شنبه ۱۴ تیر ۱۳۹۳ - ۰۲:۰۰
نویسنده در اتاق دربسته رشد نمی‌کند/ وظیفه کارگاه، سرعت‌بخشیدن به روند تکامل نوقلمان است

کامران محمدی،‏ نویسنده با تاکید بر مفید بودن کارگاه‌های داستان‌نویسی معتقد است که برخی از این کارگاه‌ها به دلیل تجربه کم برپا کنندگان آن‌ها، به مقوله آموزش داستان در کشور لطمه زده‌اند.

محمدی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) گفت: معتقدم مباحثی که درباره مفید بودن یا نبودن برپایی کارگاه‌های آموزش داستان‌نویسی مطرح می‌شود، به این دلیل است که در دنیای ادبیات آدم‌های بیکار زیاد هستند و از آنجا که موضوع دیگری برای مطرح کردن ندارند، روی این مقوله انگشت می‌گذارند. 

وی عنوان کرد: بدون شک لزوم برپایی کارگاه‌ داستان‌نویسی برای اعتلای این مقوله در ادبیات ما امری بدیهی است. همان‌طور که موسیقی و نقاشی و دیگر رشته‌های هنری مدت‌هاست حتی در دانشگاه‌‌ها هم تدریس می‌شوند و بازخورد خوبی هم داشته‌اند، داستان‌نویسی هم از این قاعده مستثنی نیست. 

محمدی با رد نظر مخالفان برپایی کارگاه‌های داستان‌نویسی، عنوان کرد: این تفکر بسیار سطحی است که نویسنده در اتاق دربسته‌ای بنشیند و خود به خود رشد کند. البته منکر این نیستم که برخی نویسندگان استعداد فوق‌العاده‌ای دارند اما حضور در کارگاه‌های داستان‌نویسی می‌تواند تجربیاتی را که یک نویسنده طی چندسال به دست می‌آورد در مدت بسیار کوتاه‌تری در اختیار وی بگذارد. 

این نویسنده با بیان این‌که قرار نیست در کارگاه‌های داستان‌نویسی به کسانی که استعدادی در این زمینه ندارند کار آموخته شود، توضیح داد: وظیفه کارگاه داستان‌نویسی سرعت‌ بخشیدن به آموزش کسانی است که تا حدودی با نگارش داستان آشنایی دارند و در واقع نویسنده‌اند. خیلی از داستان‌نویسان خوش ذوق و صاحب قلم به دلیل این‌که تجربه چندانی در نگارش داستان ندارند و به اصطلاح راه را نمی‌شناسند، نیاز به راهنمایی دارند تا به بهترین شکل بر اساس ذوق و سلیقه‌شان در این مسیر گام بردارند. 

وی درباره تدریس آکادمیک ادبیات داستانی گفت: در دهه‌های گذشته، مرکزی به نام هنرستان ادبیات داستانی که زیرمجموعه حوزه هنری به حساب می‌آمد، تاسیس شد که عملکرد خوبی هم داشت اما متاسفانه این مرکز اوایل دهه 80 تعطیل شد. بعد از آن هم اگر ادبیات داستانی به صورت آکادمیک تدریس شده باشد نمی‌توانیم بگوییم این نوع تدریس به رقابت با کارگاه‌های داستان‌نویسی پرداخته است. مانند این‌که یک دانشجو در رشته فلسفه هنر به تحصیل بپردازد و دانشجوی دیگری رشته موسیقی را انتخاب کند؛ بدیهی است این دومی است که وقتی از دانشگاه فارغ‌التحصیل می‌شود، به یک ساز تسلط نسبی دارد. تحصیل در رشته ادبیات داستانی آکادمیک و حضور در کارگاه داستان‌نویسی هم شباهت زیادی به این مثال دارد. 

محمدی اضافه کرد: متاسفانه در دانشگا‌ه‌های ادبیات و مراکز آموزش عالی که ادبیات در آن‌ها تدریس می‌شود، بیشتر جنبه تاریخ ادبیات مدنظر قرار می‌گیرد و نتیجه این می‌شود که یک فارغ‌التحصیل رشته ادبیات، حتی نام 10 نویسنده زنده ایرانی را هم نمی‌داند! این نوع ادبیات با ادبیات خلاقانه‌ای که در کشورهای مطرح در زمینه ادبیات داستانی تدریس می‌شود، تفاوت‌های عمده‌‌ای دارد. برای نمونه تونی موریسون، نویسنده سرشناس آمریکایی، داری مدرک دکترای ادبیات خلاقانه است. 

وی در پاسخ به این پرسش که «چرا از دل کارگاه‌های داستان‌نویسی، غالباً نویسندگان مطرحی بیرون نمی‌آیند؟» توضیح داد: این حرف را قبول ندارم. چهره‌هایی مانند حسین سناپور، شهریار مندنی‌پور و حسین مرتضاییان آبکنار نویسندگانی بودند که در کارگاه‌های داستان‌نویسی هوشنگ گلشیری حضور داشتند، اما اگر منظور از این سوال کارگاه‌های داستان‌نویسی است که به تازگی در ایران تاسیس شد‌ه‌اند،‌ باید بگویم این موضوع بحث مفصلی دارد. 

محمدی افزود: نخستین نکته‌ای که درباره کارگاه‌های فعلی می‌توان به آ‌ن اشاره کرد، تازه تاسیس بودن‌شان است. عمر این کارگاه‌ها هنوز به یک دهه هم نرسیده است. از سوی دیگر متاسفانه بسیاری نویسندگان جوان و کم تجربه که خودشان هنوز نیازمند آموزشند، کارگاه داستان‌نویسی تاسیس می‌کنند!‌ و این موضوع باعث شده تعداد کارگاه‌های داستان‌نویسی از تعداد هنرجویان بیشتر باشد. این افراد تجربه و دانش لازم را برای آموزش داستان‌نویسی ندارند و طبیعی است که با این اوضاع نباید از بسیاری کارگاه‌ها انتظار موفقیت داشت. 

این نویسنده با انتقاد از برخی نگرش‌های غالب به کارگاه‌های داستان‌نویسی، ادامه داد:‌ متاسفانه میانگین سن پایین استادان کارگاه‌های آموزش داستان‌نویسی هم مزید بر علت شده تا از برخی کارگاه‌های داستان‌نویسی استقبال چندانی نشود. به نظر من میانگین سنی استادان کارگاه‌های آموزش داستان، صرف نظر از چند استاد سرد و گرم چشیده، چیزی حدود 30 سال است که این میانگین برای مدرسان ادبیات داستانی، بسیار پایین است. البته این را هم نمی‌توان از قلم انداخت که نباید معیار ما برای موفقیت یک کارگاه داستان‌نویسی،‌ انتشار کتاب هنرجویان آن کارگاه باشد، چرا که چاپ کتاب با مراحلی که می‌گذارند، موضوعی زمان‌بر است و از طرفی هنرجویان کمی برای کسب شهرت در کارگاه‌های داستان‌نویسی حاضر می‌شوند و هدف اکثر هنرجویان خودشکوفایی است. 

از کامران محمدی تا کنون آثاری  مانند «خدا اشتباه نمی‌کند»، «قصه‌های پریوار»،‌ «بگذارید میترا بخوابد» و «اینجا باران صدا ندارد» منتشر شده است.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها