منیژه کنگرانی، مسئول این پروژه در گفت و گو خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) درباره جزئیات این اثر توضیح داد: 15 فیلم از آثار منتخب انجمن مستند که برنده جوایز سینمایی شده‌اند، برای این پروژه در جلسات جداگانه نقد و بررسی می‌شوند و تحلیل آنها در قالب کتاب منتشر خواهد شد.

فیلم‌های منتخب

کنگرانی درباره نام این فیلم‌ها و جایزه‌هایی که در جشنواره‌های متعدد برده‌اند گفت: این فیلم‌ها عبارتند از
مستند «جنایت در سکوت» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی بهروز نورانی‌پور. این فیلم جوایز متعدی را در جشنواره‌های داخلی و خارجی از جمله جشنواره فیلم پالرمو کسب کرده است. این مستند داستان یکی از روستاهای مرزی شهرستان سردشت در طول دوران جنگ بمباران شیمیایی را روایت می‌کند که در آن مادر خانواده هر فرزندی را که به دنیا می‌آورد پس از چند سال مبتلا به تاول‌های شیمیایی می‌شود و به مرور بینایی‌اش را از دست می‌دهد اما در این میان عبدالرحمن فرزند کوچکتر خانواده برای به دست آوردن بینایی و حفظ آن مبارزه می‌کند.

«مدار صفر درجه» ساخته حسن فتحی نیز سریالی است که در قالب 22 قسمت 50 دقیقه ای به تهیه کنندگی حسن به شکوفه که از شبکه اول سیمای جمهوری اسلامی ایران به روی آنتن رفت. این سریال بخشی از وقایع مهم تاریخ معاصر ایران در مقطع جنگ جهانی دوم را به نمایش می‌گذارد و داستان آن درباره‌مرد جوان ایرانی است که در دهه ۱۳۲۰ برای ادامه تحصیل به فرانسه می‌رود. او در آن جا با دختر یهودی آشنا می‌شود و اتفاقاتی رقم می‌خورد که به دخالت این مرد در ماجراهای جنگ جهانی منجر می‌شود.

مستند تجربی «ملف گند» ساخته محمود رحمانی است که در یک پلان طولانی فیلمبرداری شده است. در این فیلم هیچ گونه مونتاژی وجود ندارد. این فیلم مستند محصول حوزه هنری خوزستان و درباره تاریخ شفاهی جنگ است که شهروندی اهوازی به نام محمد به شیوه ای بسیار بدیع، کودکی خود و همچنین خاطرات تلخ و شیرین خود را روایت می‌کند.

فیلم «جاده نمناک» ساخته محسن استادعلی نیز فیلم دیگری است که به روایت زندگی یکی از شهدای ترور ـ مجتبی هاشمی ـ می‌پردازد. این فیلم وقایع مهم حدفاصل سال‌های زندگی و شهادت مجتبی هاشمی را روایت می‌کند. در مستند «جاده نمناک» این شیوه با بهره‌گیری از تصاویر و عکس‌های مختلف ایجاد شده و ساختار کار نشان دهنده آن است که تحقیق کامل و جامعی برای ساخت فیلم صورت گرفته است و فیلمساز در جای‌جای فیلم، اشراف خود بر موارد محتوایی و تاریخی را به نمایش می‌گذارد و به وقایع مهمی همچون 28 مرداد، مرگ تختی، قیام پانزده خرداد، هفده شهریور، فتح خرمشهر و... پرداخته می‌شود.

فیلم مستند «رستاخیز» برنده نشان زرین دومین دو سالانه جایزه بزرگ شهید آوینی، مستندی درباره زندگی و مبارزات شهید امیر سپهبد صیاد شیرازی است. این فیلم مستند 60 دقیقه ای ساخته «محمدعلی فارسی» و تهیه‌کنندگی «مؤسسه روایت فتح» است.

همچنین مستند «بهترین مجسمه دنیا» ساخته حبیب احمدزاده که روایتی از زندگی شهید دریا قلی سورانی در ماه‌های آغاز جنگ است نیز در این فهرست گنجانده شده است. در ابتدای جنگ زمانی که آبادان در آستانه محاصره نیروهای بعثی بود، او با فداکاری خود مانع از تسلط عراقی‌ها بر این شهر مهم شد.

دیگر مستند این فهرست «حاج کاظم» به کارگردانی مسعود نجفی است. این مستند با حضور پرویز پرستویی در 60 دقیقه روایت شده و مشکلات اعزام جانبازی هفتاد درصدی به نام ناصر افشاری برای مداوا به خارج از کشور را مطرح می‌کند.

فیلم‌های مستند «ترانه اندوهگین کوهستان»، «آخرین روزهای زمستان»، «شیر صحرا»، «بانوی مبارز»، «ستاره‌ها»، «روزی شبیه دیروز» و «شاهرخ» دیگر آثار حاضر در این فهرست هستند.

کنگرانی درباره چگونگی انتخاب این آثار و عکس‌های استفاده در آن ادامه داد: این آثار با توجه به شرکت در جشنواره‌های مختلف و مقامی که در این جشنواره‌ها کسب کرده‌اند، پس از بحث و بررسی در جلسات متعدد نقد و تحلیل و برای چاپ در این کتاب انتخاب شده‌اند. عکس‌های انتخابی در این کتاب نیز با توجه به متن آنها مورد استفاده قرار گرفته است.

کتاب «مستندهای جنگ» تا پایان سال منتشر می‌شود.

وی در پایان درباره نویسندگان و زمان انتشار این کتاب توضیح داد: این کتاب شامل مجموعه مقالاتی از نویسندگان متعدد است که به اهتمام دکتر بهمن نامور مطلق توسط مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی گردآوری می‌شود و امیدواریم تا پایان سال 1393 منتشر شود.