خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- شاداب عسگری، نویسنده و پژوهشگر دفاع مقدس: حضرت امام خميني(ره) و مقام معظم رهبری (مدظله‌العالي) همواره بر فرصت و وسعت استفاده از تجارب دفاع مقدس تأكيد فرموده‌اند. اگر مجموعه دفاع مقدس را يك دانشگاه منظور كنيم، مباحث مرتبط با اسراي عراقي در ايران و آزادگان ايراني در عراق، به طور حتم دانشكده‌هاي آن محسوب مي‌شوند. اين دانشكده‌ها، براي خود داستان‌ها و تجارب گرانسنگي دارند كه مي‌توان تا سال‌ها از آنها به عنوان مباحث آموزشي در تمامي سطوح آكادميك استفاده و روی نتايج و دستاوردهاي آن بحث و بررسي كرد. 

بدون شك، تمامي رويدادها و اتفاقاتی را كه در طول سال‌های1980 تا 1988 ميلادی و در ايامی كه ما آن را دوران دفاع مقدس می‌ناميم، در اردوگاه‌های نگهداری اسرای عراقی در ايران اسلامي و توسط كاركنان ارتش جمهوری اسلامی ایران صورت پذيرفته، می‌توان يكي از مصاديق عينی و ملموس قدرت نرم نظام مقدس جمهوری اسلامی ايران محسوب و منظور کرد كه در يكی از اين دانشكده‌ها قابل تدريس است. قدرت نرمی كه روند تبديل يک اسير به آزاده يا قرارگرفتن او در بین احرار را باعث شده كه اثرات و ثمرات آن را می‌توان در رفتار بيشتر مردم و دولتمردان عراقی، در بعد از سقوط صدام به وضوح مشاهده کرد. 

همچنين، دنیای استکبار که قصد داشت انقلاب اسلامی ایران را در مرزهایش محصور کند، با دست خود اسباب نشر معارف توحیدی و ناب اسلام را در قلب خاک دشمن فراهم ساخت و مفاهیم جدیدی را توسط سربازان خمینی کبیر(ره) در قواعد بین‌المللی تعریف کرد. اگر چه اسارت جسم سخت است و طاقت‌فرسا، اما اسارت روح از آن سخت‌تر. 

گرسنگی، ترس، تحقیر، خشم، شکنجه و ... هر کدام کافی است تا اسیر را به انزوا بکشاند و صفات انسانی او را تحت‌الشعاع قرار دهداما، تاريخ گواهي داده و می‌دهد كه آزادگان سرافراز ایران با اتکا به خداوند متعال و اعتقاد به آرمان‌های الهی حضرت روح الله(ره) که در مکتب عاشورایی سیدالشهدا(ع) درس آزادگی آموخته بودند، برخلاف محدودیت‌‌ها و شکنجه‌های غیرانسانی نه تنها به تقویت روحی خود پرداختند بلکه وسیله اعتلای فکری، علمی، سیاسی، اخلاقی و ... را در خود و دیگر اسرا به وجود آوردند تا به اين ترتيب، نيازمندي‌هاي آموزشي دانشكده دوم نيز مهيا شده باشد. 

آزادگان، پیامبرانی شده بودند كه در حصارهای تنگ زندان‌ها، رسالتِ رساندن پیام انقلاب اسلامی؛ انقلابی را که بر اساس آموزه‌ها و رهبری «ولي فقيه» شكل گرفته بود، به خوبی و با اقتدار به انجام می‌رساندند. 

آثار متعدد و متنوع و کتاب‌های ماندگاری که آزادگان پس از بازگشت عزت‌مندانه به میهن و همچنین در طول سالیان بعد تا زمان حال، تدوین و منتشر کرده‌اند، به خوبی گویای این ادای دین و انجام رسالت است. 

در این میان نباید این نکته را از نظر دور داشت که استمرار چاپ و انتشار این آثار در کنار دیگر کتاب‌های حوزه نشر دفاع مقدس و اقبال مخاطبان به آن‌ها، نشان‌دهنده فیاض‌بودن این جویبار زلال است که از چشمه همواره جوشان فرهنگ و ادبیات دفاع مقدس نشات می‌گیرد. 

در این سو، اما ایرانیان به گونه‌ای با اسرای عراقی و غیر عراقی جنگ تحمیلی مواجه شدند که اکثریت آنها راْفت و مدارای کارکنان ارتش جمهوری اسلامی ایران با خود را تحسین می‌کنند. در این جنگ، رزمندگان ایران اسلامی توانستند بیش از 72 هزار نفر از نظامیان عراقی و غیرعراقی از رده سربازی تا درجه سرلشکری را به اسارت درآورند و آنها را که معادل هفت لشگر عراقی با استعداد صددرصدی بودند، در یک دوره زمانی ربع قرن(24 ساله) نگهداری کنند. 

این مهم، در وضعیتی انجام گرفت که سامانه تبلیغی و روانی حکومت بعث عراق، قبل از شروع یورش به ایران و تا سال‌ها بعد از آن، با قوت «ایران‌هراسی» را در دستور کار خود قرار داده بود و اذهان نظامیان و غیرنظامیان عراقی و حتی مردم سایر کشورهای جهان را در ارتباط با «رفتار ایرانیان با اسرای جنگی» به شدت مغشوش و مشوش کرده بود. اما، رفتار خاص و تواْم با مهرورزی رزمندگان ایران اسلامی با اسیران عراقی که از منطقه نبرد و از لحظه اسارت آغاز می‌شد، به گونه‌ای بود که اکثر قریب به اتفاق نظامیان عراقی را از اولین لحظات اسارت، با چالش و تضاد جدی که منبعث از نوع رفتار نیروهای ایرانی با آنها بود، روبه‌رو می‌ساخت. ادامه این وضعیت در اردوگاه‌ها نیز باعث می‌شد تا تمامی ذهنیت آنان فرو بریزد و با فضای کاملاً متفاوت و انسان‌دوستانه‌ای جایگزین شود. 

در طول نزدیک به ربع قرن نگهداری از اسیران عراقی، کمتر از 1400 نفر به واسطه بیماری‌های ناشی از جراحات جنگی و کهولت سن فوت کردند که اجساد تمامی آنها به همراه بقیه اسرا به کشور عراق بازگردانده شد. اهمیت این موضوع زمانی مشخص می‌شود که وضعیت اسیران سایر جنگ‌ها مورد توجه و بررسی قرار گیرد. برای مثال، تعداد نظامیان آلماني که در«استالينگراد» به اسارت درآمدند، افزون بر 95000 نفر می‌شد كه تنها 5000 نفر از آنها به کشورشان بازگشتند. همچنین، از تعداد تقریبی حدود 11 میلیون اسیر آلمانی که به اسارت متفقین درآمده بودند، تعداد یک و نیم میلیون نفر از آنها، فقط از گرسنگی جان سپردند. 

این نوع رفتار ایرانیان با اسیران عراقی، در حالی اتفاق افتاد که حتی در سال‌های بعد از اتمام جنگ تحمیلی نیز جامعه بین‌الملل شاهد و ناظر وقوع فجایع و جنایت کشورهای مختلف در حوزه اسارت و اسیرداری بود. به عبارتی دیگر، تعدادی از کشورهایی که خود را از سردمداران، حافظان و منادیان رعایت این اصول در سطح جامعه بین‌الملل می‌شمارند، بیشترین تخطی از قوانین را در این حوزه داشته و بالاترین درصد تخلف را مرتکب شده‌اند. 

نوع رفتار ایرانیان با اسيران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران اسلامی به گونه‌ای بود که آنان را به سفيران و فرستادگان صالحي از نحوه رفتار ايرانيان تبدیل کرد. اين تعداد پرشمار به همراه خانواده‌ها و خويشان خود، آیينه‌ای تمام‌نما از رفتار نجيبانه ايرانيان هستند که ميزان مروت و انسان دوستي ايرانيان را منعكس کنند و قادرند تا در مقابل امواج ايران‌هراسي، شيعه‌ستيزي و اسلام‌گريزي دنياي سلطه، موج ديگري را روی اذهان و مكتب‌ها بنشانند. 

پردازش مبحث مهم رفتار ایرانیان با اسیران جنگی که «میهمان» لقب گرفته بودند، در قالب تدوین و تالیف آثار ماندگار مکتوب و ترجمه و انتشار آن به دیگر زبان‌ها، می‌تواند به تكثير فرهنگي بديع در منطقه و جهان منتهي شود و سرمايه اجتماعي مناسبي از ايران اسلامي را به جهانیان عرضه کند. اين مهم، زماني اهميت وافر می‌يابد كه به اين نكته توجه كنيم که داشتن یا ساختن وجهه مناسب و تصوير معقول و جذاب، خود از ارزش‌هاي حياتی و از عوامل امنيت‌آفرين است.