مهندس ایرج حسابی، فرزند پروفسور محمود حسابی، پدر علم فیزیک ایران، در گفت‌و‌‌گو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره جایگاه و ارزش کتاب از نگاه پروفسور حسابی گفت: پدرم هیچگاه در گوشه کتاب یا مجلاتی که استفاده می‌کردند، با خودکار مطلبی یادداشت نمی‌کرد. آقای پروفسور و مادرم همه کتاب‌های درسی بنده و خواهرم را بعد از امتحانات پایان سال بسته‌بندی می‌کردند؛ همه کار‌ت‌های تشویقم از دوران دبستان به همین شکل یادگار مانده است. 

مادرم با عشق از کتاب‌های پدر نگهداری می‌کرد
وی افزود: فقط در یک اتاق پدرم، 27 هزار و 300 جلد کتاب بود که همه به دست مادرم گرد‌گیری می‌شد و این در حالی است که کتاب‌های اتاق نا‌هارخوری و طبقات مختلف نیز بود که مادر با عشق از آن‌ها نگهداری می‌کرد.

حسابی ادامه داد: نمره چشم پروفسور، از هشت سالگی 5/13 بود. چشمانشان به آستیگمات و دوبینی هم دچار بود و با این وضعیت بیش از 80 سال مطالعه می‌کردند. پدرم برای دیدن خط‌های کتاب مجبور بودند از فاصله سه سانتی‌متری به کتاب نگاه کند. مادر برای این‌که گرد و خاک چشمان دکتر را اذیت نکند، با دقت کتاب‌ها را تمیز می‌کردند. 

 نابودی زبان، کشور را نابود می کند
رئیس بنیاد پروفسور حسابی گفت:‌ پروفسور حسابی، برای حفظ زبان فارسی و پیشگیری از این‌که مردم انگلیسی حرف نزنند، در زمانی‌که سیل واژگان علوم جدید وارد ایران می‌شد، بیش از هفت دهه مدام از فرهنگ‌های واژگان فارسی برای معادل‌یابی استفاده می‌کردند. ایشان معتقد بود بهترین کار برای نابودی یک کشور، نابودی زبانش است.

ایرج حسابی در ادامه اظهار کرد:‌ 70 سال پروفسور حسابی، برای حفظ زبان فارسی به روش‌های مختلف از جمله انگلیسی به انگلیسی‌، انگلیسی به فرانسه،‌ فرانسه به فرانسه،‌ فرانسه  به عربی،‌ ترکی به آشوری، آشوری به مغولی و مغولی به کردی تلاش کردند. پروفسور به شدت معتقد بود کسی که در فرهنگستان مشغول است،‌ باید به زبان‌های آلمانی، انگلیسی، فرانسه و عربی مسلط باشد. مادرم برای آسان شدن کار پدر، در چیدمان فرهنگ‌نامه واژگان دقت می‌کردند تا وقتی ایشان دست دراز می‌کرد، همان فرهنگ‌نامه‌ای را که نیاز داشت بردارد. 

وی ادامه داد:‌ سال 1934 یعنی زمانی‌که در ایران ساعت رسمی وجود نداشت، پروفسور حسابی کتاب «تجزیه و تحلیل مدرن» از دانشگاه کمبریج را مطالعه و 300 نکته غلط آن‌را شناسایی کردند. این در حالی است که مواجهه برخی دانشگاهیان با یک اثر مولف خارجی به قدری اغراق‌آمیز است که تصور می‌کنند کتاب را نعوذ‌بالله یک پیغمبر نوشته است. 

دانشجو باید یاد بگیرد با دستانش کار کند
فرزند پروفسور حسابی تصریح کرد: پروفسور برای بررسی ایده‌هایشان درباره همه شاخه‌های تخصصی مانند فیزیک حالت جامد و دیدگانی فیزیکی پراش نور، تجهیزات آزمایشگاهی را آماده می‌کردند و نتایج حاصل از تحقیقاتشان در کارگاه‌ها نیز در قالب کتاب ارایه می‌شد. روش نمره‌‌‌دهی دکتر در دانشگاه‌ نیز با تاکید بر تحقیقات آزمایشگاهی بود. ایشان معتقد بودند که‌ اگر دانشجو یاد بگیرد چطور با دستانش کار کند، برای کشور هم مفید خواهد بود. 

رئیس بنیاد حسابی افزود:‌‌ پروفسور 40 سال درباره دیوان حافظ مطالعه داشتند. آیا هیچکس‌ به این شکل اشعار حافظ را بررسی کرده است؟ پدرم اثبات کردند که حافظ در 800 سال پیش،‌ درباره بودا شعر سروده بود. 

عشق، اساس پیدایش زمین است
وی درباره اعتقاد پروفسور حسابی درباره پیدایش زمین نیز گفت:‌ ایشان می‌گفتند فکر نمی‌کنم که این دیدگاه فیزیکدانان‌ درباره پیدایش زمین، براساس «بینگ‌بنگ» درست باشد؛ بعید می‌دانم انفجار موجب سازندگی شود. حافظ می‌گوید که عشق اساس پیدایش زمین است. پدرم اعتقاد داشتند وقتی عشق بوجود آمده، میل به کمک ایجاد شده و میل به کمک نیاز به وسیله داشت،‌ نیاز به وسیله نیز پژوهش را به دنبال داشت، پژوهش پایه نوآوری است، بنابراین عشق سازندگی را ایجاد کرده است.

ایرج حسابی در پایان اظهار کرد:‌ رساله پروفسور برای توسعه ایران، حدود 20 صفحه است. ایشان در این رساله عوامل پیشرفت را مردانگی،‌ عدالت،‌ شرم و عشق ‌دانسته‌اند.