خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به نقل از مجله پیوست ـ ترل وارد باینوم (Terrell Ward Bynum) یکی از پیشگامان فلسفه سایبری و اخلاق دیجیتالی است. او بنیانگذار و نزدیک به یک دهه مدیر دپارتمان «فلسفه و کامپیوتر» انجمن فلسفه ایالات متحده است. وی همچنین برجسته‌ترین شارح نظریه‌های گوتلوپ فرِگه ــ ریاضیدان و فیلسوف ــ و مترجم چند اثر کلیدی این متفکر به زبان انگلیسی است.
باینوم در دو دهه اخیر بر تاثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر فلسفه و به‌ویژه اخلاق سایبری متمرکز شده است. در 30 سال اخیر، با انتشارات مقالات کم‌شمار اما اثرگذار و برگزاری کنفرانس‌ها و کارگاه‌های جریان‌ساز در مورد الگوهای فلسفه سایبری و اخلاق در جامعه اطلاعاتی، بی‌شک چهره‌ای کلیدی در مطالعات جامعه اطلاعاتی بوده است.
در سه دهه اخیر از وی حدود 20 مقاله منتشر شده که از نظر تعداد اندک است اما اثرگذاری مقالات و میزان ارجاع به آن‌ها بسیار زیاد است. سال 1993 مقاله «اخلاق کامپیوتری در دوره تحصیلات علوم کامپیوتری» را در فصلنامه «آموزش اخلاق کامپیوتری» منتشر کرد. سال 1998 دو مقاله «چگونه کامپیوترها فلسفه را تغییر می‌دهند» و «اخلاق در عصر اطلاعات» را انتشار داد. مقاله دوم نخست در کنفرانس «زندگی و کار در عصر اطلاعات» در دانشگاه دمونتفورت لندن ارائه شد. هر دو مقاله جایزه گرفتند.
باینوم در مقاله «اخلاق در عصر اطلاعات» می‌نویسد: «امروزه به واسطه اینترنت، وجود مرزها و حایل‌های سنتی بین کشورها و محدودیت‌های دسترسی به اطلاعات بی‌معنی شده است. هر فرد، شرکت و سازمان می‌تواند در تجارت جهانی وارد شود و از منافع ناشی از آموزش الکترونیکی، دورکاری، مراقبت‌های بهداشتی از راه دور و موارد دیگر بهره‌مند گردد. همچنین می‌توانند در مباحثات مربوط به موضوع‌های اجتماعی و سیاسی مشارکت فعالانه داشته باشد و حتی در مورد ارزش‌ها و چشم‌اندازهای فردی و اجتماعی اظهار نظر کند. این نوعی گفت‌وگوی جهانی است: آرمان همیشگی بشر. اما آیا این ارتباط جهانی باعث شناخت افزون‌تر فرهنگ‌ها از هم می‌شود؟ آیا در مسیر ارزش‌های مشترک جهانی قرار داریم؟ آیا می‌تواند منجر به وضع قوانین حقوقی متفاوتی در سطح ملی و بین‌المللی شود؟ این چند پرسش صرفا نمونه‌هایی از دغدغه‌های اخلاقی ناشی از فناوری جدید است.»
سال 1999 باینوم مقاله «شالوده اخلاق کامپیوتری» را در کنفرانس AICEC که در ملبورن استرالیا برگزار شد، ارابه کرد. این مقاله چند ماه بعد در فصلنامه «جامعه و کامپیوتر» منتشر شد و جایزه مقاله برگزیده سال را به خود اختصاص داد. باینوم در این مقاله می‌نویسد: «... به همراه کاهش پرشتاب هزینه‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات، انقلاب اطلاعات می‌تواند کشورهای جهان را با سرعتی بیش از آنچه امروزه مردم باور دارند، تحت تاثیر قرار دهد. از این‌رو ضروری است شهروندان، سیاستگذاران ملی، تاجران بین‌المللی، معلمان، متفکران اجتماعی، متخصصان کامپیوتر و حتی تک تک افراد جامعه خواهان آگاهی بیشتر درباره پیامدهای اجتماعی و اخلاقی ناشی از فناوری اطلاعات و ارتباطات داشته باشند. برای مطالعه و تحلیل پیامدهای اخلاقی فناوری اطلاعات و ارتباطات، حوزه آکادمیک جدیدی ظهور کرده است که اغلب اخلاق کامپیوتری نامیده می‌شود.»
وی سال 2000، مقاله «اخلاق و انقلاب اطلاعات» را منتشر کرد که چند ماه بعد در کتاب «مطالعاتی در اخلاق سایبری» به ویراستاری هرمان توانی بازنشر شد. او در این مقاله از اصطلاح «اخلاق اطلاعاتی جهانی» استفاده می‌کند و می‌نویسد: «امروزه اخلاق کامپیوتری در سطحی گسترده و جهانی همه‌گیر می‌شود. به همین دلیل ترجیح می‌دهم پس از این به جای اخلاق کامپیوتری از اخلاق اطلاعاتی جهانی استفاده کنم...»
باینوم سال 2001 مقاله «کامپیوتر و اخلاق اطلاعاتی» را نوشت که به عنوان یک فصل از دایرةالمعارف فلسفه دانشگاه استنفورد منتشر شد. سال 2004 مقاله «چالش‌های اخلاقی شهروندان عصر اتوماتیک» را در فصلنامه «اطلاعات، ارتباطات و اخلاق در جامعه» منتشر کرد. سال 2005 مقاله‌ای با عنوان «نظرگاه نوربرت وینر در زندگی اخلاقی ما» نوشت که در کتابی با همین عنوان به ویراستاری رالف کاوالیر منتشر شد.
سال 2008 او مقاله‌ای با عنوان «نوربرت وینر و ظهور اخلاق اطلاعاتی» نوشت که در کتاب فناوری اطلاعات و فلسفه اخلاق (انتشارات دانشگاه کمبریج) منتشر شد. وی در این مقاله می‌نویسد: «اخلاق کامپیوتری به عنوان جزوه‌ای مطالعاتی عملا در فعالیت‌های نوربرت ویرن، استاد دانشگاه MIT در سال‌های جنگ جهانی دوم ریشه دارد. هرچند هیچ گاه اصطلاح اخلاق کامپیوتری را استفاده نکرد.»
در همین سال (2008) باینوم فصلی از کتاب «درسنامه اخلاق کامپیوتر» را با عنوان «تاریخ اخلاق کامپیوتری و اخلاق اطلاعاتی» می‌نویسد که توسط انتشارات وایلی منتشر می‌شود. وی در این فصل با زبانی ساده و دقیق، ریشه‌های ظهور حوزه اخلاق کامپیوتری و بسترهای تحول آن به اخلاق اطلاعاتی را مرور می‌کند. او دهه 50 میلادی و نظریه نوربرت وینر، دهه 60 میلادی و نظریه دون پارکر، دهه 70 میلادی و نظریه‌های جوزف ویزنباوم و والتر منر، دهه 80 میلادی و نظریه‌های جیمز مور، دبورا جانسون و ترل باینوم، دهه 90 میلادی و نظریه سیمون راجرسون را به‌خوبی شرح می‌دهد.
او در سال 2010 به سفارش دانشگاه کمبریج، فصلی از «درسنامه اخلاق اطلاعاتی» این دانشکده را با عنوان «ریشه‌های تاریخی اخلاق اطلاعاتی» نوشت. در سال 2013 نیز مقاله‌ای با عنوان «فلسفه در عصر اطلاعات» نوشت که در کتاب «تقدم اطلاعات: لوچیانو فلوریدی و فلسفه اطلاعات» منتشر شد.
مروری بر «ققنوس دیجیتالی»
کتاب «ققنوس دیجیتالی؛ چگونه کامپیوترها فلسفه را تغییر می‌دهند» به سرویراستاری ترل باینوم با همکاری جیمز مور، که چاپ نخست آن در سال 1998 و ویرایش دوم آن در سال 2009، در 404 صفحه با همکاری مشترک دو انتشارات «وایلی» و «بلک ول» منتشر شده، حاوی 25 مقاله برجسته از نویسندگان مختلف درباره تاثیر عمیق و گسترده فناوری اطلاعات و ارتباطات بر فلسفه و زیست‌فلاسفه است.
کتاب با مقدمهای از ترل باینوم با عنوان «کامپیوترها چگونه فلسفه را تغییر می‌دهند» شروع می‌شود. پس از این مقدمه، 25 مقاله انتخاب شده توسط باینوم و مور، در دو بخش اصلی تنظیم شده است.
بخش نخست کتاب «تاثیر کامپیوتر در مسائل فلسفی» نام دارد که حجم بیشتر را به خود اختصاص داده و شامل 17 مقاله است. «معرفت‌شناسی دادرسی» جان پولاک و «معرفت‌شناسی و کامپیوتر» هنری کیبورگ در حوزه معرفت‌شناسی و «انفورماتیک و فلسفه علم» پل تاگارد و «محاسبات فلسفی آزمایش‌های علمی» لیندلی داردن در حوزه فلسفه علم، نخستین مقالات کتاب هستند.
لیندلی داردن در مقاله خود که جایزه نیز گرفته است نشان می‌دهد که مسیر شکل‌گیری یک نظریه علمی به واسطه فناوری جدید تغییر کرده است. او استدلال می‌کند که الگوی تدوین نظریه در حوزه فلسفه علم، تحت‌تاثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات در جامعه اطلاعاتی بازتعریف شده است.
«کامپیوترها، تجسم و طبیعت استدلال» جان باروایز، « متافیزیک‌های دیجیتالی» اریک اشتینهارت، «بررسی هوش مصنوعی: شطرنج و تست تورینگ» جیمز مور، «فلسفه و ابر محاسبات» سلمر برینگزجورد و «کامپیوتر و خلاقیت» مارگارت بودن، برخی دیگر از مقالات منتشرشده در بخش نخست این اثر را شامل می‌شوند.
بخش دوم کتاب با عنوان «تاثیر کامپیوتر در فلسفه حرفه‌ای» شامل هشت مقاله است و بر این موضوع متمرکز شده است که فناوری اطلاعات و ارتباطات، چه تغییری در زندگی روزمره ایجاد کرده است.
هشت مقاله بخش دوم این اثر شامل «آموزش فلسفه در فضای مجازی» ران بارنت، «آموزش فلسفه در وب» جان دوربولو، «چند رسانه‌ای و پژوهش در فلسفه» رابرت کاوالیر، «تدریس فلسفه از طریق چند رسانه‌ای» جان فودور، «منابع مطالعات اخلاق در وب» لارنس هینمن، «بولتن‌های اینترنتی و سایت‌های فلسفی» سول تریگر، «استفاده از فناوری دیجیتالی برای آموزش فلسفه» ران بارنت و «استفاده از فناوری دیجیتالی برای همکاری‌های حرفه‌ای» لارنس هینمن است.
گذری بر معنا در فلسفه اطلاعات در کتاب «فلسفه سایبری»
کتاب «فلسفه سایبری» به سرویراستاری ترل باینوم با همکاری جیمز مور، در 320 صفحه نخستین‌بار در سال 2002 و ویراش دوم آن در سال 2011، به‌طور مشترک از سوی دو ناشر معتبر بین‌المللی «وایلی» و «بلک ول» منتشر شده است.
این کتاب در واقع ادامه کتاب «ققنوس دیجیتالی» است. باینوم معتقد است که در این دو کتاب، عملا بخش اصلی مقالات مرتبط با فلسفه سایبری و نیز اخلاق اطلاعاتی را پوشش داده و خواندن این دو کتاب منبعی درسی برای دانشجویان است و علاقه‌مندان جدی فلسفه را با سیر اندیشه فلسفی و دغدغه‌های جدید فلسفه آشنا می‌کند.
کتاب «فلسفه سایبری» مجموعه 16 مقاله است که در پنج بخش تنظیم شده است. بخش نخست کتاب با عنوان «کامپیوتر و اندیشه‌ها» شامل چهار مقاله «نورواتنولوژی مصنوعی» پیت مندیک، «مدل‌سازی کامپیوتری و سرنوشت روانشناسی عامیانه» جان پارکر، «فلسفه ذهن علوم شناختی و تکنیک پداگوژیکال» ماروین کروی و «پدیدارشناسی هوش مصنوعی» آنتونی بیورز است.
«روبات‌های سازگار» ژن کورینگ، «مفهوم رادیکال از بی‌مکانی» سوزان استوارت و «سازمان‌‌دهی اذهان مکانیکی ساده: استفاده از روبات‌های لگو برای آموزش فلسفه» جان سولینز، سه مقاله بخش دوم کتاب هستند که با عنوان «کامپیوتر و ساختار» تنظیم شده است.
بخش سوم کتاب در سه مقاله «فلسفه اطلاعات به چه معناست» لوچیانو فلوریدی، «تاثیر اساسی کامپیوترها در فلسفه» رندان دیپرت و «محاسبه و علیت» ریچارد شینز، به موضوع «کامپیوتر و واقعیت» پرداخته است.
«کامپیوتر و اطلاعات» موضوع محوری چهارمین بخش کتاب است که سه مقاله «فلسفه به واسطه کامپیوتر: اکتشافاتی در مدل‌سازی فلسفی» پاتریک گریم، «دائره‌المعارف فلسفی استنفورد: توسعه یک رفرنس پویا (در فضای مجازی)» و «برخورد فرهنگ‌ها؛ درس‌هایی فلسفی از ارتباطات کامپیوترمحور» نوشته چارلز اس را دربر می‌گیرد.
بخش پایانی این اثر نیز که «کامپیوتر و اخلاق» نام دارد، شامل سه مقاله «روش‌های اکتشافی در اخلاق کامپیوتری» والتر منر، «اخلاق کامپیوتری نادان‌ها» جان وکرت و «منطق مجازی و اخلاق کامپیوتری» نوشته گرون ون دن هورن است.
کتاب «فلسفه سایبری» متنی درسی است که باید آن‌را خواند. با خواندن مقالات کتاب، درک می‌کنیم تحولات ناشی از فناوری جدید تا چه اندازه حوزه‌های مختلف فلسفه را تحت‌تاثیر قرار داده است.
این اثر چند ویژگی دارد که آن را متمایز می‌کند. ارائه نمایی کلی و جامع از تحولات و دغدغه‌های نظری حوزه فلسفه سایبری، مجموعه‌ای از اثرگذارترین مقالات برجسته‌ترین فلاسفه و متفکران درگیر با فلسفه فناوری جدید و جامعه اطلاعاتی، تنظیم روشمند کتاب حول پنج محور اصلی موضوعی فلسفه: اندیشه‌ها، ساختارها، واقعیت، ارتباطات و اخلاق و انتخاب مقالاتی با نثر روان و خوشخوان از مهم‌ترین شاخصه‌های کتاب حاضر است.
نگاهی به کتاب «اخلاق کامپیوتری و مسوولیت‌پذیری حرفه‌ای»
«اخلاق کامپیوتری و مسوولیت‌پذیری حرفه‌ای» نخستین‌بار در سال 2004، در 378 صفحه، به سرویراستاری ترل باینوم و همکاری سیمون راجرسون منتشر شده است. این اثر در سال 2010 به ویرایش دوم رسید. «وایلی» و «بلک ول» دو ناشر معتبر بین‌المللی این اثر را به‌طور مشترک به چاپ رساندند.
کتاب حاضر در 16 مقاله کلیدی، مروری بر جامعه اطلاعاتی و ارزش‌های انسانی دارد. مقالات این کتاب حول محور فلسفه اخلاق در سپهر مجازی تنظیم شده است.
کتاب «اخلاق کامپیوتری و مسوولیت‌پذیری حرفه‌ای» به دقت و بر مبنای الگوی تدوین کتب درسی تدوین شده است. این اثر با مقدمهای از ترل باینوم با عنوان «اخلاق در عصر اطلاعات» آغاز و در چهار بخش و یک ضمیمه ادامه پیدا می کند.
ترل باینوم در مقدمه کتاب استدلال می‌کند که پیامدهای اخلاقی و اجتماعی فناوری اطلاعات و ارتباطات گسترده و اغلب ناشناخته است. او در این مقاله، تحولات جهانی شدن، روابط انسانی، عدالت اجتماعی، کار، حکومت و دموکراسی و مالکیت معنوی در جامعه اطلاعاتی را به اختصار مرور می‌کند.
«اخلاق کامپیوتری به چه معناست»، « مسوولیت حرفه‌ای»، «منشورهای اخلاقی» و «مباحث نمونه در حوزه اخلاق کامپیوتری» عناوین بخش‌های چهارگانه این اثر هستند.
اهمیت این کتاب ناشی از دربرداشتن مواردی همچون روش‌شناسی دقیق در تنظیم کتاب و انتخاب مقالات، ارائه پرسش‌هایی هوشمندانه و برانگیزاننده در پایان هر بخش برای درگیر کردن ذهن خواننده و ارائه مجموعه‌ای از مباحث شامل الگوها و مدل‌های تجزیه و تحلیل اخلاقی، مسوولیت حرفه‌ای، منشورهای اخلاقی در فضای مجازی، محرمانگی و امنیت و مالکیت معنوی در فضای مجازی و جرم در فضای مجازی است.
نظر شما