به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا) به نقل از موسسه فرهنگی هنری و انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، اين مرکز به عنوان مرکزي تخصصي در حوزه تاريخ انقلاب اسلامي، در راستاي انجام رسالت خود در مطالعه و تدوين تاريخ انقلاب اسلامي، گام ديگری برداشته و طرح بررسي و نقد آثار مکتوب درباره انقلاب اسلامي ايران را در دستور کار خود قرار داده است. تاکنون شش جلد از اين مجموعه منتشر شده و اينک هفتمين کتاب مجموعه مذکور شامل شش مقاله در نقد شش کتاب مربوط به حوزه انقلاب اسلامي، منتشر مي‌شود. 

نقد كتاب «مقاومت شكننده»

نخستين مقاله، نقد كتاب «مقاومت شكننده» تاليف «جان فوران» به قلم ميرحواس احمدزاده است. کتاب مقاومت شکننده به تعبير خود فوران، با هدف «تفسير تئوريک مجدد جامعه ايران و تجربه‌اش در قلمرو تغيير اجتماعي» تاليف شده است. به اين منظور، وي با بهره‌مندي از تسلط کافي بر نظريه‌هاي جامعه‌شناسي توسعه و تغييرات اجتماعي، به ارزيابي نظريه‌هایی پرداخته است که تحول اجتماعي را خاصه در کشورهايي با موقعيت ايران از منظر ساختارهاي اقتصادي و جايگاه بين‌المللي، تفسير مي‌کنند. او براي رسيدن به يک چارچوب تئوريک نرمش‌پذيرتر و گسترده‌تر براي مطالعه تحولات ايران، به بررسي و نقد نحله‌هاي گوناگون مکاتب جامعه‌شناسي توسعه و تحول اجتماعي مي‌پردازد و در نهايت اظهار مي‌كند که يک نظريه توسعه‌ جهاني و دگرگوني اجتماعي، قادر به تبيين کامل موضوع نيست. 

فوران معتقد است که کار نظري (تئوريک) بايد از مطالعه موارد خاص الهام گيرد و پيش برود؛ موارد خاصي که نبايد در اين يا آن چشم‌انداز محدود شوند، بنابراين براي رسيدن به اين منظور فوران با روش مقايسه‌اي ـ تاريخي اقدام به ارايه الگويي پيچيده و تصادفي مي‌کند که عواملي چون نظام جهاني، وجوه توليد، وضعيت‌هاي وابستگي، ماهيت دولت و فرهنگ‌هاي سياسي مخالف دولت را در برمي‌گيرد. بديهي است که پرداختن به يک برش تاريخي 500 ساله از تاريخ ايران منشا بسياري از نواقص کار او شده است که در اين مقاله به تفصيل به نقد آن پرداخته شده است.

نقد کتاب «در عرصه اصلاحات و نوگرايي ديني»

نقد کتاب «در عرصه اصلاحات و نوگرايي ديني» اثر عبدالعلي بازرگان، دومين مقاله مجموعه پيش روست که از سوي يوسف شيرمحمدي نوشته شده است. بسياري از بخش‌هاي کتاب، با ديدگاه‌های اکثريت عالمان شيعي همساني دارد. از قبيل دفاع نويسنده از منشا غير بشري وحي، اهميت‌ دادن به جايگاه قرآن با وجود پيشرفت علم، پاسخ به شبهاتي پيرامون جايگاه زن در قرآن، نفي اتهام کساني‌ که اسلام را دين شمشير و خشونت‌طلب مي‌انگارند و... . اما برخي نظرات وي گاه دچار انحراف‌هايي مي‌شود که مي‌تواند به استحاله دين منجر شود. اين موارد در اين مقاله به صورت مستند مورد بحث قرار گرفته است. 

نقد کتاب «مصدق و مبارزه براي قدرت در ايران»

نقد کتاب «مصدق و مبارزه براي قدرت در ايران» نوشته محمدعلي همايون کاتوزيان، سومين مقاله اين مجموعه است که از سوي خدابخش عمادي انجام گرفته است. 

نخستين محور نقد ناقد، موضوع اختلاف بين مصدق و آيت‌الله کاشاني است که نويسنده تلاش مي‌کند شکست نهضت ملي‌شدن نفت را به دين و علما و به‌ويژه آيت‌الله کاشاني نسبت دهد. محورهاي ديگر نقد عبارتند از: ناديده گرفتن نقش علما در جريان نهضت ملي‌شدن نفت، مصدق‌گرايي، عدم توضيح روشن درباره مفهوم ايرانيت و اسلاميت در انديشه مصدق، متهم‌کردن علما به فشار بر مصدق براي نپذيرفتن پيشنهادهاي آمريکا، انگليس و بانک جهاني در مورد نفت و تقليل‌گرايي، که همه اين محورها در اين مقاله به صورت مستند مورد نقد قرار گرفته است. 

نقد خاطرات «علي اميني»

در چهارمين مقاله مجموعه حاضر، نقد خاطرات علي اميني از سوي جواد عرباني انجام شده است. علي اميني از رجال ايران معاصر است که خاطراتش از سوي مرکز مطالعات خاورميانه دانشگاه هاروارد به چاپ رسيده است. اين خاطرات حاصل شش ساعت مصاحبه حبيب لاجوردي با علي اميني است که در قالب طرح تاريخ شفاهي ايران به انجام رسيده است و در آن علي اميني، به بيان خاطرات خود از زندگي شخصي و نيز سير فعاليت‌هاي اداري خود تا نخست‌وزيري و تحولات بعد از آن پرداخته است. وي از شخصيت‌هايي بود که به استراتژي ماندن در قدرت معتقد بود و از این‌نظر با شخصيت‌هاي سياسي چون شاه، آيت‌الله کاشاني، محمد مصدق و نيز دولتمردان خارجي از جمله آمريکايي ارتباط داشت و از اين ناحيه در مظان اتهام‌هاي عديده‌اي است و در بعضي موارد براي تبرئه خود دچار لغزش‌هايي شده است که در اين مقاله به آن پرداخته شده است. 

نقد کتاب «کنفدراسيون: تاريخ جنبش دانشجويان ايراني در خارج از کشور ۵۷-۱۳۳۲»

پنجمين مقاله از مقالات اين مجلد، به نقد و بررسي کتاب «کنفدراسيون: تاريخ جنبش دانشجويان ايراني در خارج از کشور ۵۷-۱۳۳۲» نوشته افشين متين اختصاص يافته که از سوي داود قاسم‌پور انجام شده است. کنفدراسيون جهاني محصلين و دانشجويان ايراني ـ اتحاديه ملي (معروف به کنفدراسيون)-، تشکلي دانشجويي بود که در فروردين 1339ش و با اجتماع نمايندگان سازمان‌هاي دانشجويي ايراني در فرانسه، آلمان و بريتانيا و از ادغام سازمان‌هاي مزبور در هايدلبرگ، آلمان غربي تاسيس شد. فعاليت‌هاي اين تشکل دانشجويي محور اين کتاب است و در کنار آن، تحولات تاريخي ايران به عنوان بستر بحث، مورد بررسي قرار گرفته است. نويسنده در روايت تاريخ کنفدراسيون، متاثر از گفتمان مسلط در درون کنفدراسيون- انحصار مبارزات جنبش دانشجويي خارج از کشور در کنفدراسيون- است که با پذيرش اين گفتمان، دچار برخي تناقض‌ها شده و در تحليل‌هاي خود در بعضي موارد به خطا رفته که در اين مقاله به آن و موارد ديگر پرداخته است. 

نقد کتاب «فراز و فرود دودمان پهلوي»

آخرين مقاله اين مجموعه، نقد کتاب «فراز و فرود دودمان پهلوي» نوشته جهانگير آموزگار ـ برادر جمشيد آموزگار نخست‌وزير رژيم شاه در فاصله‌ ميان تير 1356 تا مرداد 1357 ـ است که از سوي امين کيايي‌نژاد نوشته شده است. نويسنده در اين کتاب درصدد تبيين انقلاب اسلامي و پاسخ به شبهاتي که به نظرش در مورد انقلاب اسلامي وجود دارد، برمي‌آيد اما به جاي تبيين آن، در جاي‌ جاي کتاب سعي دارد توجيه کند که سقوط رژيم پهلوي ضربات جبران‌ناپذيري به مردم ايران وارد کرد. همچنين به دليل حب و بغض‌هايي که نسبت به انقلاب اسلامي و بالاخص جناح مذهبي طرفدار امام خميني(ره) داشته است، روي ‌کارآمدن طيف مذهبي پس از انقلاب را يک رويداد غيرمنتظره و پيشبيني‌ناپذير تلقي مي‌کند. در مجموع جانبداري او از رژيم پهلوي و احساس تاسف از سقوط شاه و نيز حب و بغض‌هاي نويسنده نسبت به انقلاب اسلامي باعث عدم رعايت بي‌طرفي علمي شده و کتاب را از حالت يک اثر علمي خارج کرده است.

بي‌توجهي به برخي از عوامل مهم تاثيرگذار بر انقلاب اسلامي، عدم رعايت بي‌طرفي در تحليل انقلاب اسلامي، تاکيد بيش از حد بر نقش توسعه نامتوازن در وقوع انقلاب اسلامي، داده‌هاي تاريخي اشتباه و خلاف واقع، عدم تشخيص تمايز اصلي انقلاب اسلامي با ساير انقلاب‌ها، توهين به شخصيت‌هاي انقلابي ـ مذهبي، عدم توجه به اتفاق‌هاي بعد از انقلاب اسلامي و ادعاهاي بدون مدرک از محورهاي نقد اين کتاب است.
 
جلد هفتم كتاب «نقد تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی»، در 190 صفحه، شمارگان يك‌هزار نسخه و بهاي شش هزار تومان از سوي مركز اسناد انقلاب اسلامي روانه بازار نشر شده است.