به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)ـ نشست «اسطوره‌شناسی نزد رولان بارت» عصر دیروز شنبه 18 مرداد با حضور و سخنرانی بهمن نامور مطلق، نشانه‌شناس و عضو حلقه نشانه‌شناسی تهران و معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی سازمان میراث فرهنگی و با دبیری امیرعلی نجومیان، مترجم، منتقد و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی در تالار امیرخانی خانه هنرمندان ایران در تهران برگزار شد.
نامور مطلق سخنرانی خود را با بحث درباره انواع اسطورهپردازی شروع کرد و در ادامه گفت: فرایند اسطورهپردازی به سه بخش تقسیم می‌شود؛ اسطوره‌نگاری، مطالعات اسطوره‌ای و اسطوره‌شناسی یا دانش اسطوره‌ای. همچنین اسطورهپردازی در دو ساحت «خلق» و «نقد» نیز قابل تفکیک است.
وی افزود: اسطوره‌نگاری در زمره «ساحت خلق» اسطورهپردازی به شمار می‌آید. به عنوان مثال کار فردوسی در شاهنامه اسطوره‌نگاری است، بنابراین در زمره ساحت خلق اسطورهپردازی است.
نامور مطلق در ادامه به انواع مطالعات اسطوره‌ای اشاره کرد و گفت: دانش اسطوره‌ای با مطالعات اسطوره‌ای تفاوت دارد. فلسفه اسطوره، الهیات اسطوره، جامعه‌شناسی اسطوره، روانشناسی اسطوره، مردم‌شناسی اسطوره و ... از انواع مختلف مطالعات اسطوره‌ای هستند. یکی دیگر از انواع مطالعات اسطوره‌ای «نشانه‌شناسی اسطوره» است.
نویسنده کتاب «درآمدی بر اسطوره‌شناسی» در بخش دیگری از سخنان خود درباره تفاوت دانش اسطوره‌ای با مطالعات اسطوره‌شناسی توضیح داد: مطالعات اسطوره‌ای به اسطوره می‌پردازند اما کانون بحث‌شان اسطوره نیست، بلکه از این مطالعات برای شناساندن برخی دانش‌ها استفاده می‌شود.
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی سازمان میراث فرهنگی همچنین اظهار کرد: همه دانش‌ها به اسطوره پرداخته‌اند تا موضوع دانش خود را رمزگشایی کنند. در این راستا اغلب شخصیت‌های برجسته حوزه تفکر و اندیشه در قرون جدید نیز وارد حوزه مطالعات اسطوره‌ای شده‌اند که یکی از آنها رولان بارت، فیلسوف و نشانه‌شناس برجسته فرانسوی است.
نامورمطلق در ادامه به «اسطوره‌شناسی‌ها» اشاره کرد که مهم‌ترین کتاب بارت در حوزه اسطوره‌شناسی است. او درباره وضعیت جامعه فرانسه هنگام نگارش کتاب «اسطوره‌شناسی‌ها» گفت: بارت در حالی کتاب خود را نوشت که دگرگونی‌های بنیادین فرهنگی در اروپا به وجود آمده بود. در آن زمان شکوفایی اقتصادی باعث شکل‌گیری یک جامعه مصرفی شد که نگرانی‌های روشنفکران را به همراه داشت. اسطوره‌شناسی بارت در این موقعیت شکل گرفت و اعتراضی بود علیه جامعه مصرفی آن روزگار.
این عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی همچنین به ساختار کتاب بارت پرداخت و گفت: کتاب بارت با مقاله‌هایی شروع می‌شود که عناوین‌شان درخور توجه است: «دنیایی که در آن کشتی کچ می‌گیرند»، «مغز اینشتین»، «سیتروئن جدید»، «شمایل‌شناسی اَبه پیر»، «اسباب‌بازی‌ها» و «تور دوچرخه‌سواری فرانسه». پس از این مقالات، یک پسگفتار در کتاب با عنوان «اسطوره، امروز» وجود دارد. این بخش حاوی تمام مباحث تئوریک و روش‌شناسی بارت در حوزه اسطوره‌شناسی است. این پسگفتار با ترجمه شیریندخت دقیقیان به صورت یک کتاب مستقل منتشر شده است.
نامور مطلق در ادامه اشاره کرد: بارت در اسطوره شناسی خود از اسطوره‌های دنیای قدیم حرفی برای گفتن ندارد. تعریف جدید او از اسطوره به‌گونه‌ای وارد حوزه مطالعات فرهنگی می‌شود. به‌عبارتی او از اسطوره‌های جدیدی صحبت می‌کند که در جوامع امروزی شکل می‌گیرند.
نویسنده کتاب «درآمدی بر بینامتنیت» همچنین در توضیح بیشتر منظومه فکری بارت در موضوع اسطوره‌شناسی، گفت: از نظر بارت اسطوره نمی‌تواند برخاسته از طبیعت باشد. بنیاد اسطوره تاریخ است و این فقط تاریخ انسانی است که قانونمندی، زندگی و مرگ زبان اسطوره‌ای را تعیین می‌کند.
نامورمطلق در بخش دیگری از سخنرانی خود با اشاره به این نکته که از نظر بارت اسطوره خصلتی گفتمانی دارد، گفت: بارت مهم‌ترین کارکرد اسطوره را تبدیل تاریخ به طبیعت می‌داند. او همچنین اشاره کرده است که اسطوره تاریخمند است اما خود را طبیعی نشان می‌دهد. بر این اساس می‌توان گفت که از نظر بارت معنای اسطوره مانند همه نشانه‌های زبان‌شناسیک ارزشی ویژه دارد و برخاسته از دل تاریخ است.
نجومیان، دبیر این نشست نیز سخنرانی کوتاهی را برای مخاطبان ایراد کرد. او در بخشی از کلام خود گفت: رولان بارت در کتاب مهم حوزه مطالعات اسطوره‌ای خود «اسطوره‌شناسی‌ها» اسطوره‌های امروزی را مطرح می‌کند.
وی افزود: بارت در این کتاب دو مبحث اصلی دارد؛ در بحث نخست، او به معرفی و شرح اسطوره‌ها از دید خود می‌پردازد و در بحث دوم چگونگی تبدیل نشانه‌ها به اسطوره در جهان امروز را تفسیر می‌کند.
نامور مطلق سخنرانی خود را با بحث درباره انواع اسطورهپردازی شروع کرد و در ادامه گفت: فرایند اسطورهپردازی به سه بخش تقسیم می‌شود؛ اسطوره‌نگاری، مطالعات اسطوره‌ای و اسطوره‌شناسی یا دانش اسطوره‌ای. همچنین اسطورهپردازی در دو ساحت «خلق» و «نقد» نیز قابل تفکیک است.
وی افزود: اسطوره‌نگاری در زمره «ساحت خلق» اسطورهپردازی به شمار می‌آید. به عنوان مثال کار فردوسی در شاهنامه اسطوره‌نگاری است، بنابراین در زمره ساحت خلق اسطورهپردازی است.
نامور مطلق در ادامه به انواع مطالعات اسطوره‌ای اشاره کرد و گفت: دانش اسطوره‌ای با مطالعات اسطوره‌ای تفاوت دارد. فلسفه اسطوره، الهیات اسطوره، جامعه‌شناسی اسطوره، روانشناسی اسطوره، مردم‌شناسی اسطوره و ... از انواع مختلف مطالعات اسطوره‌ای هستند. یکی دیگر از انواع مطالعات اسطوره‌ای «نشانه‌شناسی اسطوره» است.
نویسنده کتاب «درآمدی بر اسطوره‌شناسی» در بخش دیگری از سخنان خود درباره تفاوت دانش اسطوره‌ای با مطالعات اسطوره‌شناسی توضیح داد: مطالعات اسطوره‌ای به اسطوره می‌پردازند اما کانون بحث‌شان اسطوره نیست، بلکه از این مطالعات برای شناساندن برخی دانش‌ها استفاده می‌شود.
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی سازمان میراث فرهنگی همچنین اظهار کرد: همه دانش‌ها به اسطوره پرداخته‌اند تا موضوع دانش خود را رمزگشایی کنند. در این راستا اغلب شخصیت‌های برجسته حوزه تفکر و اندیشه در قرون جدید نیز وارد حوزه مطالعات اسطوره‌ای شده‌اند که یکی از آنها رولان بارت، فیلسوف و نشانه‌شناس برجسته فرانسوی است.
نامورمطلق در ادامه به «اسطوره‌شناسی‌ها» اشاره کرد که مهم‌ترین کتاب بارت در حوزه اسطوره‌شناسی است. او درباره وضعیت جامعه فرانسه هنگام نگارش کتاب «اسطوره‌شناسی‌ها» گفت: بارت در حالی کتاب خود را نوشت که دگرگونی‌های بنیادین فرهنگی در اروپا به وجود آمده بود. در آن زمان شکوفایی اقتصادی باعث شکل‌گیری یک جامعه مصرفی شد که نگرانی‌های روشنفکران را به همراه داشت. اسطوره‌شناسی بارت در این موقعیت شکل گرفت و اعتراضی بود علیه جامعه مصرفی آن روزگار.
این عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی همچنین به ساختار کتاب بارت پرداخت و گفت: کتاب بارت با مقاله‌هایی شروع می‌شود که عناوین‌شان درخور توجه است: «دنیایی که در آن کشتی کچ می‌گیرند»، «مغز اینشتین»، «سیتروئن جدید»، «شمایل‌شناسی اَبه پیر»، «اسباب‌بازی‌ها» و «تور دوچرخه‌سواری فرانسه». پس از این مقالات، یک پسگفتار در کتاب با عنوان «اسطوره، امروز» وجود دارد. این بخش حاوی تمام مباحث تئوریک و روش‌شناسی بارت در حوزه اسطوره‌شناسی است. این پسگفتار با ترجمه شیریندخت دقیقیان به صورت یک کتاب مستقل منتشر شده است.
نامور مطلق در ادامه اشاره کرد: بارت در اسطوره شناسی خود از اسطوره‌های دنیای قدیم حرفی برای گفتن ندارد. تعریف جدید او از اسطوره به‌گونه‌ای وارد حوزه مطالعات فرهنگی می‌شود. به‌عبارتی او از اسطوره‌های جدیدی صحبت می‌کند که در جوامع امروزی شکل می‌گیرند.
نویسنده کتاب «درآمدی بر بینامتنیت» همچنین در توضیح بیشتر منظومه فکری بارت در موضوع اسطوره‌شناسی، گفت: از نظر بارت اسطوره نمی‌تواند برخاسته از طبیعت باشد. بنیاد اسطوره تاریخ است و این فقط تاریخ انسانی است که قانونمندی، زندگی و مرگ زبان اسطوره‌ای را تعیین می‌کند.
نامورمطلق در بخش دیگری از سخنرانی خود با اشاره به این نکته که از نظر بارت اسطوره خصلتی گفتمانی دارد، گفت: بارت مهم‌ترین کارکرد اسطوره را تبدیل تاریخ به طبیعت می‌داند. او همچنین اشاره کرده است که اسطوره تاریخمند است اما خود را طبیعی نشان می‌دهد. بر این اساس می‌توان گفت که از نظر بارت معنای اسطوره مانند همه نشانه‌های زبان‌شناسیک ارزشی ویژه دارد و برخاسته از دل تاریخ است.
نجومیان، دبیر این نشست نیز سخنرانی کوتاهی را برای مخاطبان ایراد کرد. او در بخشی از کلام خود گفت: رولان بارت در کتاب مهم حوزه مطالعات اسطوره‌ای خود «اسطوره‌شناسی‌ها» اسطوره‌های امروزی را مطرح می‌کند.
وی افزود: بارت در این کتاب دو مبحث اصلی دارد؛ در بحث نخست، او به معرفی و شرح اسطوره‌ها از دید خود می‌پردازد و در بحث دوم چگونگی تبدیل نشانه‌ها به اسطوره در جهان امروز را تفسیر می‌کند.
نظر شما