به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) نشست خبری دومین جایزه ادبی طاهره صفارزاده، صبح امروز، سه‌شنبه، 25 شهریور با حضور علیرضا قزوه، مدیر مرکز آفرینش‌های حوزه هنری، جلال صفارزاده، برادر زنده‌یاد طاهره صفارزاده و رضا اسماعیلی، دبیر این جایزه ادبی در دفتر مرکز مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری برگزار شد.

علیرضا قزوه در این نشست گفت: امسال در جایزه صفارزاده می‌خواهیم زنان شاعری را که در خط هنری ایشان قرار دارند و نگاه انقلابی، اسلامی و ایرانی پاک ایشان را دنبال می‌کنند، گزینش و به عنوان چهره شاخص ادبیات معرفی کنیم. در ضمن الزامی وجود ندارد که شاعر برگزیده صرفاً ایرانی باشد و احتمال این‌که چهره برگزیده امسال زنی باشد که در کشورهای دیگر به فارسی شعر می‌سراید، زیاد است.

هدف استمرار جایزه است
علیرضا قزوه، شاعر و مدیر مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری در ادامه این نشست تاکید کرد: تا زمانی که من و جناب محسن مؤمنی شریف در حوزه حضور داریم، جایزه ادبی طاهره صفارزاده ادامه خواهد یافت و این کار تنها به دلیل نقش پررنگ این شخصیت در شکل‌گیری حوزه هنری به عنوان پایگاه هنر و ادبیات انقلاب است. صفار زاده شخصیتی بود که ایده تشکیل حوزه هنری را در سال‌های اول انقلاب ارائه کرد و جزو نخستین زنان مدیر در جمهوری اسلامی ایران است. البته او مدیری بود که حکم نداشت، ولی مدیریت می‌کرد.

این شاعر اضافه کرد: بارها شنیده‌ام که شکل‌گیری حوزه منسوب به زنده‌یاد صفارزاده است. حتی در زمان حیات ایشان از زبانشان شنیدم که می‌گفتند ما حوزه را تأسیس کردیم. حوزه هنری امروز محیطی است که حرف اصلی را در هنر هفت‌گانه می‌زند و نام‌آوران سینما و ادبیات را به کشور معرفی می‌کند. زحمتی که صفارزاده برای شکل‌گیری حوزه به عنوان یک پایگاه فرهنگی انجام داد، او را به عنوان الگوی یک زن مسلمان انقلابی مطرح کرد. او به همین دلیل در ذهن من به عنوان شاخص‌ترین نماد زن هنرمند اسلامی و انقلابی زنده است.

مدیر مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری توضیح داد: ترجمه‌های قرآن زنده‌یاد صفارزاده کار بزرگی محسوب می‌شد و شعرهای ایشان نیز با محتوا بود و تأثیری در جریان روند شعر انقلاب داشت. او در طول دوران زندگی خود جایزه‌های بین‌المللی متعددی دریافت کرد که از این میان جایزه برترین زن آسیا- آفریقا جایزه مهمی است اما ایشان هیچ‌گاه وجه مالی این جوایز را نپذیرفت. او اغلب جوایز خود را به نیازمندان تقدیم می‌کرد. علاوه بر این هر چه خانه و ملک داشت وقف محرومان و معلولان انقلاب کردند.

وی درباره جایزه زنده‌‌یاد صفارزاده یادآور شد: این جایزه در سال گذشته به یکی از خانم‌ها اعطا شد. ممکن است امسال دو چهره زن معرفی کنیم و در ضمن آن‌ها ایرانی نباشند. تصمیم داریم این جایزه را در محدوده فارسی‌زبانان تسری دهیم و آثار شاعران شاخصی را که در کشورهایی که در محدوده زبان فارسی قرار دارند، مورد داوری قرار دهیم. معتقدم در سال‌های پس از انقلاب در شعر زنان به رشد چشمگیری رسیده‌ایم و زنده‌یاد صفارزاده در این عرصه مادری کردند. سال گذشته در جایزه پروین اعتصامی حدود هزار کتاب در موضوع زنان به دست ما رسید و آنها را جداگانه داوری کردیم. در این موقعیت جایزه صفارزاده در کنار جایزه پروین اعتصامی می‌تواند بدرخشد. در حقیقت زنده‌یاد صفارزاده «پروینی» است که انقلاب را به معنای درست خود درک کرده است.

جای خالی تندیس صفارزاده
وی ادامه داد: روزگاری که غزل قالبی شد تا تضادهای عاشقانه غیر نجیب را پرورش دهد و دستمایه‌ای قرار گرفت تا برخی‌ها عاشقانه‌های مبتذل بسرایند، در این عرصه صفارزاده شاعری نبود که سراغ موضوعات پیش پا افتاده برود و با شعرش علیه استعمارگران، از آرمان‌های انقلاب دفاع می‌کرد. روز گذشته دیداری از موزه مشاهیر در برج میلاد داشتم. درمیان چهره‌های شاخص زن، تندیس سیمین دانشور و پروین اعتصامی به چشم می‌خورد اما جای تندیس طاهره صفارزاده خالی به نظر می‌رسید. قرار شد که موزه مشاهیر تندیس این زن را نیز در کنار آن دو قرار دهد.

شاعر مجموعه شعر «مولا ویلا نداشت» گفت: قصد داریم شاعرانی که خط زنده‌یاد صفارزاده را ادامه می‌دهند و آن نگاه پاک انقلابی، اسلامی و ایرانی را دنبال می‌کنند، بشناسانیم. دغدغه‌ای که صفارزاده داشت بیشتر در راستای خدمت به محرومان بود.

بانویی که هرگز به طلافروشی نرفت
جلال صفارزاده، برادر زنده‌یاد طاهره صفارزاده در نشست خبری دومین جایزه ادبی طاهره صفارزاده گفت: طاهره زندگی ساده و به دور از تجمل داشت. اهل خودنمایی و تکبر نبود. دغدغه‌اش ترویج فرهنگ و ادبیات کشورمان و کمک به دیگران بود. فکر نمی‌کردیم خواهرمان با توجه به وضع شوهرش و امکانات مالی‌ای که دارد، زندگی ساده‌ای را برگزیند. همیشه آرزو داشت کاری که می‌کند ماندگار شود. معتقد بود از هزار سال پیش و از میان شاعران بزرگ و کوچک تنها کسانی ماندگار می‌شوند که مردم شعر آن‌ها را پذیرفته‌اند و دوست می‌دارند.

وی افزود: هر جا که او را دعوت می کردند تا شعرخوانی کند و پاداشی به او بدهند، آن پاداش را نمی‌پذیرفت. می‌گفت در زمانه‌ای که این‌قدر جوان بیکار داریم، پذیرفتن پاداش درست نیست. در دوران اصلاحات و زمان ریاست جمهوری آقای خاتمی نیز در مجلس شورای اسلامی جایزه‌ای برای او در نظر گرفتند که همان‌جا جایزه را برگرداند. او در دوران جوانی‌اش نیز اعتنایی به زندگی جوانی نداشت و اغلب مواقع می‌گفت، افتخارم این است که تا به حال به طلا‌فروشی نرفته‌ام. زمانی که مرحوم وصال می‌خواست با ایشان ازدواج کند، می‌گفت او می‌خواهد پولش را به رخ ما بکشاند.

برادر طاهره صفارزاده گفت: وصال که که نوه آن وصال معروف و عارف نامدار بود در سال 1360 با خواهرم ازدواج کردند. ایشان سال 1374 درگذشتند و با این حال مهریه خواهرم یک جلد کلام الله مجید و هزار ریال وجه نقد بود که به زوجه رسید. او مدتی در قصرالدشت شیراز ماند اما دوباره به اکباتان تهران برگشت. مرحوم وصال نیز هنگامی که مرحوم شدند در کنار شاهچراغ، آرامگاه فرزند موسی‌بن جعفر به خاک سپرده شدند. وصال در سال 1368 وصیتی کرد و به طاهره گفت که باید موزه وصال را راه بیندازی اما با وجود این وارثان مرحوم وصال نگذاشتند که این کار انجام شود.

وی افزود: دست‌خط هایی از خواهرم دارم که مؤکد نوشته‌اند، آن‌چه از او به جا می‌ماند، وقف معلولان انقلاب شود.

علیرضا قزوه در این نشست خبری به چند وصیت‌نامه از زنده‌یاد طاهره صفازاده اشاره کرد و دو وصیت‌نامه را برای خبرنگاران قرائت کرد. وی بخشی از وصیت‌نامه‌ای را خواند که به سال 1363 مربوط می‌شد: «اکنون که برای شرکت در یک دوره ادبی به سفر شمال می‌روم، در صورت این‌که به دیار باقی رهسپار شوم، هر آنچه به من می‌رسد، به مستضعفان مسلمان واگذار کنید.»

وی افزود: صفارزاده پس از دیداری که با امام خمینی(ره) داشتند و آقای دعایی آن دیدار را هماهنگ کردند، تغییر زیادی در زندگی‌اش رخ داد، همان‌طور که جلال آل‌احمد نیز بعد از دیدار با امام(ره) متحول شد.

بخش‌های رقابتی جایزه کدام‌اند؟
رضا اسماعیلی دبیر دومین جایزه ادبی طاهره صفارزاده در ادامه این نشست به بخش‌های اصلی این دور از جایزه اشاره کرد و توضیح داد: امسال داوران این جایزه در سه بخش شعر، پژوهش و پایان‌نامه‌های دانشجویی، آثار ارسالی را بررسی می‌کنند. امیدواریم که یک برگزیده داشته باشیم و از دو نفر هم قدردانی شود. تلاش خواهیم کرد که این جایزه از لحاظ کیفی ارتقا یابد.

وی اضافه کرد: در بخش جنبی جایزه نیز از کتاب «در ستایش بیداری» رونمایی می‌شود و شناختنامه‌ای از طاهره صفارزاده که در انتشارات سوره‌مهر  به چاپ خواهد رسید، با عنوان «از مذهب بیداران» رونمایی خواهد شد. طبق صحبت‌هایی که شورای شهر تهران داشتیم، اطراف میدان تجریش، میدان، خیابان یا بوستانی به نام طاهره صفارزاده نامگذاری می‌شود.

این شاعر توضیح داد: یکی از محورهای فراخوان این جایزه را «قرآن پژوهی صفارزاده» قرار داده‌ایم و بهترین این مقالات در مجلدی منتشر می‌شود. در سال‌های بعد قصد داریم فعالیت‌هایی را انجام دهیم تا این جایزه صبغه‌ای بین‌المللی یابد و به شخصیت صفارزاده در بعد جهانی بپردازیم.

در ادامه این نشست علیرضا قزوه به بیان خاطره‌هایی از زنده‌یاد صفارزاده پرداخت و گفت: زنده‌یاد صفارزاده در برخی موارد با تمام فروتنی شعر شاگردان خود را به انگلیسی ترجمه می‌کرد. او به انگلیسی هم شعر می‌سرود و یکی از شعرهای او را به زبان انگلیسی مردم امریکا در تظاهراتی در اعتراض به نظام استعمارگر، با صدای بلند می‌خواندند. او الگوی زن ایرانی بود. نماز و قرآنش خواندنش ترک نمی‌شد. اگر بگوییم که او فقط یک شاعر است مقام علمی او را فروکاسته‌ایم و در حقش ظلم کرده‌ایم. او شخصیتی چند وجهی داشت همان‌طور که گفتم هم به زبان انگلیسی شعر می‌سرودند هم به قرآن استناد می‌کردند. امروز باید مستندی برای صفارزاده بسازیم تا کسی که محجبه است یا حجاب ندارد، زندگی و راه و روش او را انتخاب کند.

قزوه افزود: امیدوارم خانه‌ای که از او به جا مانده است، موزه شود و سقف و سرپناهی باشد برای کسانی که در راستای حقیقت و زندگی واقعی قدم برمی‌دارند.

در پایان این نشست رضا اسماعیلی یادآور شد که در روز اختتامیه جایزه طاهره صفارزاده، ضمیمه‌ای 16 صفحه‌ای درباره این شاعر و پژوهشگر در روزنامه اطلاعات به چاپ خواهد رسید که مطالب آن را حوزه هنری تهیه کرده است.