استنباط كرد.
خواندن زندگينامه استاد نوايي كه با تلاطماتي همراه است ما را با شخصي همراه مي‌كند كه كنج عافيت را براي زندگي برنگزيده و براي احقاق حق اطرافيانش بي‌تفاوت نبوده است. مورخ و پژوهشگر نامي كه زندگي‌اش صحنه تاريخي است و به آن بي اعتنا نبوده و گاه در صحنه حضوري پررنگ نيز داشته است. خصيصه‌اي كه كمتر پژوهشگري در عصر امروز به آن مبتلاست.
نوع نگاه نوايي به تاريخ اعصار گذشته با بينشي توام با نگرشي تاريخي آميخته است و آن چنان‌كه از مورخ و پژوهشگر تاريخ انتظار مي‌رود تاريخ را مورد مطالعه و تحقيق قرار مي‌دهد. وي درباره قضاوت درباره عصر قاجار و سياستمداران آن مي‌گويد: «من قاجاريه را به آن بدي نمي‌بينم كه ديگران مي‌بينند. افراد را در زمان خودشان و با معيارهاي زمان خودشان بايد مورد قضاوت قرار داد. والا با مسائل يك قرن يا دو قرن بعد نمي‌شود افرادي را كه دو قرن ـ سه قرن پيش از ما بوده‌اند، داوري كرد. من قاجاريه را بدون اينكه بخواهم ادعا كنم مردان بزرگ يا نام‌آوري بوده‌اند، افراد خائن و نادرستي نمي‌دانم، اما مي‌توانم ادعا كنم كه در اين دوره غير از دو يا سه نفر، واقعا خائن يعني كسي كه آمده و به كشورش خيانت كرده، بيشتر نداريم، بقيه كساني هستند كه خواسته‌اند اين مملكت را حفظ كنند، اما ممكن است به علت جهل و بي‌اطلاعي و عقب ماندگي از دانش اروپا، مسائل سياسي اروپا و روابط بين دول اشتباهاتي كرده باشند. اما آنان هرگز قصد خيانت نداشتند. شايد در آن زمان به درستي به نقش استعمار و مطامع قدرت‌هاي اروپايي پي نبرده بودند و شايد به اندازه لازم آگاهي نداشتند چون شناخت استعمار منوط است به دانستن مفاهيم و اصطلاحات علوم سياسي، شناخت روابط بين‌الملل، شناخت مسائل اقتصادي، شناخت اينكه كارخانه اروپاييان بايد با مواد خام ارزان بگردد، اين مسائل را نمي‌دانستند، كجا درس خوانده بودند كه بدانند؟ اطلاعي نداشتند.»
انجمن ایرانی تاریخ همزمان با دهمین سالگرد درگذشت مورخ، ادیب و پژوهشگرمعاصر ایران دکتر عبدالحسین نوایی با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی همایش یک روزهای با عنوان «نوای تاریخ در مجموعه آثار نوایی» را 16 مهرماه 1393 برگزار می‌کند. 10 سال پیش از این در چنین تاریخی یکی از بزرگترین استادان و مورخان این مرز و بوم با همه عشقی که به این سرزمین اهورایی داشت روی در نقاب خاک کشید. دکتر عبدالحسین نوایی از نادره کاران عرصه تاریخ و فرهنگ ایران زمین پرورش یافته فرهیختگانی چون محمد قزوینی، بدیع‌الزمان فروزانفر، سید کاظم عصار و عباس اقبال بود که حاصل آن وسعت دانش و عمق تتبعاتی بود که در بیش از60 سال حیات علمی خود بدان اشتغال ورزید.
تیزهوشی، دقت عمل، خوشفکری و سلامت نفس از ویژگی‌های بارز این استاد درگذشته بود که با جرات، صداقت، دوری از حب و بغض همراه با شهامت در بازنمایی واقعیات تاریخی، قلمی انتقادی از وی را پدید آورده بود. حاصل این تلاش و ممارست در منابع و اسناد تاریخی که خود از پیشگامان معرفی اهمیت و ضرورت کاویدن تاریخ از لابه‌لای اسناد بود به انتشار انبوهی از مقالات، تصحیحات و کتبی انجامید که هر پوینده راه فرهنگ و تمدن و تاریخ ایران از قرون میانه تا دوران معاصر بدان نیازمند است و جویای اطلاعات بدیع و محتوای عمیق این آثار.
چهارشنبه ۱۶ مهر ۱۳۹۳ - ۲۰:۴۳
نظر شما