آقای سلطان‌شاهی لطفا در ابتدا درباره مرکز مطالعات فلسطین و فعالیت‌های آن توضیح بدهید.

در سال 1369 کمیته‌ «حمایت از انقلاب اسلامی مردم فلسطین» مصوب قانون 8 ماده‌ای در مجلس شورای اسلامی به وجود آمد. این کمیته وظایفی بر عهده دارد که وزارتخانه‌های مختلفی از جمله وزارت امور خارجه، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت مامور اجرای آن هستند. این کمیته وظایفی چون بورس دانشجویان، حمایت از خانواده‌های شهید فلسطینی و غیره را دارند و در نهاد ریاست‌جمهوری هم ستادی برای هماهنگی بیشتر اجرا شدن این قوانین تشکیل شده است.

این کمیته اگر چه از سال 1369 فعالیت‌های متعددی داشته اما در سال 1377 مشخصا اقدام به تاسیس «مرکز مطالعات فلسطین» کرد. این مرکز به عنوان یک مرکز علمی و پژوهشی، وظیفه حمایت از عرصه تحقیق و پژوهش را در ایران بر عهده دارد؛ از آ‌ن‌ها حمایت و کارها و فعالیت‌هایی را که برای حوزه پژوهش نیاز است با ایجاد زیرساخت‌های لازم انجام می‌دهد. برای مثال تاسیس کتابخانه تخصصی مطالعات فلسطین یکی از مهم‌ترین کارهای این مرکز بوده است. از آن جایی که مرکز مطالعات فلسطین قرار نیست کار مطالعاتی و پژوهشی را منحصرا خود به عهده بگیرد، حمایت جدی از اشخاص حقیقی و حقوقی را همواره در برنامه خود داشته و دارد. به عنوان مثال حمایت در انتشار کتابی با عنوان «کتابشناسی فلسطین».

طبیعی است که شاید هیچ موسسه و نهادی در حال حاضر  چنین حمایت‌هایی را در اهداف و اولویت‌های خود نداشته باشد، اما مرکز مطالعات فلسطین، این حمایت‌ها را جزو وظایف خویش می‌داند تا کار محققان و پژوهشگران را برای اطلاع از گستره تحقیق درباره این موضوع تسهیل ‌کند. چنان که انتشار برخی منابع مرجع مانند «اطلس فلسطین» و «گاهشمار فلسطین» در دستور کار این مرکز قرار دارد و یا انتشار نقشه فلسطین که پیش از این به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی منتشر شد. به طوری که نظیر آن را حتی در کشورهای عربی هم نمی‌توان دید و به زبان‌های مختلفی چون اردو، اسپانیایی و ... ترجمه شد.

همچنین در حوزه حمایت از تحقیق و پژوهش ممکن است برخی از ناشران نیاز به کمک‌های مالی داشته باشند که این مرکز با پیش‌خرید برخی آثار حمایت‌های مادی لازم را انجام می‌دهد. از جمله کتاب‌هایی که از این طریق مورد حمایت قرار گرفتند، آثاری با عناوین «دانشنامه فلسطین»، «دایره المعارف یهودی- صهیونیسم»، «ماجرای فلسطین و اسراییل» و «دروزی‌ها در اسراییل» بودند. البته کتاب‌هایی هم مانند «اخراج فلسطینی‌ها» و «پ‍ژوه‍ه‌ ص‍ه‍ی‍ون‍ی‍ت‌» بوده‌اند که ما با آرم خود این مرکز منتشر کردیم.

اگر بخواهیم به کتابخانه تخصصی مرکز مطالعات فلسطین بپردازیم، آیا این کتاب‌ها به طور مرتب به روز می‌شوند؟

بله اما با اشک دیده و خون دل. چراکه هیچ اراده سیستمی برای این کار وجود ندارد و فقط انگیزه‌های فردی در این امر دخیل است. اما با این حال اغلب کتاب‌هایی که در این کتابخانه وجود دارند به سه زبان عربی، فارسی و انگلیسی هستند که بیشتر آنها از نمایشگاه‌های داخلی تهیه شده‌اند و بقیه به صورت جسته و گریخته از خارج از کشور. در حالی‌که حداقل لازم است ما در نمایشگاه‌های خارجی شرکت کنیم تا هم کتاب‌هایمان را ارائه کنیم و هم کتاب‌های به روزی را که هر ساله منتشر می‌شوند خریداری کنیم و با جریان‌های فکری و علمی آنها نیز آشنا شویم. متاسفانه در طول این 15 سال ما فقط در سه نمایشگاه بین‌المللی شرکت داشته‌ایم. 

این در حالی است که در حال حاضر، کتاب‌های زیادی به زبان فارسی درباره فلسطین و صهیونیسم در خارج از ایران منتشر می‌شود که مخاطبان خاص خود را دارند اما هیچ دستگاهی در داخل ایران که این کتاب‌ها را رصد، لیست یا اطلاع‌رسانی و خریداری کنند وجود ندارد. مثلا در رژیم صهیونیستی 250 هزار یهودی ایرانی‌الاصل زندگی می‌کنند. اینها همه نشریه و مراکز علمی دارند و کتاب‌های زیادی منتشر می‌کنند مثلا یکی از این کتاب‌ها خاطرات سفیر سابق اسراییل در ایران است که به زبان‌های عربی و فارسی در دو جلد در اسراییل به چاپ رسیده است که می‌تواند برای محققان ایرانی ارزش تحقیقی زیادی داشته باشد، اما متاسفانه به دلیل همان مشکلاتی که ذکر آنها رفت، امکان خرید این کتاب وجود ندارد.

موضوعات کتاب‌هایی که در این کتابخانه وجود دارند چیست و مشتمل بر چند عنوان کتاب است؟

بیشتر کتاب‌هایی که در این کتابخانه نگهداری می‌شوند حول موضوعات فلسطین، صهیونیسم، اسراییل، یهود، لبنان، قدس و فراماسونری است که جمعا به بیش از 8 هزار عنوان کتاب می‌رسد.

آیا سعی شده است کتاب‌هایی که تهیه می‌شوند از زوایای مختلف مساله فلسطین را مورد کاوش قرار دهند یا خیر؟

اغلب کتاب‌ها از دیدگاه مخالف یا موافق تهیه شده است و به هیچ وجه ما نگاه گزینشی به محتوای کتاب‌ها نداشته‌ایم چون فکر می‌کنیم محقق است که باید قضاوت را در این زمینه بر عهده داشته باشد و به طور کلی سعی بر آن بوده است تا کتاب‌های قوی را از هر دو طیف از لحاظ محتوایی داشته باشیم.

به نظر شما چه دلایلی وجود دارد که نويسندگان ايراني در حوزه فلسطین آثار زيادي را ننوشته‌اند؟

این امر دلایل متعددی دارد که نخستین دلیل آن به مشکلاتی که در حوزه چاپ و نشر وجود دارد. برمی‌گردد. بسیاری از ناشران نقدینگی خود را در این حوزه صرف نمی‌کنند چون توزیع مناسب نیست و موضوع نقصان در سیستم توزیع کتاب، مساله‌ای است که سال‌ها به دغدغه بسیاری از ناشران به عنوان یک مشکل اساسی تبدبل شده است. دلیل بعدی آن که شاید مهم‌ترین نیز باشد به نبود تولید فکر در این زمینه باز می‌گردد. به این معنا که محققان و نویسندگان ما به نسبت اعراب، چون با صحنه تحولات فلسطین از جمله در حوزه‌هایی چون کتاب، سینما یا ادبیات ارتباط نزدیکی ندارند، نمی‌توانند به تولید فکر در حوزه فلسطین دست بزنند. به عنوان مثال، صدا و سیما کاملا فصلی و موسمی در این باره عمل می‌کند و فقط در برهه‌هایی که اتفاق خاصی در آن منطقه می‌افتد، حجم برنامه‌های تبلیغی و احساسی خود را بالا می‌برد. 

بنابراین وقتی برنامه‌های تحلیلی که به طور ریشه‌ای به بیان این قضایا بپردازند وجود نداشته باشد، طبیعی است که تولید فکری هم صورت نمی‌گیرد. این در حالی است که موضوع فلسطین در طول سال جریان‌ساز و خبرساز است. از سال 1358 که روز قدس به عنوان روز جهانی اعلام شد، چند سریال در مورد قدس داشته‌ایم؟! برنامه‌های تلویزیون در مورد فلسطین مثل سریال‌های مناسبتی در ایام ماه مبارک رمضان نیست که به صورت مستقیم یا غیر مستقیم یا تصادفی به موضوع فلسطین بپردازد. از سوی دیگر سریال‌ها و فیلم‌های اندکی هم که ساخته شده‌اند از اشکالات محتوایی خالی نبودند.

شما چه راهکارهایی را برای اینکه کتاب‌های تالیفی در حوزه فلسطین از سوی نویسندگان ایرانی بیشتر شود ارائه می‌دهید؟

برای این کار در گام نخست باید در بعد آموزشی انقلابی را ایجاد کنیم. بسیاری از مشکلات فکری و پژوهشی ما که بعدا تبدیل به خوراک‌های جنگ روانی می‌شود، ریشه در کتاب‌های درسی ما دارند. به عنوان مثال، شایعه فروش اراضی فلسطین به اسراییل که در کتاب‌های درسی منعکس شده است، به هیچ وجه صحت ندارد. متاسفانه دانش‌آموزان ما در طی 12 سال، درباره مهم‌ترین مشکل ما در سیاست خارجی و مهم‌ترین بحث جهانی هیچ‌گونه خوراک علمی ندارند. چند سال پیش «نامه‌ای به یک فلسطینی» تنها موضوعی بود که در کتاب‌های درسی بود اما همان نیز جای خود را به داستان دیگری داد.

سطح دوم دانشگاه‌هاست که متاسفانه هیچ رشته علمی و واحد درسی مثلا فلسطین‌شناسی یا صهیونیسم در این حوزه تدریس نمی‌شود و حتی در سایر دروس هم به آن‌ها توجه نمی‌شود. ما سیر و روش آکادمیک تحقیقاتی درباره فلسطین نداریم.

از این مشکلات اساسی که بگذریم، ما دست و پا گیر مشکلات عمومی هم در این زمینه هستیم. به طوری‌که در ارتباط با دنیای خارج از خودمان، دیدگاه‌های مختلفی در این حوزه نداریم. اگر چه باید نگاه خودمان (نگاه مختص جمهوری اسلامی ایران) را داشته باشیم اما ضروری و لازم است که با دیگر دیدگاه‌ها، حتی نگاه‌های اسراییلی‌ها نیز آشنا شویم.

به نظر شما، روي چه مسایلی از فلسطین لازم است کار بیشتری انجام شود و به تحقیق بیشتری نیاز دارند؟

فلسطین با مساله مهمی به نام صهیونیسم مواجه است. جنبش ملی یهود باعث شد که فلسطین اشغال شود. از این رو پیش از معضل فلسطین باید به ریشه‌های این موضوع بپردازیم. شناخت صهیونیسم موضوعی بسیار مهم است. یهود در طول تاریخ در ارتباط با همزیستی‌اش با غیر یهودی‌ها درگیر مسایل مختلفی بوده و این به نظر کارشناسان، مهم‌ترین مشکل و مساله یهود است. بنابراین ما اگر بخواهیم معضل فلسطین را به خوبی بشناسیم باید صهیونیسم و یهود را خوب بشناسیم و از آن درک درست و روشنی به دست آوریم.

اگر در پایان می‌خواهید به نکته‌‌ای اشاره کنید بفرمایید.

در پایان مایلم به اقدام خوبی که امسال وزارت ارشاد در حوزه کتاب انجام داد اشاره کنم. دستور حمایت آقای علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از انتشار کتاب «تا فراموش نکنیم» که جمعیت حامیان قدس شریف ناشر آن بود، بسیار ستودنی است. این کتاب از سوی «ولید الخالدی» و یک گروه برجسته علمی تالیف شده که محتوای آن دربرگیرنده معرفی 418 آبادی فلسطینی است که در سال 1948 از سوی صهیونیست‌ها تخریب شد و ساکنان این آبادی‌ها  اخراج یا کشته شدند و در جایی از همین آبادی‌ها، شهرک‌های یهودی‌نشین احداث شد. این کتاب كه گوشه‌ای از جنایت صهیونیست‌ها را که خود آن‌ها نیز به آن اذعان دارند بيان مي‌كند،سال 1384 به عنوان کتاب سال بین‌الملل جمهوری اسلامی ایران معرفی شد.

برای آشنایی و اطلاع از منابع فارسی کتابخانه تخصصی مرکز مطالعات فلسطین اینجـــا را بخوانید.

لطفا برای دیدن گزارش تصویری کتابخانه تخصصی مرکز مطالعات فلسطین اینجـــا را کلیک کنید.