خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)-همایون امامی: اولین کتابی که در حوزه سینما خواندم «سینمای هشت میلیمتری» نوشته منوچهر جوانفر بود و بعد از آن تصور می‌کنم کتاب تاریخ سینمای آرتور نایت که در قطع پالتویی و با ترجمه نجف دریابندری توسط شرکت سهامی کتاب‌های جیبی در سال 1341 منتشر شده بود. الان هم چاپ سوم آن کتاب را نگه داشته‌ام که در سال 1351 منتشر شده است. نمی‌دانم این نسخه همان است یا خیر. ولی خاطر دارم که همین کتاب چشم‌انداز وسیعی از سینمای جهان را برای من باز کرد و باعث شد با سینمای هنری و طیف وسیع سبک‌ها، مکتب‌ها و جریان‌های سینمای جهان آشنا شوم. پیش از دست‌یابی به کتاب‌های سینمایی هم مجله‌های سینمایی چون «فیلم و هنر» و «ستاره سینما» بودند که من را به خواندن متن‌های سینمایی ترغیب می‌کردند.

هیچگاه خواندن خاطرات هنرپیشه‌ها برایم جذابیتی نداشته است
برخی از بازیگران یا افراد سینمایی اقدام به انتشار مجموعه خاطرات یا یادداشت‌های کوتاه خود کرده‌اند که بسته به خواننده مورد نظر، سلیقه و شناخت و توقعش از سینما و کتاب‌های سینمایی متفاوت هستند. اما برای من هیچگاه خواندن خاطرات هنرپیشه‌ها جذابیتی نداشته است. حتی اگر این خاطرات مربوط به مارلون براندو باشد که نخستین بار به صورت پاورقی در ماهنامه سینمایی «فیلم» منتشر شد. نیاز من بیشتر به شناخت تکنیک‌های سینمایی است و به موازات آن مباحث تاریخی سینمایی را دنبال می‌کنم. مباحثی که تاریخ نگارانه سیر تحول‌های سینمایی را بیان می‌کنند و زیبایی‌شناختی هنر سینما را به نمایش می‌گذارند.

تجربه‌های زیادی در حوزه مستندسازی نداشتم که بخواهم منتشر کنم
متأسفانه تجربه‌های متعدد و پر دامنه‌ای در زمینه مستندسازی نداشته‌ام که انتشار آنها مفید باشد. من بیشتر به دلیل اشتیاقم به مستند سازی، کم فیلم ساخته‌ام و تجربه و مطالب دندان گیری برای نوشتن نمی‌توانم داشته باشم. با این وجود یک بار در یک مقاله که برای سایت انسان شناسی و فرهنگ نوشتم به یکی از این تجربه‌ها اشاره کردم. و به چاپ تجربه‌ای که در جریان ساخت فیلم «بی بی مراد» با آن روبه‌رو شده بودم پرداختم. تجربه ساختن مستندی که قرار بود مستندی مردم نگارانه باشد، ولی به رویکردی اجتماعی در بازنمایی یک آیین تبدیل شد.

روزانه 2 ساعت مطالعه می‌کنم
خیلی تلاش می‌کنم که در طول روز حداقل دو ساعت از وقتم را به مطالعه کردن بگذرانم، ولی به علت مشغله و گرفتاری‌های روزمره، گاه این میزان به نصف هم می‌رسد و حتی گاهی اوقات چند روز اصلاً فرصتی برای مطالعه پیدا نمی‌کنم. این همان موضوعی که عمیقاً موجب تأسف من می‌شود. برای مطالعه کردن هم بیشتر سراغ کتاب‌هایی می‌روم که بر ژرفای دانش من از سینمای مستند بیفزایند ولی در کنار آن به کتاب‌های مختلف به ویژه شعر، داستان کوتاه و رمان هم علاقه دارم که معمولاً از طریق فضای مجازی، مشاهده ویترین کتابفروشی‌ها و دوستانی که حضوری و یا در فضای مجازی کتاب‌های مورد علاقه خود را معرفی و توصیه می‌کنند آنها را انتخاب می‌کنم.

کتاب‌های تکنیکی برای علاقه‌مندان به مستند قابل توجه هستند
کتاب‌هایی که در خصوص تکنیک و شیوه‌های بیانی جدید در سینمای مستند هستند به میزان قابل توجهی برای علاقه‌مندان به این حوزه مؤثر هستند. این‌که از طریق نوشتاری نمی‌توان به جزئیات زیبایی شناسی، محتوایی سبک و شیوه خاصی از مستندسازی دست یافت امری بدیهی است، ولی می‌توان به میزان قابل توجهی بر زاویه و نوع نگاه مان در باره پدیده‌های پیرامون خود تأثیر بگذارند و از این رهگذر دریچه‌های نو و تازه ای نسبت به واقعیت و بازنمایی آن بر روی ما بگشایند. موضوعی که دستیابی به آن که مستلزم کشف شیوه‌های بیانی تازه‌ای در نزدیکی و ثبت واقعیت است.

سهم ادبیات سینمایی در حوزه کتاب بسیار کم است
متأسفانه عرصه ادبیات سینمایی، سینمای مستند سهم بسیار کمتری نسبت به سایر حوزه‌ها در کتاب دارند. اگر یکی دو ناشر دولتی را در نظر نگیریم می‌توان به جرات گفت کمتر ناشری از بخش خصوصی به نشر کتاب‌های سینمای مستند می‌پردازد. شخصاً در این مورد به خاطر یکی از کتاب‌هایم که ناشران دولتی از نشر آن در یک مقطع سر باز می‌زدند به چند ناشر خصوصی مراجعه کردم ولی آنها از نشر آن امتناع می‌ورزیدند و در توجیه برخورد خود هم به جنبه ریسک پذیری بالای این امر اشاره می‌کردند و استدلال آنها این بود که کتاب‌های سینمای مستند مثل خود این گونه سینمایی، در بازگشت سود و سرمایه موفق عمل نکرده و فعالیت در این زمینه با ریسک همراه است. جالب اینجاست که همه هم توصیه می‌کردند به ناشران بخش دولتی مراجعه کنم. البته نزدیک به یک دهه است که برخی ناشران به ویژه نشر ساقی و پس از آن انتشارات سروش، توجه پر رنگ‌تری به نشر کتاب‌های سینمای مستند نشان داده‌اند که مغتنم است. برخی نهادهای دولتی مرتبط با گسترش سینمای مستند نیز در این زمینه فعالیت‌هایی داشته‌اند که اگر چه چندان چشمگیر نیست، ولی به هر حال ارزشمند و قابل اشاره است.

سینمای مستند ما مغفول مانده است
سینمای مستند ما مشخصاً به علت دوری از شناخت روند تحولی سینمای مستند جهان، طی بیش از سه دهه در تمامی حوزه‌های مستند، اعم از نظری، عملی، زیبایی شناختی، تاریخی و غیره نیازهای بسیار عمیقی دارد که متأسفانه مغفول باقی مانده است. بنابراین هرقدر میزان انتشار این کتاب‌ها بیشتر باشد، پاسخگویی بهتری برای این موضوع صورت می‌پذیرد. ولی باید به این موضوع هم اشاره کرد که نسبت به گذشته که با آثار انگشت شماری در حوزه مستند روبه‌رو بودیم، امروزه از وضعیت به مراتب بهتری برخوردار هستیم. موضوعی که ما را امیدوار می‌سازد در آیند با وضعیت پربارتری مواجه شویم.

با توجه به نیاز مخاطب کتاب هدیه می‌دهم
گاهی که می خواهم به افراد کتابی هدیه بدهم، به ویژگی های فردی فرد مورد نظر توجه می کنم. اگر بخواهم به طور عام کتابی هدیه دهم «مقدمه ای بر فیلم مستند» نوشته بیل نیکولز و ترجمه محمد تهامی نژاد و «تاریخ سینما» نوشته دیوید بوردول و کریستین تامسون و ترجمه روبرت صافاریان، «هنر سینما» نوشته دیوید بوردول و کریستین تامسون و ترجمه فتاح محمدی را انتخاب می‌کنم.

کتاب، در صورتی که موضوع آن بر نیازهای اطلاعاتی من منطبق باشد، هرچه که باشد ارزشمند است؛ چه در زمینه سینمای مستند، سینما، یا ادبیات، شعر، رمان، تاریخ و فلسفه، جامعه شناسی، عرفان و ....