محبوبه نجف‌خانی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) به نگاه آموزش و پرورش به کتاب‌های غیردرسی اشاره کرد و عنوان کرد: با توجه به تجربه 12 ساله‌ای که در کتابخانه‌های مدارس مختلف آموزش و پرورش دارم، می‌توانم بگویم که بچه‌ها اگر کلاس‌های کتابخوانی داشته باشند و معلم کتابخوانی و کتابداری هم احاطه کامل به این امر داشته باشند،حتما نتایج خوبی به دست خواهد آمد.
استفاده از مربیان پرورشی به جای کتابدار
وی افزود: گماردن معلمان پرورشی که احاطه و تسلطی به کتاب ندارند به عنوان کتابدار، اصلا مناسب نیست، زیرا آنها دارای تجربه و تخصص لازم در حوزه کتاب کودک نیستند و شناخت زیادی هم از سلیقه کودکان و نوجوانان ندارند. آموزش و پرورش باید در این زمینه از نیروهای متخصص استفاده کند؛ مانند نیروهایی که در شورای کتاب کودک و انجمن نویسندگان داریم. یعنی کسانی که احاطه و تسلط کامل نسبت به کتاب‌ها دارند و آثار را به‌طور مداوم بررسی می‌کنند.
نجف‌خانی در ادامه به آزمون «پرلز» اشاره کرد و گفت: این آزمون که اخیرا مطرح شده، سطح خواندن و درک مطلب از کتاب را در کودکان اندازه‌گیری می‌کند. این آزمون در ایران هم شبیه‌سازی شده و طبق آماری که ارائه داده‌اند در بین حدود 50 کشور، ما جزو 5 کشور آخر هستیم. یعنی سطح سواد خواندن و درک مطلب بچه‌های ما بسیار پایین است که همان نقطه ضعف آموزش و پرورش به حساب می آید. در این نوع نظام آموزشی فقط روی درس تاکید شده و از بچه‌ها خواسته شده فقط کتاب درسی بخوانند.
مترجم «جانوران پلید» افزود: شنیده‌ام که آموزش و پرورش درصدد است این آزمون را در میان دانش‌آموزان کشور اجرا کند و برای این کار می‌خواهد به تعدادی از نویسندگان سفارش کتاب در قالب داستان کوتاه بدهد و به آنها ماموریت بدهد که با بچه‌ها کار کنند تا بر اساس این کتاب‌ها سوالاتی طرح شود. من با این کار مخالفم زیرا سری‌نویسی سال‌هاست که با شکست مواجه شده است و بچه‌ها این کتاب‌ها را نمی‌خوانند.
وی بیان کرد: به نظر من همین کتاب‌هایی که در بازار کتاب موجود است کفایت می‌کند. با توجه به اینکه نهادهای حامی ادبیات کودک مانند شورای کتاب کودک و «لاک‌پشت پرنده» همیشه فهرستی از بهترین کتاب‌های موجود را منتشر می‌کنند، اگر همین کتاب‌ها در دسترس بچه‌ها قرار بگیرد و کتابخانه‌های مدارس با آنها تجهیز شود و به جای نیروهای منفعل از مربیان و کتابداران کارآزموده و کاردان استفاده شود، سطح سواد خواندن بچه‌ها بالا می‌آید و نیازی به سفارشی نویسی نیست.
نجف‌خانی تاکید کرد: باید توجه داشت بخش عمده خواندن، لذت مطالعه است. اینکه تعدادی کتاب درنظر بگیرند و در نهایت برای خواندن آن آزمونی هم راه بیندازند لذت خواندن از بچه‌ها گرفته می‌شود. در حال حاضر بچه‌ها کتاب زده‌اند؛ درس‌ها و تکالیف مدرسه سنگین است و تست و آزمون آنقدر استرس در بچه‌ها ایجاد می‌کند که آنها فرصتی برای کتاب خواندن ندارند.
مترجم «غول بزرگ مهربان» یادآوری کرد: البته والدین هم در این بین بی‌تاثیر نیستند. انتظار نمره بیست از دانش‌آموز فاجعه‌ای است که بچه‌ها را کتاب گریز کرده و سبب شده آنها دیگر علاقه‌ای به مطالعه نداشته باشند. والدین می‌خواهند که فقط کتاب درسی در دست بچه‌ها ببینند درحالی که بچه‌ها با مطالعه کتاب‌های غیردرسی می‌توانند اطلاعات زیادی به‌دست بیاورند؛ موفقیت، فقط گرفتن مدال در المپیاد و موفقیت در کنکور نیست؛ خواندن کتاب‌های غیردرسی مانند اجتماعی، فانتزی، علمی-تخیلی، کمیک استریپ و ...، سبب بارور شدن قدرت تخیل در کودکان می‌شود و احاطه‌شان نسبت به دانش علمی بالا می‌رود، در نتیجه وقتی وارد دانشگاه می‌شوند افرادی خلاق و نوآور هستند . درحقیقت ریشه و پایه نوآوری اصلی در کتاب‌های غیردرسی است.
وی اضافه کرد: واقعیت این است که بچه‌ها در همه دنیا از مطالب خشک فراری هستند و وقتی همان مطالب به صورت جذاب به آنها ارائه شود استقبال می‌کنند؛ به عنوان مثال زمانی که من کتابخانه چند مدرسه را با کتاب‌های روز و جذاب، با توجه به سلیقه بچه‌ها تجهیز کردم، استقبال بچه‌ها بسیار زیاد شد و کتاب‌ها در اثر مطالعه زیاد به سرعت کهنه شد و معلمان می‌گفتند که رشد بچه‌ها از جنبه‌های مختلف مانند اعتماد به نفس و اینکه جلو جمع بایستند و صحبت کنند بسیار چشمگیر بوده است. ما در این کلاس‌ها به بچه‌ها شخصیت می‌دادیم و از آنها می‌خواستیم درباره کتاب‌ها صحبت کنند که سبب افزایش دانش آنها هم می‌شد.
آموزش و پرورش کتاب و کتابخوانی را جدی نگرفته است
مترجم«چارلی و آسانسور شیشه‌ای» با بیان اینکه آموزش و پرورش کتاب و کتابخوانی را جدی نگرفته است، گفت: در کشورهای پیشرفته غربی، معلم ادبیات هماهنگ با انجمن نویسندگان هرساله بهترین کتاب‌های ادبی در قالب رمان را گزینش می کند و برای مطالعه در اختیار بچه‌ها قرار می دهد. آنها هم کتاب‌ها را می‌خوانند و درباره هر اثر نقد و نظرات خود را می‌نویسند. وقتی به سایت آمازون مراجعه می کنیم، می‌بینیم که بچه‌ها بهتر از منتقدان حرفه ای درحال معرفی کتاب هستند اما بچه‌های ما دائم درآموزش و پرورش مانند موش آزمایشگاهی مورد آزمون و خطا قرار می‌گیرند.
نجف‌خانی یادآوری کرد: آموزش و پرورش باید برای کلاس‌های کتابخوانی بچه‌ها برنامه‌ریزی کند و از مربیان و کتابداران باتجربه استفاده کند؛ قلم بچه‌ها خوب است و باید توسط معلمان هدایت شود؛ به عنوان مثال هرساله برنامه‌ای با عنوان یاد یار مهربان توسط شهرداری برگزار می‌شود که وظیفه‌اش اهدای کتاب به مدارس است. گاهی مشاهده می‌کنیم افرادی از مدارس برای انتخاب کتاب فرستاده می‌شوند که هیچ شناختی نسبت به کتاب‌ها و علایق و روحیات بچه‌ها ندارند،آنها حتی اطلاعی از کتاب‌های موجود در کتابخانه مدرسه خودشان هم ندارند و حتی نگاهی هم به فهرست کتاب‌های آنجا نکرده‌اند.همین امر باعث می شود تعداد زیادی کتاب تکراری دوباره روانه یک مدرسه شوند.
وی در پایان به نامه انجمن نویسندگان در آغاز سال تحصیلی اشاره کرد و گفت: نویسندگان در این نامه یک خواسته قدیمی را از آموزش و پرورش بیان کرده بودند که «درهای قدیمی را به روی نویسندگان، مترجمان و شاعران ادبیات کودک باز کنید...» واقعا آموزش و پرورش ضرر نخواهد کرد که بدون حب و بغض درها را به روی دست‌اندرکاران این حوزه بازکند. البته به روی تعداد معدودی باز شده اما این درها باید به روی همه باز شود.
محبوبه نجف‌خانی سال ۱۳۳۵ در تهران زاده شد. وی دانش آموخته رشته مترجمی زبان انگلیسی از مدرسه عالی ترجمه (دانشگاه علامه طباطبائی کنونی) و از اعضای شورای كتاب كودك و انجمن نویسندگان كودك و نوجوان است. از آثاری که وی برای بچه‌ها ترجمه کرده است، می‌توان به «وقتی بابا كوچك بود» نوشته الكساندر راسكین، «دماغ ملكه» و «جناغ» اثر دیك كینگ اسمیت، «گنجینه داستان‌های ایرلندی» نوشته جیمز رایور دان، «بندر امن» و «دختر گلهای وحشی» اثر ماریتا كانلن مك كنا، «دوست یا دشمن» اثر مایكل مور پورگو، «قصر افسون شده» از ای. نسبیت، «جوینده یابنده است» نوشته امیلی رودا و «داوری شگفت انگیز جورج»، «تمساح غول پیكر»، «من و زرافه و پلی» و «انگشت جادویی» که آثاری از رولد دال هستند، اشاره کرد.
نویسندگان و کارشناسان دیگری نیز در هفته گذشته درباره وضعیت کتاب در آموزش و پرورش اظهار نظر کرده‌اند که برای مطالعه آنها می‌توانید روی لینک‌های زیر کلیک کنید.
-هدی حدادی: نگاه نظام آموزشی به کتاب و کتابخوانی کاملا شعاری است/ راضی نگه‌داشتن مخاطب در کشور ما اولویت نیست
-منوچهر اکبرلو: نگاه آموزش و پرورش به «ادبیات» ابزاری است/ رواج مطالعه «زیرمیری» در میان دانش‌آموزان
-لاله جعفری: کتاب‌گریزی و خلاقیت‌هراسی در نظام آموزشی روزافزون است
-حسين بكايي: نظام آموزشی کشور کتابخانه ستیز است
-فرهاد حسن‌زاده: كارمندان خاطی مدارس را براي تنبیه به کتابخانه‌منتقل مي‌كنند/ حذف پست کتابدار در وزارت آموزش و پرورش
-محمدرضا شمس: از نظام آموزشی جهان عقبیم / باید سیستم آموزش و پرورش موجود تغییر کند
شنبه ۱۲ مهر ۱۳۹۳ - ۰۸:۴۹
نظر شما