گروه هنر و رسانه خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) ـ مالک خواجه وند: تاکنون حدود هفت عنوان کتاب فارسی از سال‌های 1375 تا 1392 و چهار عنوان کتاب غیر فارسی از سال‌های 2003 تا 2013 درباره کیارستمی و سینمای این فیلمساز سرشناس ایرانی منتشر شده است.

«سینمای خرد- بررسی سینمای کیارستمی با تریلوژی» عنوان جدیدترین کتاب منتشر شده درباره سینمای کیارستمی است که به گفته ابوالفضل توسلی، نویسنده آن ترجمه‌ای از رساله مطول وی به زبان آلمانی در سال 2009 است.

عباس کیارستمی که یکی از شناخته شده‌ترین فیلمسازان ایرانی ‌است، برای فیلمسازان جوان دنیا همواره محل اعتنا و ارجاع بوده و شاید تنها کارگردان ایرانی است که در جهان از سبک او سخن به میان می‌رود. اما به نظر می‌رسد که سوای پرداختن‌ مفصل و مکرر به عناصر فردی خلاقیت‌های او، کمتر (و شاید اصلا) به حضور و نقشِ کارکردیِ عناصر و ساختارهای هنر ایران در فیلم‌های او توجه شده است. این کتاب در 450 صفحه به همین موضوع می‌پردازد. 

«سینمای خرد- بررسی سینمای کیارستمی با تریلوژی» برگردانی است به فارسی از کتاب (Eine Trilogie zum Monismus: Die Interaktion Kino im Werk des Abbas Kiarostami zwischen persischer Literatur und) نوشته ابوالفضل توسلی  که در سال 2009 در برلین منتشر شده بود. مولف خود این کتاب را ترجمه کرده است.

توسلی در مقدمه کتاب با اشاره به این‌که «سینمای کیارستمی بیش از داخل ایران، در خارج از مرزهای ایران شناخته شده  و بسیاری از ایرانیان به ویژه در خارج، آثار او را در سایه بند و بست‌های سیاسی دیده اند و برایشان جنبه‌های فرهنگیِ فیلم‌ها و پیوندشان با زبان و فرهنگ ایران در سایه مانده است» می نویسد: هدف اصلی‌اش از نگارش این کتاب پیدا کردن و آشکار کردن پیوندهای هنر کیارستمی با فرهنگ و ادب پارسی است.

بازتاب رشد زبان سینماییِ کیارستمی در سه فیلم او
نویسنده در این کتاب از کارنامه کیارستمی که بیش از 40 فیلم را دربرمی‌گیرد پژوهش و بررسی‌ مفصلی (در 448 صفحه) تنها روی  سه فیلم وی یعنی«خانه دوست کجاست» (1365)، «زندگی و دیگر هیچ» (1370) و «زیر درختان زیتون» (1373) انجام می دهد. توسلی در مقدمه کتاب در این باره می‌نویسد: «این سه‌گانه در حقیقت چون مشتی از خروار، بازتاب رشد هنری و زبان سینماییِ فیلمساز از داستان فیلم‌ها تا همه اجزای دراماتورژی است.»

همچنین او درباره روش پژوهشش توضیح می دهد: «این پژوهش ردپای ادبیات پارسی در فیلم‌ها را نه تنها از دید الهام (موتیف) و یا داستان فیلم یافته است، بلکه آن را در شیوه‌ی روایتگری و ساختار آنها یعنی جنبه فنی تاثیر ادبیات در ساخت فیلم‌ها را نیز نشان خواهد داد.»

این کتاب در بیست فصل تدوین شده است که در تعدادی از این فصول مضامینِ مختلف در فیلم‌های کیارستمی از قبیل طبیعت، راه، آسمان، زنان، کودکان و ارتباطشان با نحوه حضور این عناصر در ادبیات و شعر فارسی بررسی می‌شوند و همچنین در فصل‌هایی دیگر، فیلم‌برداری، صداگذاری، بازیگری و دیگر عناصر تکنیکیِ فیلم‌های این فیلم ساز بررسی می‌شوند.

نابازیگران کیارستمی همچون نابازیگران نمایش تعزیه!!
در فصل بازیگری این کتاب می خوانیم:«انتخاب نابازیگران برای فیلم ها از ویژگی های نئورئالیست ها نیز بود؛ زیرا فیلم‌سازان ایتالیاییِ آن دوران هنرپیشگان خود را از میان مردم کوچه بازار می‌یافتند. کیارستمی اما این بازیگران را در پیوندی جدایی ناپذیر با زندگی واقعیشان جلو دوربین می‌گذارد و نقش آنها نیز در پیوندی نزدیک با زندگیِ واقعی آنهاست. اگر تاثیر ادبیات در کار کیارستمی، خود را بر داستان و یا راهکار روایی نشان می‌دهد هنر بازیگری ایران نیز نشان خود را بر بازیگری هنرپیشگان می‌گذارد.»

نویسنده همچنین در فصل «چگونه روش بیان فرهنگی ،لِم سینمایی می‌شود؟» از تبدیل مضامین شعرهای فارسی به تصویرهایی در سینمای کیارستمی که بیان‌کنندۀ همان مضامین لند سخن می‌گوید.

توسلی با «شعر/سینما» نامیدنِ ژانر فیلم‌های کیارستمی، در فصل «شعر/سینما چرا و چگونه؟» می‌نویسد: «این پژوهش سه‌گانه کیارستمی را چون ژانری باز زیر نام شعر/سینما دسته‌بندی کرده و به ریشه‌های تاریخی الهام این سینما در دایره فرهنگی ایران پرداخت. شعر/سینما پیش از هر چیز با تکیه بر فرهنگی عجین با شعر پارسی در آمیزش با واقعیت، هستی یافت.» در بخش‌های مختلف این کتاب به جزئیاتی نگاه شده و از ظرایفی سخن رفته که برای خواننده می‌تواند تازگی داشته باشد.

ابولفضل توسلی در فصل پایانی کتاب ضمن ارائه یک جمع‌بندی از مباحث مطرح شده، می‌نویسد: «این نوشتار تلاشی برای درک سینمای کیارستمی با تکیه بر خود فیلم را به دوش گرفت. این تلاش می تواند گوشه کوچکی از همراهی با فرهنگی دیده شود که بیننده ایرانی فیلم نیز نه تنها فیلم‌ها را درک کرده و از آن لذت ببرد، بلکه انگیزه‌ای نهاده شود تا بر آن پایه با آن فیلم‌ها بیندیشیم.»

کتاب «سینمای خرد – بررسی سینمای کیارستمی با تریلوژی » در 448 صفحه از سوی انتشارات شلفین در تیراژ 1000 نسخه و بهای 25 هزار تومان روانه بازار شده است.

سیزده کتاب درباره کیارستمی
بد نیست به همین بهانه به کتاب‌هایی که تاکنون درباره سینمای کیارستمی نوشته شده است اشاره‌ای داشته باشیم: ‌

«عباس کیارستمی و درس‌هایی از سینما» (1392) نوشته محمودرضا ثانی
«پاریس- تهران: سینمای عباس کیارستمی» (1387) حاوی گفتگوی مازیار اسلامی و مراد فرهادپور
«ع‍ب‍اس‌ ک‍ی‍ارس‍ت‍م‍ی‌ ف‍ی‍ل‍م‍س‍از رئ‍ال‍ی‍س‍ت» (1365) ن‍وش‍ت‍ه‌ ای‍رج‌ ک‍ری‍م‍ی‌
«نوعی نگاه، عباس کیا‌ رستمی: ده روی ده (درسهای سینما)
پنج (درباره ساخت فیلم)، کارگاه فیلمسازی» (1389) به کوشش دری ‌رضایی
«وقتی پروست با کیارستمی چای می‌نوشد» (1389) نوشته کوروش رنجبر «خوانشی پساساختگرا از آثار عباس کیارستمی» (1389) نوشته فریده آفرین و امیر‌علی‌ نجومیان
«م‍ج‍م‍وع‍ه‌ م‍ق‍الات‌ در ن‍ق‍د و م‍ع‍رف‍ی‌ آث‍ار ع‍ب‍اس‌ ک‍ی‍ارس‍ت‍م‍ی» (1375) ب‍ه‌ اه‍ت‍م‍ام‌ زاوان‌ ق‍وک‍اس‍ی‍ان‌

کتاب‌هایی که در خارج از ایران نوشته شده اند نیز عبارتند:

«Abbas Kiarostami» نوشتۀ «Mehrnaz Saeed-Vafa» و «Jonathan Rosenbaum»

«Abbas Kiarostami: Images, Still and Moving» نوشتۀ «Silke von» و «Berswordt-Wallrabe »

« Men At Work: Cinematic Lessons From Abbas Kiarostami» نوشته محمدرضا ثانی، علیرضا لاله‌فر و آزاده جهان‌تابی نژاد.

« The cinema of Abbas Kiarostami » نوشته « Alberto Elena»