خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) ـ سعیده زادقناد: «کارل رایموند پوپر» یکی از فیلسوفان و اندیشمندان برجسته جهان است که در حوزه فلسفه علم، جامعه شناسی، سیاست و منطق، آثاري برجسته از او به یادگار مانده است. پوپر از جمله اندیشمندانی است که آرا و دیدگاه‌هایش با نقد و تحسین‌های فراوانی از سوی موافقان و مخالفانش در ایران روبه‌رو شد و به همین دلیل عمده آثارش در چهار دهه اخیر به فارسی برگردانده شدند.

آنچه می‌خوانید نگاهی کوتاه به زندگی پوپر و فهرست آثاری است که از وی به فارسی ترجمه شده‌ یا در خصوص معرفی او، آثار و خط فکری‌اش نشر یافته‌اند.

زیست فیلسوفانه
کارل رايموند پوپر (Karl Raimund Popper) متولد 1902 در وين و درگذشته به سال 1994 در لندن، فیلسوف علم، منطق‌دان، ریاضی‌دان و اندیشمند اتریشی ـ انگلیسی و استاد مدرسه اقتصاد لندن بود. او یکی از بزرگترین فیلسوفان علم سده بیستم به شمار می‌آید و آثاري متعدد در فلسفه سیاسی و اجتماعی از خود باقی گذاشته‌است. پوپر به دلیل کوشش‌هایش در رد روش علمی طرفداران کلاسیک مشاهده/ استنباط (اثباتگرایان) از طریق پیشبرد روش ابطال‌پذیری تجربی، مخالفتش با دانش برآمده از قیاس و استدلال کلاسیک (ارسطویی ـ‌افلاطونی) و دفاع از خردگرایی انتقادی، بنیانگذاری نخستین فلسفه انتقادی غیر‌توجیه‌گرانه در تاریخ فلسفه و دفاع نیرومندش از لیبرال‌دموکراسی و اصول انتقادگرایی اجتماعی شهرت دارد.

او که در خانواده‌ای یهودی و نومسیحی پروتستان متولد شده بود، سال ۱۹۱۸ تحصیل در مدرسه را رها کرد و مطالعه شخصی را در دروس مختلفی چون تاریخ، ادبیات، فلسفه، ریاضیات، فیزیک و طب در پیش گرفت. در سال ۱۹۱۹ بر اثر تبلیغات کمونیست‌ها، مارکسیست شد ولی چند ماه نگذشت که بی‌پایگی وعده‌های بزرگ این نظام را دریافت و روی از آن برتافت. ضعف علمی روانكاوی فرویدی و روانشناسی فردی آدلر نیز در همان سال بر او آشکار شد و در مقابل، علاقه‌اش به تئوری نسبیت اینشتین جلب شد که به‌تازگی از بوته آزمونی خطیر سرفراز برآمده بود.

در ۱۹۲۲ در آزمون ورودی دانشگاه وین پذیرفته شد و در ۱۹۲۸ پایان‌نامه دکترایش را با عنوان «درباره مساله روش در روانشناسی تفکر» ارائه و در دو امتحان شفاهی «فلسفه و روانشناسی» و «تاریخ موسیقی» شرکت جست و با احراز رتبه ممتاز، به اخذ درجه دکتری نايل شد. پوپر طی حیات علمی خود، جوایز علمی و افتخارات فراوانی کسب کرد که از جمله آن می‌توان به دریافت ده‌ها دکترای افتخاری از دانشگاه‌هایي معتبر چون پرینستون، آکسفورد، کمبریج، وین و دانشگاه لندن اشاره کرد.

پوپر و مترجمان فارسي‌زبان
بخش عمده‌ای از آثار کارل پوپر از زیر قلم مترجمان ایرانی گذشته و در سال‌ها و چاپ‌های متعدد، روانه بازار کتاب‌های فلسفی و سیاسی ایران شده‌است. در زیر، فهرستی از این آثار به ترتيب تاريخ انتشار در ايران آمده است:

• فقر تاريخيگري
كارل ر. پوپر، مترجم: احمد آرام، خوارزمي، 184 صفحه، چاپ اول سال 1350.

• حدسها و ابطالها: رشد شناخت علمي
ك. ر. پوپر، مترجم: احمد آرام، انتشار، 559 + شانزده صفحه، چاپ اول سال 1363، 1200 ريال.

• جامعه باز و دشمنان آن
کارل ریموند پوپر، مترجم: عز‌ت‌الله فولادوند، خوارزمي، در 3 جلد، چاپ اول سال 1364‌ ــ 1366.

• واقعيگري و هدف علم
كارل ريموند پوپر، مترجم: احمد آرام، ويراستار: معصومه محتاج، صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران (سروش)، 432 صفحه، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1373، 6300 نسخه، 300 ريال.

• تلويزيون، خطري براي دمكراسي
کارل ریموند پوپر، جان كندي، مترجم: حميد شهيدي ‌مودب، اطلاعات، 52 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1374، 3150 نسخه، 1200 ريال.

• شناخت عيني، برداشتي تكاملي
کارل ریموند پوپر، مترجم: احمد آرام، وزارت فرهنگ و آموزش عالي، علمي و فرهنگي، 464 صفحه، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1374، 3000 نسخه، 10000 ريال.

• جهان باز: برهاني در تأييد نامعيني گري: جزء دوم از پي‌نوشت بر منطق اكتشاف علمي
کارل ریموند پوپر، مترجم: احمد آرام، صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران (سروش)، 204 صفحه، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1376، 3000 نسخه.

• عقلانيت از ديدگاه علم‌شناسي پوپر
عبدالحميد ابطحي، مؤسسه ‌فرهنگي ‌دانش ‌و انديشه ‌معاصر، 64 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1378، 3000 نسخه، 2500 ريال.

• درسهاي قرن بيستم: دو مصاحبه و دو گفتار منتشرنشده از كارل پوپر
کارل ریموند پوپر، جانكارلو بوزتي، مترجم: هرمز همايون‌پور، نشر و پژوهش فرزان روز، 166صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1379، 2200 نسخه، 8500 ريال.

• سرچشمه‌هاي دانايي و ناداني
کارل ریموند پوپر، مترجم: عباس باقري، نشر ني، 88 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1379، 2200 نسخه، 6000 ريال.

• آزادي و مسئوليت روشنفكران
کارل ریموند پوپر، مترجم: كورش زعيم، ايرانمهر، 80 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1380، 2000 نسخه، 6000 ريال.

• جست‌وجوي همچنان باقي: زندگي‌نامه فكري و خودنوشت
کارل ریموند پوپر، مترجم: سيامك عاقلي، گفتار، 426 صفحه، رقعي (گالينگور)، چاپ اول سال 1380، 2200 نسخه، 25000 ريال.

• جهان گرايشها: دو پژوهش درباره عليت و تكامل
کارل ریموند پوپر، مترجم: عباس باقري، نشر و پژوهش فرزان روز، 84 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1381، 2200 نسخه، 6500 ريال.

• منطق اكتشاف علمي
کارل ریموند پوپر، مترجم: حسين كمالي، ويراستار: عبدالكريم سروش، شركت انتشارات علمي و فرهنگي، 348 صفحه، وزيري (شوميز)، چاپ دوم سال 1381، 1500 نسخه، 15000 ريال.

• آينده باز است
کارل ریموند پوپر، كنراد لورنتز، نشر علم، 170 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1383، 2200 نسخه، 15500 ريال.

• زندگي سراسر حل مسئله است
کارل ریموند پوپر، مترجم: شهريار خواجيان، نشر مركز، 286 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1383، 1500 نسخه، 26500 ريال.

• «مي‌دانم كه هيچ نمي‌دانم» گفت‌و‌گوهايي در باب: سياست، فيزيك و فلسفه
کارل ریموند پوپر، مترجم: پرويز دستمالچي، ققنوس، 152 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1384، 1650 نسخه، 15000 ريال.

• انقلاب يا اصلاح: گفتگو با هربرت ماركوزه
كارل ر. پوپر، مترجم: هوشنگ وزيري، خوارزمي، 90 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ چهارم سال 1384، 5500 نسخه، 6500 ريال.

• اسطوره چارچوب: در دفاع از علم و عقلانيت
کارل ریموند پوپر، مترجم: علي پايا، طرح نو، 376 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ دوم سال 1385، 2200 نسخه، 40000 ريال.

• زندگي حل مسئله‌هاست: پرسشهائي پيرامون شناخت طبيعت
کارل ریموند پوپر، مترجم: عباس باقري، علم، 176 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1388، 1100 نسخه، 32500 ريال.

• ناكجاآباد و خشونت
كارل ريموندپوپر، مترجم: خسرو ناقد و رحمان افشاري، مؤسسه فرهنگي هنري جهان كتاب، 208 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1388، 1100 نسخه، 35000 ريال.

زیر ذره‌بین شارحان و منتقدان
علاوه بر این که آثار پوپر مورد توجه مترجمان بوده‌است، بررسی ابعاد مختلف فکری و اندیشه‌ای او نیز خالق ترجمه‌هایی در این باب و یا نگارش کتابهایی شده است که می‌توان نمونه‌های برجسته آن را در فهرست زیر دید:

• علم چيست؟ نظريات تازه‌اي درباره فلسفه علوم پوپر، كوهن، لاكاتوس، فايرابند
آلن‌فرانسيس چالمرز، مترجم: محمد مشايخي، انتشار، 236 صفحه، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1373، 1000 نسخه،4500 ريال.

• انديشه سياسي كارل پوپر
جرمي شي‌يرمي، مترجم: عزت‌الله فولادوند، طرح نو، 272 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1377، 3300 نسخه، 12000 ريال.

• عقلانيت از ديدگاه علم‌شناسي پوپر
عبدالحميد ابطحي، مؤسسه ‌فرهنگي ‌دانش ‌و انديشه ‌معاصر، 64 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1378، 3000 نسخه، 2500 ريال.

• كارل پوپر در ايران (فلسفه و سياست)
رضا داوري، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، 40 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1378، 2000 نسخه، 3200 ريال.

• سيري انتقادي در فلسفه كارل پوپر
رضا داوري ‌اردكاني، مؤسسه ‌فرهنگي ‌دانش ‌و انديشه ‌معاصر، 216 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1379، 3000 نسخه، 9800 ريال.

• جامعه باز پوپر پس از پنجاه سال: تداوم موضوعيت بحث پوپر
ايان ‌چارلز جاروي، ساندرا پرالانگ، مترجم: مصطفي يونسي، نشر مركز، 376 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1382، 1700 نسخه، 3250 ريال.

• نقد انتقادات پوپر بر افلاطون و ارسطو (با محوريت دموكراسي)
عليرضا صديقين، كانون پژوهش، 232 صفحه، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1383، 2000 نسخه، 16000 ريال.

• ويتگنشتاين، پوپر و ماجراي سيخ بخاري: ده دقيقه جدل ميان دو فيلسوف بزرگ
ديويد ادموندز، جان آيدينو، مترجم: حسن كامشاد، نشر ني، 358 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1383، 2200 نسخه، 28500 ريال.

• فلسفه تجربه‌گرا «از لاك تا پوپر»
جورج نواك، مترجم: پرويز بابايي، آزادمهر، 160 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1384، 2200 نسخه، 16000 ريال.

• بازنگري جامعه باز: نقد و بررسي انديشه‌هاي پوپر
محمد اخوان، مرسل، 364 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1385، 2000 نسخه، 25000 ريال.

• پوپر و دموكراسي: نقد و بررسي نظرات كارل پوپر در باب دموكراسي
نصرالدين نانسي، حسين هرسيج، ويراستار: محمد رنجبر، مهر قائم‌ (عج)، 280 صفحه، وزيري (شوميز)، چاپ اول سال 1385، 2100 نسخه، 33000 ريال.

• كارل پوپر
مارك‌ آمادئوس نوتورنو، مترجم: محمد سعيدي‌ مهر، رويش نو، 168 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1386، 2000 نسخه، 20000 ريال.

• هابرماس و پوپر: جستارهاي معرفت‌شناسي
فاطمه گلابي‌، ابراهيم شهبازي ‌قپچاق، ويراستار: مينا پاكدل، تيسا، 236 صفحه، رقعي (شوميز)، چاپ اول سال 1393، 1000 نسخه، 110000 ريال.