خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، مالک خواجه وند: علی خدایی متولد 1350 استاد آواز و خواننده ایرانی است که از مشهورترین آثار وی آلبوم «مژدۀ باران» است که با آهنگ‌سازی مجید درخشانی و اجرای گروه خورشید از سوی انتشارات سروش منتشر شد. همچنین از این هنرمند دو آلبوم دیگر با نام‌های «صبح سحر» با نظارت زنده‌یاد محمدرضا لطفی و آهنگ‌سازیِ حمیدرضا مرتضوی و
«تبریز در مه» که آوازهایِ آذریِ سریالی به همین نام است نیز منتشر شده‌اند. 

علی خدایی در زمینه موسیقی از محضر استادانی چون محمدرضا لطفی، محمدرضا شجریان، حسین علیزاده و ژاسمن مارترول از فرانسه بهرمند بوده است. «حکایت آواز» و «صداسازی» دو کتاب به تالیف وی است که به تازگی منتشر شده‌اند. 

وی در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران، درباره کتاب «حکایت آواز» گفت: این کتاب در هفت فصل تدوین شده است که پنج فصل آن به شرح و معرفی به نسبت مختصر اما جامعِ آواز در موسیقی ایرانی می‌پردازد. فصل ششم به تعریف و تشریح اصطلاحات موسیقی و آواز اختصاص دارد و در فصل هفتم نظرات و گفته‌های استاد محمدرضا شجریان درباره مسائلِ مختلفِ آواز جمع‌آوری و ارائه می شوند.

«جهان» خود یک آواز است
این مولف حوزه موسیقی در ادامه افزود: فصل اول به بیان یک سری کلیات در مورد هنر اختصاص یافته که در آن به شکلی هرچند گذرا به نکات جالب توجهی اشاره شده است. به عنوان نمونه ضمن اشاره به رازآلودی تاثیرگذاریِ آواز آمده است: "آفرینش با یک نوای آرام آغاز شده است، کل آن صداست و این صدا اشکال مختلف دارد. یک آواز و یک صدای کلی است که در جایی تبدیل به رنگ می شود و در جایی دیگر به وزن و شکل های مختلف. اینها در واقع یک آوازند؛ یعنی بزرگترین و عالی‌ترین صدا و سمفونی جهان، خود جهان است. کلمه universe که در زبان انگلسی برای توصیف بی نهایت و فضای لایتناهی به کار می رود از دو جزء «uni» به معنی یک و «verse» به معنی آواز ساخته شده است که تفسیر می شود جهان یک آواز است. به تازگی دانشمندان علم نجوم پس از تحقیقات وسیع به این نتیجه رسیده‌اند که آفرینش نه با یک انفجار عظیم به نام «بیگ‌ بنگ» بلکه با یک نوای آرام آغاز شده است."

خدایی در توصیف محتوای فصل دوم کتاب نیز افزود:‌در فصل دوم، آواز در هفت دستگاه موسیقی ایرانی شرح و توصیف می‌شود و به تفاوت آواز و دستگاه اشاره می شود. "آوازها زیر مجموعه‌ دستگاه‌ها هستند یعنی آوازها از نظر پرده هایی که نواخته می شوند مانند آن دستگاهی هستند که جزو آن هستند. دستگاه مفصل‌تر از آواز است و آوازها از دستگاه مشتق شده‌اند." 

همچنین در ادامه به دسته‌بندی آواز در دو نوع آواز اصلی و آواز فرعی پرداخته و این مطلب تشریح می شود که " آواز اصلی در گام دستگاه است، اما آواز فرعی از دیگر دستگاه ها آغاز می شود و در انتها باید به دستگاه اصلی یا پایه فرود آید."

13 نوع تحریر و به اصطلاح عوام چهچهه
به گفته این نویسنده در فصل سوم مفاهیمی چون «ردیف»، «گوشه» و «تحریر» تعریف و توصیف می‌شوند. ردیف از نگاه خدایی اینگونه تعریف می‌ شود: "ردیف عبارت از اسلوب ترتیب و هنجار ترکیب گوشه‌ها و نحوۀ تقدم و تاخر و روایت آنهاست."تحریر نیز اینگونه تشریح می‌شود: تحریر عبارت است از تکرار پی ‌در پی نت اصلی با نت فوقانی خودش به شکل آهنگین که از عبور هوا و ارتعاش تارهای صوتی بدون کلام به وجود می‌آید که عوام به آن چهچهه می گویند.

"خدایی از 13 نوع تحریر نام می‌برد و در ادامه این انواع را در دسته‌های بزرگتر تحریرهای مستقل از کلام وتحریرهای مرتبط با کلام می‌نشاند. 

به گفته خدایی فصل چهارم با تشریحِ دو مفهوم «مکتب» و «سبک» آغاز و در ادامه به ارائه تعریفی از انواع آواز خوانی‌ها از قبیل: «مناسبت‌خوانی»، «مرکب خوانی»، «مرصع‌خوانی»، «بداهه‌خوانی» و «بیاتی‌خوانی» پرداخته می شود. 

فصل پنجم نیز مباحث مربوط به شعر و ترانه و تصنیف را شامل و در فصل ششم بیش از پنجاه واژه و اصطلاح تخصصیِ موسیقی و آواز به روشنی تعریف و توصیف می‌شوند. فصل هفتم هم به گفته این نویسنده مجموعه‌ای است از نظرات و تجربیاتِ پراکندۀ محمدرضا شجریان در طول سالیان فعالیتش که یک‌جا مطالعه کردنشان موثر و راهگشا خواهد بود. 

این مولف درخصوص جمع بندی کتابش می افزاید:‌ این کتاب دانشی جامع و ملموس را از مقولۀ آواز در موسیقی ایرانی برای خواننده فراهم می‌کند و به همین دلیل شاید اولین کتابی است که با این ویژگی‌ها در موضوع آواز ایرانی نوشته می‌شود. 

«حکایت آواز» در 116 صفحه و 500 نسخه با بهای 12000 تومان توسط نشر چنگ به بازار عرضه شده است.

صداسازی: تکنیک‌ها ، تمرین‌ها و بیماری‌های صوتی
کتاب دیگر  این مولف «صداسازی» است که همزمان با «حکایت آواز» از همین نویسنده منتشر شده است. این کتاب در دو فصلِ «شناخت صوت» و «صدا و روابطش با اندام‌ها» تدوین شده است که تکنیک‌ها و مراحل پرورش صدا را برای یک خواننده بیان و تشریح می‌کند.

نویسنده در فصل «شناخت صوت» به مباحثِ فیزیک صوت، تولید صوت، عوامل موثر بر تولید صوت و وسعت صدای انسان می پردازد و سرانجام به شکلی مختصر طبقه‌بندیِ تاریخیِ صوتِ انسان را براساس قواعد موجود در موسیقی مغرب زمین ارائه می‌کند. فصل «صدا و روابطش با اندام‌ها» به عملکرد و تاثیر اعضا و عضلات مختلف بدن انسان در نسبت با صدای او بررسی می‌شوند. همچنین مباحثی درباره پیشگیری از اختلالات و بیماری‌های صوتی نیز در این فصل مطرح شده‌اند.

کتاب «صداسازی» نیز در 60 صفحه با 500 نسخه و بهای 8000 تومان از سوی انتشارات چنگ منتشر شده است.