خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) ـ رضا آشفته: فرزان سجودی (متولد ۱۳۴۰، گلپایگان) زبان‌شناس و نشانه‌شناس ایرانی، دانشیار گروه نمایش دانشکده سینما و تئاتر دانشگاه هنر تهران، رئیس گروه نشانه‌شناسی هنر در فرهنگستان هنر و عضو حلقه نشانه‌شناسی تهران است. او دارای دکترای زبان شناسی و ارشناسی ارشد زبان شناسی از دانشگاه علامه طباطبایی است و همچنین در مقطع کارشناسی زبان و ادبیات انگلیسی در همین دانشگاه خوانده است.
او برای نخستین بار با ترجمه رمان فریاد خاموش نوشته کنزابورو اوئه نویسنده ژاپنی در سال 1376 که توسط انتشارات محیط روانه بازار کتاب شد، خود را در مقام مترجم مطرح کرد. پس از آن کتاب های بسیاری را ترجمه کرده که برخی از آنها بارها تجدید چاپ شده است. او در حوزه های مختلف ادبی، هنری و زبان شناسی و نشانه شناسی کتاب های چشمگیری را ترجمه و در اختیار علاقه مندانش که اکثرا هم قشر دانشگاهی هستند، قرار داده است. او کتاب‌ها و مقالات متعددی در حوزه‌های مختلف نشانه شناسی تالیف و ترجمه کرده اما به طور مشخص به نشانه‌شناسی نظری، نشانه‌شناسی انتقادی و نشانه‌شناسی فرهنگی علاقه‌مند است و در زمینه‌های نشانه‌شناسی فرهنگ عمومی، ادبیات، تصویر، رسانه، سینما و تئاتر فعالیت می‌کند. سجودی از سال ۱۳۸۱ به عضویت هیات علمی گروه نمایش دانشگاه هنر تهران درآمد و اکنون دانشیار نشانه‌شناسی و زبان‌شناسی است. از مهم‌ترین تالیفات او می‌توان به نشانه‌شناسی کاربردی، نشانه‌شناسی: نظریه و عمل و نشانه‌شناسی و ادبیات اشاره کرد.
نشانه‌شناسی تئاتر و درام
نشانه شناسی تئاتر و درام نوشته «لام کر» است که فرزان سجودی آن را بعد از ترجمه در سال 83 توسط نشر قطره روانه بازار کتاب کرد. این کتاب در 256 صفحه و 2200 نسخه به قیمت 1600 تومان در اختیار علاقه‌مندانش قرار گرفت. در سال 92 این کتاب به چاپ پنجم رسید. این کتاب باشمارگان چهار هزار نسخه به قیمت 12 هزار تومان منتشر شد.
نويسنده در اين كتاب، سير رويكردهاي نشانه شناختي اجراي تئاتري را از تحليل ساخت‌گرايان «مكتب پراگ» و نشانه تئاتري در دهه 1930 تا نظريه‌هاي جاري در باب رمزگان، متن و گفتمان پي مي‌گيرد. وي پس از به دست دادن الگويي از ارتباط تئاتري و بررسي عرصه‌هاي مختلف (از جمله نشانه شناسي حركات، روابط مكاني، قراردادهاي تئاتري، دريافت مخاطب و نظاير آن) توجه خواننده را به ساختار و منطق درام و تحليل گفتمان دراماتيك جلب مي كند و رويكرد خاصی به نشانه شناسي تئاتر عرضه مي کند. نويسنده معتقد است متون دراماتيك را بايد به روش ويژه‌اي تقطيع كرد. به اين ترتيب نوعي «درام شناسي» به دست مي آيد كه صرفا اقتباس از روايت شناسي يا بوطيقاي ادبي به مفهوم عام آن نيست. وي تصريح مي كند: هدف اين كتاب آن بوده است كه طرحي ـ بسيار مشروط ـ از قلمرو حوزه‌اي ديالكتيكي و هنوز تثبيت نشده ارائه كند ـ نوعي بوطيقاي نشانه شناختي كه با گسترده‌ترين طيف قواعد حاكم بر درك ما از تئاتر و درام سر و كار دارد.
نشانه‌شناسي متن و اجراي تئاتري
این کتاب نوشته آلن آستن و جرج ساونا است که توسط داود زينلو و زیر نظر فرزان سجودی ترجمه شده و شركت انتشارات سوره مهر در 252 صفحه در سال 1386 و 1100 نسخه به قیمت 47500 ريال منتشر کرده است. امروزه علاقه و توجه به علم نشانه‌شناسي افزايش بسيار داشته و رويكرد نشانه‌شناختي به پديده‌هاي هنري و فرهنگي جايگاه محكمي يافته است. نشانه‌شناسي تئاتر به معناي شيوه‌اي از كار تئاتري و رويكردي به تئاتر براي كشف راه‌ها و امكانات جديد در ديدن است. نگارندگان كتاب حاضر اعتقاد دارند كه نشانه‌شناسي تاثيرات آشكاري در مطالعه گفتمان‌هاي تئاتري و نمايشي دارد. آنها در اين كتاب نخست عناصر اصلي و خصوصيات برجسته نمايش‌نامه، يعني فرم، شخصيت، منش‌هاي گفت و گو و دستورهاي صحنه را معرفي و بررسي مي‌كنند. سپس به نشانه‌شناسي عوامل اجرا از جمله بازيگر، رمزهاي مكاني، خوانش بدن و ژست و دستورهاي صحنه مربوطه مي‌پردازند. همچنين خوانش تصوير و رمزگذاري و رمزگشايي را در تصوير صحنه بررسي و در پايان به تركيب رويكردهاي متن و اجرا اشاره مي‌كنند. آنها با خوانش مقايسه‌اي دو اجراي به فيلم تبديل شده «آخرين نوار كراپ» (1965) اثر ساموئل بكت، روش و عمل را در يك‌ديگر مي‌آميزند. این کتاب در سال 88 با شمارگان دوهزار و 500 و قمیت چهارهزار و 500 تومانبه چاپ دوم رسید.
نظريه ادبي (مقدمات)
نظریه ادبی نوشته يوهانس‌ويلم برتنز است که فرزان سجودي آن را ترجمه و توسط نشر آهنگ ديگر در 292 صفحه چاپ و در سال 1383 در 2200 نسخه و به 2900 تومان منتشر کرده است.
كتاب مذکور در هشت فصل تنظيم شده است. فصل اول با عنوان «خوانش معنادار» به شرح زمينه‌هاي شكل‌گيري رويكردهاي آنگلوساكسوني به ادبيات اختصاص دارد. در فصل دوم، «خوانش شكل‌مدار»، رويكردهاي صورت‌گرايان روسي بررسي مي‌شود و مفاهيم بنيادي مطرح شده از سوي صورت‌گرايان روسي و انديشمندان حلقه پراگ شرح داده شده است. فصل سوم مشتمل بر بررسي مواضع ساخت گرايان فرانسوي است. در فصل چهارم با عنوان «خوانش سياسي» طرح رويكردهاي سياسي به ادبيات بررسي و درباره مفاهيمي چون ايدئولوژي و هژموني بحث و همچنين رويكردهاي ماركسيستي و فمينيستي به ادبيات شرح داده مي شود. در فصل پنجم، ديدگاه‌هاي فوكو، لاكان و فمينيست هاي فرانسوي عرضه شده است. در فصل هفتم نظريه‌هاي جديد در حوزه رابطه بين ادبيات و فرهنگ بررسي شده و دو رويكرد عمده يعني تاريخ گرايي جديد و ماترياليسم فرهنگي به تفصيل تشريح مي شود. فصل پاياني به نظريه پسا استعماري اختصاص دارد كه طي آن ديدگاه هاي متاخر نظريه پردازاني چون ادوارد سعيد، بصا بصا، اسپيواك بررسي شده است.
نظريه در تئاتر
نشانه‌شناسي به دلايلي نقطة مهم و قاطعي براي شروع مقدمه‌اي بر نظريه و تئاتر است. در اين ميان، دو دليل قابل توجه وجود دارد؛ نخست آن‌كه مطالعة نشانه‌ها و معنا به اندازة هر جنبش ديگري در نظرية فرهنگي قرن بيستم اهميت داشته است. دوم اين كه نشانه‌شناسي نيز به دليل تاكيد بيش از حد بر زبان و دلالت و كم‌توجهي به فعاليت‌هاي غريزي و جسمي، به اندازة هر جنبش نظري ديگري در ارتباط با تئاتر و در فهم آن دچار مشكل بوده است. كتاب حاضر به بررسي رابطة بين نظريه و تئاتر و طرح سئوالاتي در هر دو حوزه اختصاص دارد. در بيش‌تر نظريه‌هاي مورد بحث در كتاب كه طي صد و پنجاه سال گذشته مطرح شده‌اند، بر نقش زبان در حكم بنياد فعاليت انساني تاكيد شده است. در هر بخش كتاب، ضمن عرضة تصويري كلي از جنبش نظري، به ديدگاه‌هاي نظريه‌پردازان خاص آن حوزه و منتقداني كه آن ديدگاه را در مطالعة تئاتر به كار گرفته‌اند و سرانجام كاربرد نظريه در آثار خاص تئاتري اشاره شده است. كتاب از جنبش نشانه‌شناسي، آغاز و به نظرية پسااستعماري ختم مي‌شود.
او برای نخستین بار با ترجمه رمان فریاد خاموش نوشته کنزابورو اوئه نویسنده ژاپنی در سال 1376 که توسط انتشارات محیط روانه بازار کتاب شد، خود را در مقام مترجم مطرح کرد. پس از آن کتاب های بسیاری را ترجمه کرده که برخی از آنها بارها تجدید چاپ شده است. او در حوزه های مختلف ادبی، هنری و زبان شناسی و نشانه شناسی کتاب های چشمگیری را ترجمه و در اختیار علاقه مندانش که اکثرا هم قشر دانشگاهی هستند، قرار داده است. او کتاب‌ها و مقالات متعددی در حوزه‌های مختلف نشانه شناسی تالیف و ترجمه کرده اما به طور مشخص به نشانه‌شناسی نظری، نشانه‌شناسی انتقادی و نشانه‌شناسی فرهنگی علاقه‌مند است و در زمینه‌های نشانه‌شناسی فرهنگ عمومی، ادبیات، تصویر، رسانه، سینما و تئاتر فعالیت می‌کند. سجودی از سال ۱۳۸۱ به عضویت هیات علمی گروه نمایش دانشگاه هنر تهران درآمد و اکنون دانشیار نشانه‌شناسی و زبان‌شناسی است. از مهم‌ترین تالیفات او می‌توان به نشانه‌شناسی کاربردی، نشانه‌شناسی: نظریه و عمل و نشانه‌شناسی و ادبیات اشاره کرد.
نشانه‌شناسی تئاتر و درام
نشانه شناسی تئاتر و درام نوشته «لام کر» است که فرزان سجودی آن را بعد از ترجمه در سال 83 توسط نشر قطره روانه بازار کتاب کرد. این کتاب در 256 صفحه و 2200 نسخه به قیمت 1600 تومان در اختیار علاقه‌مندانش قرار گرفت. در سال 92 این کتاب به چاپ پنجم رسید. این کتاب باشمارگان چهار هزار نسخه به قیمت 12 هزار تومان منتشر شد.
نويسنده در اين كتاب، سير رويكردهاي نشانه شناختي اجراي تئاتري را از تحليل ساخت‌گرايان «مكتب پراگ» و نشانه تئاتري در دهه 1930 تا نظريه‌هاي جاري در باب رمزگان، متن و گفتمان پي مي‌گيرد. وي پس از به دست دادن الگويي از ارتباط تئاتري و بررسي عرصه‌هاي مختلف (از جمله نشانه شناسي حركات، روابط مكاني، قراردادهاي تئاتري، دريافت مخاطب و نظاير آن) توجه خواننده را به ساختار و منطق درام و تحليل گفتمان دراماتيك جلب مي كند و رويكرد خاصی به نشانه شناسي تئاتر عرضه مي کند. نويسنده معتقد است متون دراماتيك را بايد به روش ويژه‌اي تقطيع كرد. به اين ترتيب نوعي «درام شناسي» به دست مي آيد كه صرفا اقتباس از روايت شناسي يا بوطيقاي ادبي به مفهوم عام آن نيست. وي تصريح مي كند: هدف اين كتاب آن بوده است كه طرحي ـ بسيار مشروط ـ از قلمرو حوزه‌اي ديالكتيكي و هنوز تثبيت نشده ارائه كند ـ نوعي بوطيقاي نشانه شناختي كه با گسترده‌ترين طيف قواعد حاكم بر درك ما از تئاتر و درام سر و كار دارد.
نشانه‌شناسي متن و اجراي تئاتري
این کتاب نوشته آلن آستن و جرج ساونا است که توسط داود زينلو و زیر نظر فرزان سجودی ترجمه شده و شركت انتشارات سوره مهر در 252 صفحه در سال 1386 و 1100 نسخه به قیمت 47500 ريال منتشر کرده است. امروزه علاقه و توجه به علم نشانه‌شناسي افزايش بسيار داشته و رويكرد نشانه‌شناختي به پديده‌هاي هنري و فرهنگي جايگاه محكمي يافته است. نشانه‌شناسي تئاتر به معناي شيوه‌اي از كار تئاتري و رويكردي به تئاتر براي كشف راه‌ها و امكانات جديد در ديدن است. نگارندگان كتاب حاضر اعتقاد دارند كه نشانه‌شناسي تاثيرات آشكاري در مطالعه گفتمان‌هاي تئاتري و نمايشي دارد. آنها در اين كتاب نخست عناصر اصلي و خصوصيات برجسته نمايش‌نامه، يعني فرم، شخصيت، منش‌هاي گفت و گو و دستورهاي صحنه را معرفي و بررسي مي‌كنند. سپس به نشانه‌شناسي عوامل اجرا از جمله بازيگر، رمزهاي مكاني، خوانش بدن و ژست و دستورهاي صحنه مربوطه مي‌پردازند. همچنين خوانش تصوير و رمزگذاري و رمزگشايي را در تصوير صحنه بررسي و در پايان به تركيب رويكردهاي متن و اجرا اشاره مي‌كنند. آنها با خوانش مقايسه‌اي دو اجراي به فيلم تبديل شده «آخرين نوار كراپ» (1965) اثر ساموئل بكت، روش و عمل را در يك‌ديگر مي‌آميزند. این کتاب در سال 88 با شمارگان دوهزار و 500 و قمیت چهارهزار و 500 تومانبه چاپ دوم رسید.
نظريه ادبي (مقدمات)
نظریه ادبی نوشته يوهانس‌ويلم برتنز است که فرزان سجودي آن را ترجمه و توسط نشر آهنگ ديگر در 292 صفحه چاپ و در سال 1383 در 2200 نسخه و به 2900 تومان منتشر کرده است.
كتاب مذکور در هشت فصل تنظيم شده است. فصل اول با عنوان «خوانش معنادار» به شرح زمينه‌هاي شكل‌گيري رويكردهاي آنگلوساكسوني به ادبيات اختصاص دارد. در فصل دوم، «خوانش شكل‌مدار»، رويكردهاي صورت‌گرايان روسي بررسي مي‌شود و مفاهيم بنيادي مطرح شده از سوي صورت‌گرايان روسي و انديشمندان حلقه پراگ شرح داده شده است. فصل سوم مشتمل بر بررسي مواضع ساخت گرايان فرانسوي است. در فصل چهارم با عنوان «خوانش سياسي» طرح رويكردهاي سياسي به ادبيات بررسي و درباره مفاهيمي چون ايدئولوژي و هژموني بحث و همچنين رويكردهاي ماركسيستي و فمينيستي به ادبيات شرح داده مي شود. در فصل پنجم، ديدگاه‌هاي فوكو، لاكان و فمينيست هاي فرانسوي عرضه شده است. در فصل هفتم نظريه‌هاي جديد در حوزه رابطه بين ادبيات و فرهنگ بررسي شده و دو رويكرد عمده يعني تاريخ گرايي جديد و ماترياليسم فرهنگي به تفصيل تشريح مي شود. فصل پاياني به نظريه پسا استعماري اختصاص دارد كه طي آن ديدگاه هاي متاخر نظريه پردازاني چون ادوارد سعيد، بصا بصا، اسپيواك بررسي شده است.
نظريه در تئاتر
نشانه‌شناسي به دلايلي نقطة مهم و قاطعي براي شروع مقدمه‌اي بر نظريه و تئاتر است. در اين ميان، دو دليل قابل توجه وجود دارد؛ نخست آن‌كه مطالعة نشانه‌ها و معنا به اندازة هر جنبش ديگري در نظرية فرهنگي قرن بيستم اهميت داشته است. دوم اين كه نشانه‌شناسي نيز به دليل تاكيد بيش از حد بر زبان و دلالت و كم‌توجهي به فعاليت‌هاي غريزي و جسمي، به اندازة هر جنبش نظري ديگري در ارتباط با تئاتر و در فهم آن دچار مشكل بوده است. كتاب حاضر به بررسي رابطة بين نظريه و تئاتر و طرح سئوالاتي در هر دو حوزه اختصاص دارد. در بيش‌تر نظريه‌هاي مورد بحث در كتاب كه طي صد و پنجاه سال گذشته مطرح شده‌اند، بر نقش زبان در حكم بنياد فعاليت انساني تاكيد شده است. در هر بخش كتاب، ضمن عرضة تصويري كلي از جنبش نظري، به ديدگاه‌هاي نظريه‌پردازان خاص آن حوزه و منتقداني كه آن ديدگاه را در مطالعة تئاتر به كار گرفته‌اند و سرانجام كاربرد نظريه در آثار خاص تئاتري اشاره شده است. كتاب از جنبش نشانه‌شناسي، آغاز و به نظرية پسااستعماري ختم مي‌شود.
نظر شما