دکتر سیدسپهر قاضی‌نوری، رییس ستاد فناوری‌های نرم معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، در حاشیه آیین امضا تفاهم‌نامه همکاری بین وزارت فرهنگ ارشاد اسلامی و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، در گفت‌وگو با خبرنگار دانش و فناوری خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره فعالیت‌های این ستاد تازه تاسیس در حوزه فناوری‌های نرم اظهار کرد: معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری دارای 14 ستاد توسعه فناوری است که 13 ستاد این معاونت در حوزه فنی و مهندسی فعالیت می‌کنند. ستاد فناوری‌های نرم، تنها ستادی است که در حوزه‌های غیرمهندسی یعنی حوزه‌های هویت‌ساز فعالیت خود را آغاز کرده است.

تقویت اقتصاد فرهنگ، هدف ستاد فناوری نرم است
دانشیار سیاست‌گذاری علم و فناوری، گروه مدیریت فناوری اطلاعات دانشگاه تربیت مدرس، با اشاره به اهداف شکل‌گیری ستاد فناوری‌های نرم گفت: تقویت اقتصاد فرهنگ، مهم‌ترین هدف تشکیل ستاد فناوری‌های نرم است. با توجه به وجود ظرفیت‌های بالای فعالان حوزه‌های فرهنگ،‌ تلاش‌های فعالان این حوزه، درآمد، اشتغال و ارزش افزوده‌ای برای فرد و کشور ایجاد نمی‌کند. 

وی ادامه داد: نگاه مسوولان معاونت علمی و فناوری در ستاد فناوری‌های نرم، توجه به بخش اقتصادی این حوزه است که کارش را به درستی انجام نمی‌دهد. کار اصلی ستاد فناوری‌های نرم، کشف نقاط ضعف و گسست‌های زنجیره‌ای اقتصاد این حوزه است. 

توجه به حوزه نشر/تامین درآمد از راه نویسندگی
قاضی‌نوری، درباره توجه ویژه ستاد فناوری‌های نرم به حوزه نشر گفت: صنعت نشر یکی از بخش‌های مورد توجه ستاد فناوری‌های نرم است. میزان درآمد حاصل از نویسندگی، نمونه خوبی از وجود نقص در چرخه اقتصاد حوزه فرهنگ است. تالیف یک کتاب برای مولف از نظر اقتصادی فقط هزینه رفت و آمد وی را تامین می‌کند؛ در حالی‌که تالیف کتاب باید محلی برای تامین درآمد شود.

مدرس دانشگاه علم و صنعت ایران افزود: انتظار ما از درآمد فروش کتاب، مانند درآمد یک طلافروشی نیست، اما تالیف کتاب باید حداقل زندگی یک محقق را تامین کند. 

نظام حوزه نشر، توانایی شناخت کتاب خوب را از بد ندارد
وی در تشریح دلایل وجود ضعف در بازار فروش کتاب برای تامین نیاز‌های مولفان اظهار کرد: چرا مولف نمی‌تواند از راه فروش کتاب امرار معاش کند؟ زیرا بازار نشر ما کوچک است، نظام حوزه نشر توانایی شناخت کتاب خوب از بد را ندارد و نظام ممیزی نیز در فرآیند بررسی کتاب سرعت لازم را ندارد. رعایت نشدن قانون کپی‌رایت نیز از دیگر دلایل مهم ضعف بازار نشر است. 

قاضی‌نوری در بیان راهکار‌های تقویت بازار اقتصاد نشر گفت: ستاد فناوری‌های نرم در گام نخست تلاش دارد از تحقیقات صورت گرفته در این زمینه استفاده کند تا حلقه‌های مفقوده در موضوع اقتصاد نشر را کشف کند؛ جریانی که ممکن است در آن به تصویب قانون جدید، فرهنگ‌سازی، سرمایه‌داری یا ایجاد برند‌های بزرگ انتشاراتی نیاز باشد. 

تشویق، راه‌اندازی و استفاده از اهرم‌های مالی/دستگاه‌های اجرایی مسوول اصلی هستنند
سردبیر فصلنامه علمی‌-‌پژوهشی سیاست علم و فناوری مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، با اشاره به تاثیر برند در جذب مخاطب و فروش کتاب افزود: زمانی در کشور مخاطبان به واسطه نام‌ بزرگ یک انتشاراتی به خرید کتاب اقدام می‌کردند که در حال حاضر این نام‌ها در کشور وجود ندارد. باید این مشکلات را حل کنیم، البته نمی‌توان قول داد که مسوول حل این مشکلات ما هستیم، چراکه مسوول اصلی دستگاه‌های اجرایی هستند. ستاد و در مجموع معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، جنبه تشویق، راه‌اندازی و استفاده از اهرم‌های مالی را دارد. 

شرایط تحریم، کپی ‌رایت و ترجمه معکوس
قاضی نوری، درباره ترجمه معکوس آثار مولفان ایرانی اظهار کرد: ترجمه آثار مولفان ایرانی چندان مورد توجه قرار نگرفته است. دلیل این موضوع هم وجود شرایط کپی‌رایت است. تا زمانی‌که ما به ترجمه آثار خارجی اقدام می‌کنیم، دیگران هم می‌توانند چنین کاری را انجام دهند. ستاد، هنوز برنامه‌ و برآوردی از حجم حوزه ترجمه معکوس در کشور ندارد. فکر نمی‌کنم در طول سال بیش از تعداد انگشت‌شماری از آثار ما به زبان‌های دیگر ترجمه شود.

وی درباره پیوستن ایران به قانون کپی‌رایت نیز گفت: در حال حاضر اصراری برای پیوستن ایران به قانون کپی‌رایت ندارم، زیرا در شرایط تحریم حتی اگر ناشر خارجی تمایلی برای ترجمه آثار مولفان ایرانی داشته باشد، برای دریافت هزینه حق ترجمه آن دچار مشکل هستیم.

مدرس واحد مدیریت تکنولوژی و نوآوری معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری تصریح کرد: در شرایط نرمال بین‌المللی و سیاسی، درباره ترجمه آثار مولفان ایرانی می‌توان تصمیم‌گیری کرد که آیا به صلاحمان هست یا نه؟ البته انتشار آثارمان به زبان‌های دیگر بدون راه‌حل هم نیست. 

مخاطب و فضای خاکستری حوزه نشر
قاضی‌نوری در ادامه با اشاره به استاندارد‌های نشر بین‌الملل اظهار کرد: به‌عنوان مولفی که تجربه همکاری با ناشران بین‌المللی را دارد، می‌گویم که وجود استاندارد‌های نشر در عرصه بین‌المللی سطح مهارتی مولفان ایرانی را افزایش می‌دهد. به عبارتی دیگر بعد از مدتی همکاری با این ناشران، استاندارد‌هایی مانند نمایه‌سازی، فهرست‌نویسی و صفحه‌بندی را در داخل اجرایی می‌کنیم.

رییس ستاد فناوری‌های نرم در پایان گفت: مخاطب امروز برای خرید کتاب، با مجموعه‌ای از مجهولاتی شامل نویسنده و ناشر مواجه است، این فضای خاکستری موجب می‌شود تا اقتصادی در حوزه نشر شکل نگیرد.