خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- تب کنکور، در سال‌های اخیر موجب رونق انتشار کتاب‌های کمک آموزشی شده است؛ آثاری که جامعه دانشگاهی، داوطلبان ورود به دانشگاه و خانواده‌های آنها را برای معرفی، انتخاب و استفاده بهترین منبع درگیر کرده است، بنابراین در گام نخست، شناسایی اهداف این دسته از ناشران و اطلاع از دیدگاه کارشناسان حوزه کتاب و نشر درباره این ناشران ضروری است.
اغلب این منابع از سوی متخصصان تولید نمی‌شوند
اسفندیار معتمدی، رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی- آموزشی معلمان فیزیک ایران معتقد است، برخی بر این عقیده‌اند که به دلیل محدود بودن حجم مطالب درسی، به منابع کمک آموزشی نیاز است، هرچند این آثار می‌توانند برای دانش‌آموزان مفید باشند اما اغلب این منابع از سوی متخصصان تولید نمی‌شوند. برخی ناشران کمک آموزشی نیز سرمایه‌گذاری کرده و منافع مالی را هدف قرار داده‌اند.
به گفته وی، کسب سود موجب شده برای یک کتاب درسی چند منبع کمک آموزشی تولید شود. آمار بالای این منابع، زمینه‌ساز سردرگمی دانش‌آموزان و دانشجویان شده است؛آثاری که اگر از برنامه مطالعاتی دانش‌آموزان و دانشجویان حذف شوند، اثر منفی بر موفقیت تحصیلی آنها نمی‌گذارند.
دکتر حسین هاجری، معاونت پژوهشی سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی (سمت) نیز معتقد است: «ناشران منابع کمک درسی و کمک آموزشی به هر دو جنبه سودآوری و ارائه منابع درسی مفید توجه دارند.»
منابع کمک آموزشی مانع اندیشیدن می‌شوند
وی هدف انتشار کتاب‌های کمک آموزشی را آموزش، یادگیری و رفع کاستی‌های کتاب‌های درسی عنوان کرد و توجه به سود مالی را نیز جریانی طبیعی دانست.
هاجری و معتمدی بر سر هدف تولید منابع کمک آموزشی، یعنی آسان‌سازی مطالب درسی، هم‌عقیده‌اند اما معتمدی، مولف بیش از 50 عنوان کتاب علمی، بین منابع درسی و کمک درسی تفاوت قائل شده است و باور دارد: «منابع درسی برانگیزاننده است، در حالی‌که منابع کمک آموزشی مانع اندیشیدن دانش‌آموز می‌شوند، البته وجود این منابع را رد نمی‌کنیم، بلکه بر انتشار منابعی که سطح دانش را افزایش دهد، تاکید می‌کنیم.»
معتمدی، رشد ناشران کمک آموزشی را رشدی حبابی توصیف می‌کند و عقیده دارد که تولیدات این ناشران علمی نیست و موجب سردرگمی و دلهره دانش‌آموزان شده است.
از بین رفتن لذت حل مساله
این نویسنده مطرح کشور همچنین در یک آسیب‌شناسی کوتاه از موضوع کنکور می‌گوید: «کنکور موجب شده تا دانش‌آموزان و دانشجویان تحصیلات تکمیلی به تست‌زنی توجه بیشتری نشان دهند، دانش‌آموزانی که هرچند ممکن است در آزمون ورودی دانشگاه‌ها قبول شوند اما درک درستی از محتوای کتاب‌های درسی به دست نیاورده‌اند و در حقیقت لذت حل مساله را نچشیده‌اند.»
وی درباره رقابت کاذب دانش‌آموزان در استفاده از منابع کمک آموزشی نیز توضیح داد: «استفاده از منابع آموزشی پرزرق و برق، نوعی رقابت در بین دانش‌آموزان برای تهیه این آثار ایجاد کرده است؛ آثاری که اغلب خالی از محتوای علمی هستند و اثر آموزشی به قول یک نفر تولید این آثار کاغذ سیاه کردن است. بزرگترین خدمت به محیط زیست، تولید نکردن این نوع آثار است.»
نظارت بر این منابع بر عهده چه ارگانی است؟
به اعتقاد معتمدی، با وجود انتقاد‌هایی که از سوی فعالان فرهنگی به تولید برخی آثار ضعیف حوزه کمک آموزشی مطرح می‌شود، این سوال در ذهن ایجاد می‌شود که چه ارگان یا نهادی با هدف پیشگیری از تولید آثار بی‌کیفیت، باید بر این مساله نظارت کند.
هاجری، نیز نقش نهادهایی همچون وزارت علوم را در بحث نظارت جدی می‌داند و معتقد است که تا به امروز، سازوکار قانونی برای این نظارت تعریف نشده است.
متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار (ایبنا) با اسفندیار معتمدی را اینجـــــــا بخوانید.
متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار (ایبنا) با حسین هاجری را اینجـــــــــا بخوانید.
چهارشنبه ۸ مرداد ۱۳۹۳ - ۰۹:۰۰
نظر شما